ءانيپا نازاربايەۆا كەنجەحان بازارىن ساتىپ جىبەرگەننەن كەيىن جاڭا باسشىلىق ساۋداگەرلەرگە جاڭا تالاپتار قويا باستاعان. 2022 جىلى 29 ناۋرىزدا ءانيپا نازاربايەۆا كەنجەحان بازارىن 633،6 ميلليون تەڭگەگە ساتىپ جىبەرگەن. بازاردى قولىنا العان مەكەمە نازاربايەۆتار مەن ماسىموۆپەن بايلانىستى كاسىپكەر سەرگەي كيمگە تيەسىلى، - دەپ حابارلايدى Dalanews.kz Orda.kz-كە سىلتەپ.
كەنجەحان بازارى ءانيپا نازاربايەۆاعا تيەسىلى بولعان كەزدە، ونىڭ قولاستىنداعىلار ساۋداگەرلەرگە ساۋدا ورىندارىنا قىمباتقا بەرگەن. ءبىر كونتەينەردىڭ ءوزى 200 مىڭ دوللاردان باستالىپ مىڭداعان دوللارعا دەيىن جەتكەن. ال جالعا الۋ قۇنى 10-12 مىڭ دوللارعا دەيىن جەتكەن. ساۋداگەرلەرگە ساۋدا ورىندارى ولاردىڭ تولىق مەنشىگىنە اينالادى دەپ ۋادە ەتىلگەن.
"ساۋدا ورنىن جالعا الۋ قۇجاتىندا قاجەت بولعان جاعدايدا ادامدى شارتتاردى بۇزدى دەپ ايىپتاۋعا بولاتىن تۇستارى بار. جالعا بەرۋشىلەر ادەتتە وسىنى پايدالانادى"، - دەيدى كەنجەحان بازارى ساۋداگەرلەرىنىڭ قۇقىعىن قورعاۋمەن اينالىساتىن الەكساندر سلەپسوۆ.
نازاربايەۆا حانىم ساۋداگەرلەردىڭ جالعا الۋ اقشاسىن الىپ، چەك بەرمەگەن كەزدەرى دە بولعان. ۇساق كاسىپكەرلەر زاڭدى قۇجاتتارعا اسا ءمان بەرمەي، جالعا الۋ بويىنشا كەلىسىمشارت جاسالعانىن دالەلدەيتىن قۇجات تالاپ ەتپەگەن. ال قۇجات تالاپ ەتكەندەردى ۇركىتىپ، قورقىتىپ نەمەسە مۇلدە ەلەمەي كەتكەن.
"كەنجەحان" ساتىلىپ كەتكەننەن كەيىن بازاردىڭ جاڭا يەلەرى بۇرىنعى اكىمشىلىك بەرگەن قۇجاتتاردىڭ قۇنى جوق ەكەنىن مالىمدەگەن. ولار ءانيپا نازاربايەۆا بەرگەن چەكتەر جالعان ەكەنىن ايتقان. باستاپقىدا جالعا الۋشىلارعا كونتەينەرلەردى 325 مىڭ تەڭگەدەن جالعا الىپ، نوتاريالدى تۇردە تىركەپ، ارتىنشا تولىق ساتىپ الۋدى تالاپ ەتكەن. ساۋداگەرلەر بۇل مالىمدەمەلەرگە نارازى بولعان.
"جاڭا باسشىلىق كەلگەننەن كەيىن ءبىزدىڭ كەلىسىمشارتىمىزدى اۋىستىرىپ تاستادى. ادامدار جينالىپ، مۇلكىمىزدەن ايىرىلعانىمىزدى ايتقان سوڭ، ءبىزدى زاڭسىز ميتينگ ۇيىمداستىردى دەپ ايىپتادى. ءبارى ءبىر سحەمامەن جۇمىس ىستەگەن: ءبىز كەلىسىمشارتقا قول قويۋعا بارامىز - سول جەردە ساۋدا جاسايتىن ورنىمىزدىڭ قۇجاتىن ۇسىنۋىمىز كەرەك. كونتەينەرلەردى ساتىپ العان كەزدە ءانيپا نازاربايەۆا ادامدارعا قۇجات رەتىندە پاسپورت بەرگەن. ال كيمنىڭ سوزىنشە، ول پاسپورتتار جارامسىز، سەبەبى نازاربايەۆا زاڭسىز جۇمىس ىستەگەن، ەندى كيمنەن ءوزىمىزدىڭ مۇلكىمىزدى قايتادان ساتىپ الۋىمىز كەرەك. جاڭا ساتىپ الۋ شارتىن كومپانيا وزدەرىنىڭ نوتاريۋستارى ارقىلى جۇرگىزدى. ساۋدا ورنىنىڭ قۇنى ءبىر ميلليوننان 5-7 ميلليونعا دەيىن جەتتى. سوندىقتان 120 ادام الاتاۋ اۋداندىق پوليسيا باسقارماسىنا جينالدى"، - دەيدى كەنجەحان بازارى ساۋداگەرلەرىنىڭ باستاماشىل توبىنىڭ ءتوراعاسى ەلەنا سادۆوكاسوۆا.
ونىڭ سوزىنشە، جاڭا اكىمشىلىك ساۋداگەرلەر اقشاسىن تولەمەيىنشە كونتەينەرلەردى اشپايتىن كورىنەدى. ودان بولەك، جالعا الۋ قۇنىن ءۇش ەسە كوتەرىلىپ، ساۋداگەرلەرگە قاراپايىم مانەكەندى دۇرىس قويماسا دا ايىپپۇل سالىپ كەتىپ ءجۇر.
ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن "كەنجەحان" بازارىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى قۋانىش جاڭبىربايەۆ ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ قارىنداسى ءانيپا نازاربايەۆا بازاردى ادەيى بانكروت جاسادى دەپ ايىپتاعان بولاتىن.
"ەسكى قازاقستاننىڭ قۇرباندارى" قوزعالىسىنىڭ باسپا ءسوز كونفەرەنسياسىندا قۋانىش جاڭبىربايەۆ بازار سالۋ تۋرالى شەشىمدى 1997 جىلى قابىلداعانىن ايتادى. بۇعان دەيىن 1950 جىلدان بەرى بازاردىڭ ورنىندا قوقىس جاتقان. كەيىن ول جەر تازالانىپ، ساۋدا ورتالىعى اشىلىپ، كومپانيا "سۇلتان قورعان" ج ش س رەتىندە تىركەلگەن.
ءبىراق ىقپالدى ادامداردىڭ قولداۋىنسىز جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ ماقۇلداۋىنسىز بۇل جوبانى قولعا الۋ مۇمكىن بولماعان. وسىلايشا بازار قۇرىلتايشىلارىنىڭ قۇرامىندا ءانيپا نازاربايەۆا پايدا بولعان. بازاردىڭ 30 پايىز ۇلەسى نازاربايەۆاعا تيەسىلى بولعان. باستاپقىدا ەشقانداي جانجالسىز جۇمىس ىستەپ جۇرگەن قۇرىلتايشىلاردىڭ اراسىندا بىرنەشە جىلدان سوڭ پروبلەمالار تۋىنداي باستاعان.
كومپانيانىڭ باسقا مۇشەلەرىنىڭ سوزىنشە، 2002 جىلى ءانيپا نازاربايەۆا كومپانيانى ادەيى بانكروتتىققا ۇشىراتقان. ونىڭ بۇرىنعى سەرىكتەستەرىنىڭ ايتۋىنشا، ول نارىقتى ءوز قولىنا الىپ، ونى الدىن الا تىركەلگەن "كەنجەحان" جشس-نە قايتا رەسىمدەپ العان.
بانكروتتىق كەزىندە "سۇلتان قورعان" ج ش س قۇنى 41 مىڭ تەڭگەگە باعالانعان، ال ەكونوميكالىق ساراپتاما بويىنشا قۇرىلتايشىلار بازاردى سالۋعا 44،9 ميلليون تەڭگە جۇمساعان.
"ەرنات سىبانقۇلوۆ (سول كەزدەگى مەدەۋ اۋدانى پروكۋرورىنىڭ كومەكشىسى) كەلىپ، جالعان كەلىسىم جاساپ، كومپانيانىڭ 50 پايىزىن ءانيپا نازاربايەۆاعا، قالعان 50 پايىزىن وزىمە قالدىرۋدى ۇسىندى. مەن باس تارتتىم. ءسويتىپ ول (نازاربايەۆا) جاڭا "كەنجەحان" ج ش س قۇرىپ، "سۇلتان قورعاندى" بانكروت جاساپ، كومپانيانىڭ جالعىز قۇرىلتايشىسى بولىپ قالدى. ءبىز ارىز جازدىق، قىلمىستىق ءىس قوزعالدى"، - دەيدى جاڭبىربايەۆ.
قازىرگى تاڭدا قۋانىش جاڭبىربايەۆ سول كەزدەگى جاعدايعا قاتىستى تەرگەۋ ءادىل وتكەنىن قالاپ وتىر. ءبىراق، بازاردىڭ نەگىزىن قالاۋشى ازاماتتىڭ سوزىنشە، تەرگەۋ ءالى جۇرمەي جاتىر - سەبەبى ىسكە ەرنات سىبانقۇلوۆتىڭ قاتىسى بار. ول پروكۋروردىڭ كومەكشىسى قىزمەتىنەن كەيىن ەلىمىزدىڭ باس كولىك پروكۋرورى قىزمەتىنە دەيىن جەتكەن. سىبانقۇلوۆ 2022 جىلى قاڭتار وقيعاسىنان كەيىن قىزمەتىنەن كەتكەنىمەن باس پروكۋراتۋراداعى ىقپالى ءالى دە جوعارى كورىنەدى.
