جۋرناليستەرگە ارتىلار جۇك اۋىر

Dalanews 03 قىر. 2022 13:06 577

ءقازىر الەم بۇرىن-سوڭدى بولماعان ۇلكەن وزگەرىستەردى باستان كەشىرۋدە. جاھاندا گەوساياسي احۋال شيەلەنىسىپ، تۋربۋلەنتتىك كەزەڭنەن قالاي شىعامىز دەگەن ماسەلە بارشا ەلدى الاڭداتۋدا. الىسقا بارماي-اق كورشى ەلدەردەگى كۇردەلى جاعداي كوپكە وي سالماي قويمايدى. ونىڭ ۇستىنە، قاڭتار وقيعاسىنان بەرگى احۋال دا ءقاۋىپ بۇلتىنىڭ تولىق سەيىلمەگەنىن كورسەتۋدە. تاۋەلسىزدىكتىڭ تۇراقتىلىعى ءۇشىن كوپتەگەن ماسەلەگە باسقاشا قاراۋدى تالاپ ەتەدى.

وسىنداي سىرتقى ءارى ىشكى جاعدايلار حالىق كوڭىلىنە الاڭ كىرگىزگەن سىن ساعاتتا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ «ادىلەتتى مەملەكەت. ءبىرتۇتاس ۇلت. بەرەكەلى قوعام» اتتى قازاقستان حالقىنا كەزەكتى جولداۋىن بۇقارا اسىعا كۇتتى دەۋگە بولادى.

ەل ەرتەڭىنە سەنىم كۇشەيتىپ، بولاشاقتىڭ كوكجيەكتەرىن كوكەيگە قوندىرعان باعدارلامالىق قۇجاتقا تاتيتىن جولداۋدا كوپتەن بەرى حالىقتىڭ ويىندا جۇرگەن وتكىر دە وزەكتى ماسەلەلەردىڭ دەنى قامتىلعان. الەۋمەتتىك سالادا بۇقارانىڭ باسىم بولىگىنىڭ پروبلەماسىن ناقتى شەشەتىن قادامدار جاسالدى. قوعام تاراپىنان ايتىلىپ جانە دە ءجيى تالقىلانىپ جۇرگەن سۇراقتارعا دا ناقتى جاۋاپتار بەرىلدى.

ماسەلەن، ەڭ تومەنگى جالاقى دەڭگەيىن 60 مىڭ تەڭگەدەن 70 مىڭ تەڭگەگە دەيىن كوتەرۋ تۋرالى شەشىم 1،8 ميلليون ازاماتتىڭ تابىسىنا تىكەلەي اسەر ەتەدى.

بۇعان قوسا، بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىندە دۇنيەگە كەلگەن ءاربىر بالانىڭ اتىنا ەسەپ-شوتى اشىلىپ، شيكىزاتتان تۇسكەن قارجىنىڭ بەلگىلى ءبىر بولىگى وسكەلەڭ ۇرپاققا اۋدارىلىپ تۇراتىنى تۋرالى اڭىز ىسپەتتى اڭگىمەنى ەستىمەگەن قازاقستاندىق جوق بولار. ەلىمىزدە دە سونداي يگىلىكتى ءىس جاسالادى دەپ وتىز جىلدا ويلاۋدىڭ ءوزى مۇمكىن ەمەستەي كورىنەتىن.

پرەزيدەنت بولسا، بالالار جىلى اياسىندا «ۇلتتىق قور – بالالارعا» اتتى ەرەكشە باعدارلاما جۇزەگە اسىرىلاتىنىن اتاپ ءوتتى.  ياعني ۇلتتىق قوردىڭ جىل سايىنعى ينۆەستيسيالىق تابىسىنىڭ 50 پايىزى بالالاردىڭ ارناۋلى جيناقتاۋشى ەسەپشوتىنا اۋدارىلماق. 18 جاسقا تولعانعا دەيىن جيناقتالعان تۇسىمىنە جاستار كەيىن باسپانا الىپ، ءبىلىم الۋعا جۇمساي الادى. بۇل قازاقستان بايلىعىنىڭ شىن مانىندەگى يەسى حالىق ەكەنىن، بولاشاعىمىز - جاستار ەكەنىن كورسەتەتىن ۇلكەن  قادامداردىڭ باسى دەپ باعامدادىم. ەندىگى ماسەلە، ۇلتتىق قوردىڭ نورۆەگيا ەلىندەگىدەي ءتيىمدى ينۆەستيسيالىق ءتۇسىم تابۋى ءۇشىن قارجىلىق ساۋاتتى جۇمىس جۇرگىزۋ.


