جيىننىڭ شىمىلدىعىن اشقان ساياساتتانۋشى ەدۋارد پولەتايەۆ ءوز سوزىندە بۇل جولعى اقتاۋدا وتكەن كاسپيي ءسامميتىنىڭ بۇرىنعىلاردان بولەك ەكەنىن تىلگە تيەك ەتتى.
«وسى باعىتتاعى داۋ 22 جىلعا سوزىلعان ەدى. وسى ارالىقتا كاسپييمەن شەكتەسىپ جاتقان بەس مەملەكەت ارنايى جۇمىس توبىن قۇرىپ، كوپتەگەن باسقوسۋلار وتكىزدى. بۇل ماسەلە مەملەكەت باسشىلارىنىڭ دەڭگەيىندە دە تالقىلاندى. ەندى مىنە وسى جۇمىستىڭ جەمىسى رەتىندە كونۆەنسيا قابىلدانىپ وتىر» – دەدى ول.
ونىڭ ايتۋىنشا، بۇل كونۆەنسياعا يران قول قويادى دەپ ەشكىم ويلاعان جوق. سونىمەن قاتار بەس ەل باسشىلارى ايماقتىق ەمەس دەرجاۆالاردىڭ كاسپييگە اسكەري كۇشىن كىرگىزبەيتىنى تۋرالى ورتاق شەشىمگە كەلدى.
ال «ەۋرازيالىق مونيتورينگ» ساراپتاما ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى الىبەك تاجىبايەۆتىڭ پىكىرىنشە بۇل كونۆەنسيا بەس مەملەكەت ءۇشىن دە ءتيىمدى. دەگەنمەن، كەيبىر ساۋالداردىڭ باسى اشىق قالدى دەيدى.
«ماسەلەن، الداعى ۋاقىتتا تۇركمەندەردىڭ ارزان گازى ەۋروپاعا اعىلاتىن بولادى. بۇل ءوز كەزەگىندە اتالعان نارىقتا باسەكەلەستىك تۋعىزىپ، وسىعان دەيىن مونوپوليست اتانىپ كەلگەندەردىڭ قىتىعىنا ءتيۋى مۇمكىن.
ساياسي سىناقتار دا بار. ىلگەرىدە يران پرەزيدەنت وسى كونۆەنسياعا مۇدىرمەي قول قويعانىن ايتتىڭىزدار. الايدا وسى جيىن بارىسىندا ول ءبىر كەزدەرى ءوز ەلىنىڭ كاسپييدىڭ رەسۋرستارىن مولىنان پايدالانعانىنا، ەندىگى جەردە وسى قوردىڭ كۇرت قىسقاراتىنىن تىلگە تيەك ەتتى» دەدى الىبەك تاجىبايەۆ.
ءوز كەزەگىندە «بىرلىك» گەوساياسي زەرتتەۋلەر ورتالىعى ارتۇر سۇلەيمەنوۆ:
«وسى جولعى سامميت الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ نازارىن اۋداردى وزىنە. بۇل ءوز كەزەگىندە كاسپييدىڭ ينۆەستيسيالىق الەۋەتىن ارتتىرىپ، بۇل ايماقتا قارجىلىق-ەكونوميكالىق جوبالار جاساۋعا جول اشادى»، – دەدى.
ال ساياساتتانۋشى اندرەي چەبوتاريەۆتىڭ ايتۋىنشا كونۆەنسيا ناتيجەسىندە كاسپيي ماڭى ايماعىنداعى قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى رەتكە كەلەدى.
«ەندەشە ەكونوميكالىق ارىپتەستىكتىڭ ەكىنشى تىنىسى اشىلاتىنى جاسىرىن ەمەس. بۇل تاراپتا كاسپيي ماڭىنداعى ەلدەر ەكىجاقتى كەلىسسوزدەر جۇرگىزە الادى. بۇل ءوز كەزەگىندە ايماقتاعى لوگيستيكا، ترانسپورت، اۋىل شارۋاشىلىعى، وڭدەۋشى ءوندىرىسىن سالاسىن دامىتۋعا جول اشۋى ءتيىس.
ەندىگى ماسەلە سوزدەن ىسكە كوشۋدە جاتىر»، – دەدى ول.
