«كۋبلەي» تاراپىنىڭ زاڭدى وكىلدەرى اكىمدىكتىڭ زاڭسىز ارەكەتىن اشكەرە ەتپەي قويمايمىز دەپ بەكىنىپ وتىر. ويتكەنى 2020 جىلى-اق داۋعا سوت نۇكتە قويسا دا، اكىمدىك پەن «يرمەنوۆا» جەكە كاسىپكەرلىگى ادەيى ماسەلەنى ۋشىقتىرىپ وتىرعان كورىنەدى. سونداي-اق قۇرىلىس كومپانياسىنا الدانعاندار سانى 300 ەمەس، 30 تۇرعىن ەكەنىن العا تارتتى.
«ءبىزدىڭ ءبىرىنشى ۇيگە ەشقانداي نارازىلىعىمىز جوق. سول ۇيدە 100 پاتەردەي بار. ءۇي سالىنىپ ءبىتتى. جەكەمەنشىك قۇقىقتارى بار. ولاردىڭ سوت پروسەسىنە نەلىكتەن كەلىپ جاتقانى بىزگە تۇسىنىكسىز. ولار ادەيى قاتىسىپ جاتىر. بىرەۋدىڭ تاپسىرماسىمەن. «كەلىڭدەر، نارازىلىق بىلدىرىڭدەر» دەپ وتىرعان ادامدار بار. ال ءۇشىنشى-تورتىنشى ءۇي سالىنىپ بىتكەن جوق. ول جەردە ەشكىم تۇرمايدى. ەكىنشى ۇيدەگى 30 پاتەردە تۇرىپ جاتقاندار بار.
2020 جىلى سوت شەشىمى ءبىزدىڭ پايدامىزعا شەشىلگەن كەزدە ءدال وسى ەكىنشى ءۇي سالىنىپ بىتپەگەن ەدى. ولار سول سوت شەشىمى كۋبلەيدىڭ پايداسىنا شەشىلسە دە، زاڭسىز ەكىنشى ءۇي سالدى. ول ۇيگە زاڭسىز كوممۋنيكاسيا قوسىلدى. كارىز جۇيەسى، سۋ، جارىق، جىلۋ قوسىلدى. 30 پاتەرىنە ادام كىرگىزىلدى. اكىمدىك وسىعان ادەيى جول بەردى. قازىرگى كۇنى سول 30 پاتەر ءۇشىن وسىنداي ۇلكەن داۋ بولىپ جاتىر»، - دەدى «كۋبلەي» ج ش س زاڭگەرى جانىبەك باشانوۆ.
سوتتا «يرمەنوۆا» جەكە كاسىپەرلىگىنىڭ ءۇيدى زاڭسىز سالعانىن قالا قۇرىلىسىن باقىلاۋ باسقارماسىنىڭ مامانى دا راستادى.
«2020 جىلى قاڭتاردا «يرمەنوۆا» جەكە كاسىپكەرلىگىنە قاتىستى تەكسەرۋ جۇرگىزىلدى. ونىڭ ناتيجەسى بويىنشا جەكە كاسىپكەر يرمەنوۆا جانار ساپار قىزى جىبەرىلگەن زاڭ بۇزۋشىلىقتار ءۇشىن اكىمشىلىك تاراپىنان جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى. ماسەلەن جوبالاۋ-سمەتالىق قۇجاتتامانىڭ جانە ساراپتامانىڭ وڭ قورىتىندىسى بولعان جوق. وعان قوسا، قۇرىلىس-مونتاجداۋ جۇرگىزۋ ءىسى باستالعانى تۋرالى حابارلاما دا بولماعان. سونداي-اق ساۋلەت، قالا قۇرىلىسى تۋرالى زاڭنامادا كوزدەلگەن تەحنيكالىق جانە اۆتورلىق قاداعالاۋلاردىڭ بولماعانى انىقتالدى.
تەكسەرۋ ناتيجەسى بويىنشا كاسىپكەرگە قاتىستى بۇزۋشىلىقتاردى جويۋ تۋرالى ۇيعارىم ەنگىزىلدى. اتاپ ايتقاندا قۇرىلىس مونتاجداۋ جۇمىسىن توقتاتۋ جانە جوعارىدا اتالعان زاڭبۇزۋشىلىقتاردى تۇگەل جويۋ قاجەت.