ايەل-انالاردىڭ زەينەتكە شىعۋ جاسىن تومەندەتۋ جايى دا قوعامدا ءجيى كوتەرىلىپ، نارازالىقتارعا سەبەپ بولىپ كەلە جاتقان ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولاتىن. ولاردىڭ زەينەت جاسىن 2028 جىلعا دەيىن 61 جاس دەڭگەيىندە قالدىرۋ دا دۇرىس بولدى. قازىرگى كاسىبي ماماندار جەتىمسىزدىگى كەزەڭىندە ۇلكەن بەتپۇرىستاردى بىردەن جاساۋ وڭاي ەمەستىگىن دە كوپشىلىك تۇسىنەدى. بۇل قادام مەملەكەت باسشىسىنىڭ حالىقتى الاڭداتاتىن ماڭىزدى ماسەلەلەرگە قۇلاق اسىپ، ۇنەمى نازاردا ۇستايتىنىنىڭ ءبىر دالەلى دەسە بولادى.

سونداي-اق ءاربىر ايماق پەن ەلدى مەكەندە بوس جاتقان نەمەسە ماقساتىنا ساي يگەرىلمەي جاتقان جەردى ارنايى كوميسسيانىڭ قايتارىپ الۋى كاسىپكەرلەردىڭ عانا ەمەس، جالپى ەكونوميكانىڭ باسەكەگە قابىلەتىن ارتتىرا تۇسەدى. سوت جۇيەسىنە، قاڭتار وقيعاسىنا، سالىق، مەملەكەتتىك تاپسىرىس تاعى باسقا ۇلكەن باستامالار ادىلەتتى قازاقستان قۇرۋدىڭ نەگىزگى باسپالداقتارى ەكەنى ايقىن.

رەسپۋبليكا پرەزيدەنتى كەلەر جىلى ەڭ الدىمەن، اۋىل تۇرعىندارىنىڭ سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرۋعا ارنالعان ۇلتتىق جوبانى جۇزەگە اسىرۋدى تاپسىردى. الداعى ەكى جىلدا جىراقتاعى اۋىلداردا مەديسينالىق جانە فەلدشەرلىك-اكۋشەرلىك بولىمشەلەر سالىنىپ، قاجەتتى قۇرال-جابدىقتارمەن تولىق قامتاماسىز ەتىلەدى.  مەملەكەت وسىلايشا، ءبىر ميلليوننان استام ادامنىڭ العاشقى مەديسينالىق-سانيتارلىق كومەك الۋىنا مۇمكىندىك تۋعىزباق. بۇنىڭ ءوزى پرەزيدەنتتىڭ ورتالىقتارداعى عانا ەمەس، ەلدىڭ ءار قيىرىنداعى پروبلەمالاردى جاقسى بىلەتىنىن، ولاردى شەشۋگە تاپسىرما بەرە وتىرىپ شالعايداعى ەلدى مەكەن تۇرعىندارىنىڭ دا يگىلىككە بولەنۋىنە جاعداي جاساپ وتىرعانىن ناقتى كورسەتەدى.

سونىمەن قاتار، جولداۋدا ءتىپتى مەكتەپ فورماسىنا، سينتەتيكالىق ەسىرتكىگە قاتىستى اڭگىمەنىڭ ايتىلۋى دا پرەزيدەنتتىڭ بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ءجيى كوتەرىپ جۇرگەن، قوعام تۇراقتى ايتىپ كەلە جاتقان ءاربىر وتكىر ماسەلەنى جاۋاپسىز قالدىرماۋعا دەگەن ماقساتى بايقالادى.

جاسىراتىنى جوق، ءبىز كوبىنەسە جولداۋلاردى پافوسقا تولى اڭگىمەلەر، بىتپەيتىن ستراتەگيالار مەن الىپ ۋادەلەر مەن جوبا - جوسپارلاردى ەستىپ ۇيرەنىپ قالعانىمىز راس.


ال مىنا جولداۋ پرەزيدەنتتىڭ ءتىپتى ءاربىر بالانىڭ تاعدىرىنا قاتتى الاڭدايتىنىن اشىق كورسەتتى. سونداي-اق ماسەلەنىڭ ۇساق-تۇيەك بولىپ بولىنبەيتىنىن، مەملەكەت بارلىعىن شەشۋ كەرەك ەكەنىن ناقتى ۇقتىردى.