ءبىراق قۇرىلىستىڭ توقتاتىلعانى تۋرالى حابارلاما كەلگەن جوق. دەسە دە جانار ساپار قىزى 4 ۇيگە ارنالعان 4 جوبانى ازىرلەگەنىن اتاپ وتكىم كەلەدى. 4 جوباعا ساراپتاما جۇرگىزىلدى جانە 2020 جانە 2021 جىلدارى قۇرىلىس مونتاجداۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋدى باستاۋعا قاتىستى حابارلاما بەرىلدى. الايدا بۇل حابارلامالار 2020 جىلدىڭ 28 جەلتوقسانىنان باستاپ قابىلدانبادى. وعان جەردى پايدالانۋ ماقساتىن وزگەرتۋ سەبەپ بولدى. بۇگىنگى تاڭدا سوت داۋلارىنا بايلانىستى قۇرىلىس-مونتاجداۋ جۇمىسى جۇرگىزىلمەي تۇر»، - دەدى ورال قالاسى قالا قۇرىلىسىن باقىلاۋ باسقارماسىنىڭ مامانى كەنجەبەك احمەتوۆ.
سونداي-اق سوتتا سانيتاريالىق باقىلاۋ باسقارماسىنىڭ جەتەكشىسى «كۋبلەي» ءجشس-نىڭ سانيتارلىق قورىتىندىسىنىڭ بار ەكەنىن جانە ونىڭ اۋماعى كەمى 100 مەتر ەكەنىن راستادى.
«2015 جىلى 4 قاراشادا «كۋبلەي» ج ش س سانيتارلىق قورعاۋ ايماعىنا قاتىستى ەڭ العاش ءبىزدىڭ سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق قورىتىندىنى الدى. وعان سايكەس قالادا تۇرعان كونسەرۆى زاۋىتى «كۋبلەي» ج ش س ءبىزدىڭ قورىتىندىمىز بويىنشا ءتورتىنشى قاۋىپتىلىك كلاسىنا جاتادى. ونىڭ سانيتارلىق قورعاۋ ايماعى مينيمالدى 100 مەتردەن اسپاۋى كەرەك. 2015 جىلى قورىتىندىنى العان ۋاقىتتا ءبىز ارنايى ورىنعا بارماي، ىشتە وتىرىپ، ارنايى جوباعا سۇيەنىپ جۇرگىزەتىنبىز. جوبا بويىنشا بارلىق قورعاۋ ايماقتارى بولدى. ارنايى قورعاۋ ايماعى الدىن الا جىكتەلدى، جوبا بويىنشا 100 مەترى بەلگىلەندى. جالپى قورىتىندىنى ءبىر رەت الا الادى. سانيتارلىق قورعاۋ اۋماعىن بەلگىلەۋ باس جوسپارمەن بەكىتىلگەن نورما»، - دەدى ورال قالاسى سانيتاريالىق باقىلاۋ باسقارماسىنىڭ جەتەكشىسى گاۋھار دۇيسەعالييەۆا.
اپەلياسيالىق سوت وتىرىسىندا «سيولكوۆسكيي» تۇرعىن ءۇيىن سوققان «يرمەنوۆا» جەكە كاسىپكەرلىگىنىڭ وكىلى كونستانتين كلەنين «كۋبلەي» تاراپى ورتاق مامىلەگە كەلۋدەن باس تارتقانىن ءسوز ەتتى. ول زاۋىتقا قاجەتتى شەتەلدىك قۇرال جابدىقتى قۇرىلىس كومپانياسى ءوز قاراجاتىنا جەتكىزىپ بەرۋگە ءازىر بولعانىن العا تارتتى. ءدال وسىلاي ماسەلەنى شەشىپ، تۇرعىن ءۇيدى سۇرمەۋدىڭ امالىن ايتقان ەكەن. ياعني ولاردىڭ ويىنشا قىمبات قۇرال-جابدىقتاردى ورناتۋ ارقىلى زاۋىتتان شىعاتىن قالدىقتاردىڭ كولەمىن ەداۋىر ازايتۋعا بولادى.
«بۇعان دەيىن وبلىس اكىمى، «كۋبەي» ج ش س ديرەكتورى جانە «ەرمەنوۆا» جەكە كاسىپكەرلىگىنىڭ وكىلى رەتىندە ءبىز ءۇش تاراپ كەزدەسىپ، داۋدى تالقىلادىق. ءبىز ورتاق كەلىسىمگە كەلۋگە تىرىستىق. سول كەزدە قۇرىلىس كومپانياسى ءوز ەسەبىنە گەرمانيادان تۇرمىستىق گازدى جاعۋعا ارنالعان ارنايى قۇبىرلاردى، كاسىپورىننان شىعاراتىن دىبىستى باسەڭدەتەتىن قۇرىلعىلارىن يتاليادان اكەلىپ بەرەيىك دەپ ۇسىندى. ءبىراق «كۋبلەي» تاراپى مەدياسياعا كەلىسپەدى»، - دەدى «يرمەنوۆا» جەكە كاسىپكەرلىگىنىڭ زاڭگەرى كونستانتين كلەنين.
ال «كۋبلەي» زاڭگەرى جانىبەك باشانوۆ مۇنداي كەزدەسۋدىڭ بولماعانىن العا تارتىپ، مۇنىڭ ءبارى قىپ-قىزىل وتىرىك ەكەنىن العا تارتتى. سونداي-اق ول قۇرىلىس كومپانياسى سانيتارلىق قورعاۋ ايماعىنا وتپەسە، نەسىنە قىمبات قۇرىلعىلاردى جەتكىزۋگە ءازىر ەكەنىنە اڭ-تاڭ. وسىلايشا، زاڭدى ورەسكەل بۇزىپ وتىرعاندارىن وزدەرى-اق مويىنداپ وتىر دەدى.
«بىرىنشىدەن ءبىز تۇرعىندارمەن نەمەسە قۇرىلىس كومپانياسىمەن سوتتاسىپ وتىرعان جوقپىز. ءبىز تىكەلەي اكىمدىكپەن داۋلاسىپ وتىرمىز. سوسىن ەرمەنوۆتەردىڭ شەتەلدەن قۇرىلعىلاردى جەتكىزىپ بەرەمىز دەگەن ءسوزى قىپ-قىزىل وتىرىك. ال نەلىكتەن ەرمەنوۆتەر ول قۇرىلىعىنى بىزگە اكەلىپ بەرمەكشى، مۇنىڭ ءبارى اقشا عوي. ەگەر ولاردىڭ تاراپىنان زاڭبۇزۋشىلىق بولماسا نەسىنە بىزبەن ورتاق مامىلەگە كەلۋدى كوزدەيدى. وسى سوزدەرىنەن-اق، ولاردىڭ كىنالى ەكەندەرى ايدان انىق ەمەس پە؟» - دەدى ول.
جانىبەك باشانوۆ ءوز سوزىندە سوت ماتەريالدارىندا وسىعان دەيىن بولماعان فوتو-ۆيدەونىڭ قوسىلىپ كەتكەنى وتە كۇماندى ەكەنىن ايتىپ وتىر.
«وتكەن جۇما كۇنى ءبىز سوت ماتەريالىمەن تانىسىپ شىقتىق. سوندا تۇرعىنداردىڭ ءوتىنىشى جازىلعان ۆيدەو ماتەريال تۇر. ءبىراق ءبىرىنشى ساتىداعى سوت پروسەسىندە مۇنداي ماتەريالداردى سوت ماتەريالدارىنا ەنگىزۋ تۋرالى ارىز تۇسكەن جوق. مۇنى جوعارى سوت كورسىن دەپ ەكىنشى جاق ادەيى قوسىپ قويىپ وتىر. قىسقاسىن ايتقاندا اكىمدىك تە، قۇرىلىس كومپانياسى دا تۇرعىنداردى جىلاتىپ قويىپ سىتىلىپ كەتپەكشى. ءبىراق زاڭنىڭ اتى زاڭ. اركىم ءوز بىلىعىنا ءوزى جاۋاپ بەرۋى كەرەك. قاراپايىم حالىقتى قالقان ەتىپ قولدانۋدىڭ قاجەتى جوق»، - دەدى زاڭگەر.
سونداي-اق سوتقا زاۋىت جۇمىسشىلارى دا كەلىپ، ءوز نارازىلىقتارىن ءبىلدىردى.
«تۇرعىندار جيعان-تەرگەنىن سالىپ، پاتەرلەر سالىپ العان ەكەن. ارالارىندا ناۋقاس ادامدار دا بار دەيدى. ءبىراق ءبىزدىڭ جۇمىسشىلاردىڭ دا وتباسى، بالا-شاعاسى بار. ولار دا اۋىلدا تۇراتىن اۋرۋ قارت اكە-شەشەلەرىن اكەلىپ، ەمدەتەدى. ەندى زاۋىت جابىلىپ قالسا، ولار تۇراقتى تابىسىنان ايىرىلادى. ولاردىڭ قارت اكە-شەشەلەرىنە كىم قاراسادى؟ زاۋىت جابىلىپ قالسا، ءبىزدىڭ قىزمەتكەرلەر قايدا بارادى؟ ءبىز كوپپىز، 700-گە جۋىق جۇمىسشى»، - دەدى «كۋبلەي» ج ش س قىزمەتكەرى گۇلنۇر دوسمۇقانوۆا.
«بۇل كوپقاباتتى ۇيلەر ونەركاسىپ ايماعىندا سالىنعانى ايدان انىق قوي. مەن وسى وڭىردە وسكەنمىن. ەندى تۇرعىن ءۇي سالىنىپ بۇرىن كەدەرگى بولماعان «كۋبلەي» اياق استى كەدەرگى كەلتىرە قالدى ما؟
بىزگە حابارلاما بەرىلدى. ەگەر سوت ءبىزدىڭ تاراپتىڭ پايداسىنا شەشىم شىعارماسا، ءبىزدى جۇمىستان قىسقارۋى مۇمكىن. سوسىن ءبىز قايدا بارىپ جۇمىس ىزدەيمىز؟ كىم ءبىزدى اسىرايدى؟» - دەدى «كۋبلەي» ج ش س قىزمەكەرى ۆاسيليي سلاستين.
ال زاڭگەر جانىبەك باشانوۆ ءسوز اراسىندا كۋبلەيدىڭ كەلەسى قادامى جوعارى سوت ەكەنىن العا تارتتى.
«كەزەكتى قادامىمىز زاڭ بويىنشا كاسساسيالىق شاعىم بەرۋ. ويتكەنى قابىلدانعان شەشىم زاڭسىز.
بىزدە 3 نەگىز بار. ءبىرىنشىسى – زاڭ جۇزىندە ەگجەي-تەگجەي جوسپارى ورال قالاسىنىڭ باس جوسپارىنا قايشى كەلمەۋى كەرەك. باس جوسپار بويىنشا وندىرىستىك اۋماققا تۇرعىن ءۇي سالۋعا بولمايدى.
ەكىنشىسى – زاۋىتتىڭ سانيتارلىق قورعاۋ ايماعى تەكتەن تەك بەلگىلەنبەگەن. سونداي-اق سانيتارلىق قورعاۋ ايماعى دەپ تانىلعان قورىتىندىنىڭ كۇشى جويىلماعان. ونى دا سوت ەسكەرىپ وتىرعان جوق.
ءۇشىنشى نەگىز – اكىمدىك ەگجەي-تەگجەي جوسپارىن جايدان جاي قابىلداي المايدى. ول ارنايى پروسەدۋرادان ءوتۋى كەرەك. ال ول پروسەدۋرالار جاسالماعان ءارى ونى سوت پروسەسىنە اكەلىپ دالەلدەگەن دە جوق. وسىعان قاراماستان سوت وسىنداي زاڭسىز شەشىم قابىلداپ وتىر»، - دەيدى زاڭگەر جانىبەك باشانوۆ.
ال كاسىپورىننىڭ تاعى ءبىر زاڭگەرى ەۆگەنيي پريسكەر، اكىمدىك وكىلىنىڭ سوتتا ابدەن شاتاسقانىن سىناپ، جوعارى سوتتىڭ ۇسىنىسى مۇلدەم ەسكەرىلمەگەنىن ايتتى.
«اكىمدىك تاراپى قاي جىلدىڭ باس جوسپارى جۇمىس ىستەيدى دەگەن ساۋالعا 2014 جىلعى دەيدى. ال ەگجەي-تەگجەي جوباسى قاي جىلدىڭ باس جوسپارى نەگىزىندە وزگەرتىلگەن دەسەك، 2010 جىلدىڭ دەيدى. ال 2010 جىلدىڭ باس جوسپارى دەگەن قۇجات مۇلدەم جوق. اكىمدىك ءبىرىنشى ساتىدا سوتتا سۇراتىلعان 40-قا جۋىق قۇجاتتى اكەلگەن دە جوق.
سوت ءجۇرىپ جاتقاندا جاقىپ اسانوۆقا تۇرعىن ءۇيدىڭ يەلەرى ارىز بەرگەنى بەلگىلى. ءدال سول ۇسىنىستىڭ ناتيجەسىندە ءبىزدىڭ پايدامىزعا شىعارىلعان وبلىستىق سوتتىڭ زاڭدى شەشىمى بۇزىلعان بولاتىن. ول جەردە تەك ءۇشىنىشى تاراپ رەتىندە تۇرعىنداردىڭ پىكىرى تىڭدالسىن دەلىنگەن. سونىڭ ءوزىن سوت بۇگە-شۇگەسىنە دەيىن جەتكىزىپ وتىرعان جوق.
اپەللياسيالىق سوت القاسىنىڭ ءوزى بۇعان دەيىن تەك ون شاقتى تۇرعىنعا سوتقا شاقىرتۋ قاعازى جىبەرىلگەنىن ايتتى. بۇل ءىستى ءبىرىنشى ساتىعا قايتا تۇسىرۋىنە جەتكىلىكتى»، - دەدى زاڭگەر ەۆگەنيي پريسكەر.
سوتقا شاقىرتۋ العان تۇرعىنداردىڭ باسىم بولىگى اپەللياسيالىق سوت پروسەسىنە كەلگەن جوق. بۇعان دەيىنگى سوت وتىرىستارىنا ون شاقتى تۇرعىن كەلىپ، ونىڭ ەكەۋى عانا سوت الدىندا سويلەسە، بۇل جولى جيىرمادان اسا ادام كەلىپ، ءتورت تۇرعىن باراتىن جەرلەرىنىڭ جوق ەكەنىن ايتتى.
ايتا كەتەيىك، سوتتا زاڭگەر ەۆگەنيي پريسكەر 2016 جىلدان بەرى ۇلەسكەرلەردىڭ ماسەلەسىنە قاتىستى تىكەلەي جەرگىلىكتى اكىمدىك جاۋاپتى ەكەنىن دە ەسكە سالدى. ياعني «سيولكوۆسكيي» تۇرعىن ءۇي كەشەنىنە اقشا قۇيىپ، ونى زاڭدى تۇردە راسىمدەي الماي وتىرعان تۇرعىنداردىڭ ماسەلەسىنە تىكەلەي ورال قالاسى اكىمدىگىنىڭ جاۋاپتى ەكەنىن العا تارتىپ، قىلمىستىق قۇرامنىڭ بار ەكەنىنە باسا نازار اۋدارۋ قاجەت دەدى.
وسىعان دەيىن ق ر يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگىنە قاراستى كوميتەت وندىرىستىك ايماقتا تۇرعىن ءۇي سالۋعا تىيىم سالىنعان دەپ ناقتى كورسەتكەن بولاتىن. سونداي-اق ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنە قاراستى سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ كوميتەتىنىڭ سوتقا «كۋبلەي» زاۋىتىنىڭ سانيتارلىق قورعاۋ ايماعى بار، ول اۋماق كەمىندە 100 مەتر بولۋى ءتيىس جانە وندا تۇرعىن ۇيلەردى سالۋعا تىيىم سالىنعان دەگەن جاۋاپ جولداعان.
بۇدان بولەك، اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى دە زاۋىتتىڭ جابىلۋى نارىققا سوققى بەرەتىنىن مالىمدەگەن ەدى. مينيسترلىك «كۋبلەي» زاۋىتىنا تونگەن ءقاۋىپ ەلدەگى اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنا تىكەلەي كەرى اسەرىن تيگىزەدى، زاۋىتتىڭ پروبلەماسى شەشىلمەسە قازاقستاندا قايتا وڭدەۋ سالاسى قۇلدىراپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگى تومەندەيتىنىن حابارلاعان. بۇگىندە اتالعان زاۋىتقا ەكى جارىم مىڭنان استام شارۋا قوجالىعى مال وتكىزىپ وتىر.
ايتا كەتەيىك، ورالدا تاعى ءبىر تۇرعىن ءۇي زاڭسىز قۇرىلىستى باستاپ كەتكەن. ءقازىر اتالعان ءۇيدى قۇرىلىس كومپانياسى الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى ساتۋعا كىرىسىپ كەتكەن.