قۇرمەتتى ارىپتەستەر، بۇل جەردە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى  ادەتتەگىدەي قۇر ناسيحات رەتىندە جولداۋدىڭ ماڭىزىن جوعالتپاي، كەرىسىنشە ءمانىن اشىپ، زەردەلەپ، حالىققا ادام تىلىندە ناقتى تۇسىندىرۋگە كوڭىل بولسە جاقسى بولار ەدى. حالىققا ءقازىر قۇر ناسيحات ەمەس، ەل-جۇرتپەن بىرگە تالقىلاۋ، ايتا - جازا وتىرىپ، وي تاستاۋ، ءتۇسىندىرۋ مىندەتى تۇر. جولداۋدىڭ ءار جولىنىڭ استارىندا نە جاتقانىن، ناقتى قانداي ماسەلەلەردى شەشۋ مەڭزەلىپ تۇرعانىن جانە وعان قانداي ورگاندار جاۋاپتى ەكەنىن زەرتتەپ، زەردەلەي وتىرىپ، اقپاراتتى زامانۋي تاسىلدەردى قولدانا وتىرىپ بۇگىنگى كونتەنت تۇتىنۋشىلاردىڭ پسيحولوگياسىنا بەيىمدەپ بەرۋ كەرەك. سونىمەن قاتار، ءاربىر ب ا ق قوعامدىق باقىلاۋ ميسسياسىنا جاۋاپتى بولۋ كەرەك. جولداۋ جۇكتەگەن مىندەتتەردى ىسكە اسىرۋ قانداي دەڭگەيدە، كىم، قالاي، قاشان قانداي جۇمىستار قولعا الاتىندىعىنا مونيتورينگ جاساپ، باقىلاپ، قاداعالاپ وتىرۋى ءتيىس.

اربىردەن سوڭ جۋرناليستەر قاۋىمى ەل ەرتەڭىنە دەگەن جاناشىرلىق پەن جاۋاپكەرشىلىكتى ءارقاشان ايقىن سەزىنۋى ءتيىس. جىلدار بويعى قۇمعا سىڭگەن قۇر ناسيحات جۇمىسىنان ارىلىپ،  جولداۋدى بىرلەسە ىسكە اسىرۋعا قاتىستى جۋرناليستەردى دە،  حالىقتى دا شاقىرىپ، جۇمىلدىرا الۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. وسى تۇرعىدا، باس رەداكتورلار كلۋبى ەلىمىزدىڭ بارلىق باق-تارىمەن بىرىگىپ جۇمىس ىستەۋگە دايىن.

جالعان اقپاراتتىڭ ءداۋىرى ءجۇرىپ جاتىر. اقپارات جاساۋشى ءار ادام ءتۇرلى مەديا ارقىلى مانيپۋلياسيا جاساپ، جالعان اقپار قانى جەرگە تامبايتىن «تاۋارعا» اينالدىراتىنىن تالاي كورىپ كەلەمىز. 


ءقازىر جاڭا مەديا مەن الەۋمەتتىك جەلىلەر قارىشتاپ دامىپ، تارالىپ، ايقايعا اتتان قوسىپ، جەل سوزدەر كوبەيىپ تۇرعان كەزەڭ. سوندىقتان  حالىققا تۇسىنىكتى وي ايتىپ، شىندىقتى دۇرىس جەتكىزۋ ارقىلى اقپاراتتىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ دا ءبىزدىڭ نەگىزگى مىندەتىمىز دەپ ويلايمىن. ارينە، وسىنداي تاريحي ساتتە جولدان قوسىلعان بلوگەرلەر نەمەسە وزگە اقپارات دايىنداۋشىلار ەمەس، ناعىز كاسىبي جۋرناليستەر جاۋاپكەرشىلىك جۇگىن سەزىنە وتىرىپ بۇل ىسكە بەلسەندى تۇردە اتسالىسۋى ءتيىس.

ءولارا كەزەڭدە جۇرگەندەگىدەي كۇيدەگى حالىقتىڭ ەرتەڭگە نىق سەنىممەن ءارى ۇكىلى ۇمىتپەن قاراۋى كوبىنە ءبىزدىڭ كاسىبي دەڭگەيمىز بەن وتان الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىگىمىزگە بايلانىستى ەكەنىن ۇمىتپايىق. سوندا ءبىز، ادىلەتتى مەملەكەت قالىپتاستىرىپ، ءبىرتۇتاس ۇلتىمىزدىڭ بەرەكەلى قوعامدا جاساۋىنا ءوز ۇلەسىمىزدى قوسامىز.

بيبىگۇل جەكسەنباي، باس رەداكتورلار كلۋبىنىڭ پرەزيدەنتى، ۇلتتىق قۇرىلتاي ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى

 

ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار