– جولداۋ نەگە داستۇرگە ساي جىل باسىندا ەمەس، كۇزدە جاسالدى؟
بۇل – ەلدەگى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ تىم كۇردەلەنگەنىن بىلدىرەدى، – دەيدى ول.
ونىڭ ايتۋىنشا، حالىقتىڭ سۇراعى كوبەيىپ، بيلىككە دەگەن نارازىلىق كۇشەيگەنى سونداي، وكىمەت جولداۋدى 5-6 ايعا سوزۋدىڭ وتە ءقاۋىپتى ەكەنىن بولجاعان.
– ينفلياسيانىڭ ارتۋى، تەڭگەنىڭ قۇنسىزدانۋى، جۇمىسسىزدىقتىڭ ارتۋى حالىق پەن ۇكىمەت اراسىن بارعان سايىن الشاقتاتىپ بارادى.
ونىڭ ۇستىنە، حالىق مەملەكەتتىك مەكەمەلەر تاراتاتىن ماكروەكونوميكالىق كورسەتكىشتەر تۋرالى اقپاراتقا سەنۋدەن قالعان. سوندىقتان، حالىقتى ءدال ءقازىر ساباسىنا ءتۇسىرۋ قاجەت بولدى، – دەگەن پىكىردە مۇحتار سەڭگىرباي.
ساياساتتانۋشى بيىلعى جولداۋدىڭ فورماتى وزگەشە بولعانىن اڭداپتى. ونىڭ پىكىرىنشە پرەزيدەنتتىڭ كەڭەسشىلەرى قازىرگى جاعدايدا ءداستۇر بويىنشا پارلامەنت زالىندا جولداۋ ارناۋدىڭ تيىمدىلىگى تومەن ەكەنىن تۇسىنگەن.
– ونىڭ ورنىنا جاۋاپتى ۆەدومستۆو باسشىلارىن وتىرعىزىپ-تۇرعىزىپ، تاپسىرما بەرىپ، جول نۇسقاپ وتىرۋ قاراپايىم قوعامنىڭ قابىلداۋى تۇرعىسىنان دا، پسيحولوگيالىق، ۆيزۋالدىق تۇرعىدان دا ءتيىمدى.
بۇل ەلباسىنىڭ باستى شەشىم قابىلداۋشى تۇلعا ەكەنىن، ونىڭ بارلىق جاعدايدى باقىلاپ وتىرعانىن، بيلىك تىزگىنىنىڭ مىعىم قولدا ەكەنىن دالەلدەيدى.
جولداۋدا رۋحانياتتان باستاپ ماكروەكونوميكاعا دەيىنگى تاكتيكالىق، ستراتەگيالىق ماسەلەلەر تولىق قامتىلدى.
پرەزيدەنت تەك رەسمي ماتىنمەن شەكتەلىپ قالماي، جان-جاقتى مىسال كەلتىرىپ، ءسوزىن دايەكتەپ وتىردى. ياعني، جولداۋ دەگەن جاي عانا ءماتىن ەمەس، ناقتى ىس-ارەكەت، تاپسىرمالار مەن نۇسقاۋلار ەكەنىن ۇعىندىردى.
جانە بۇل فورمات پرەزيدەنتتى حالىقتىڭ ءوز ادامى ەتىپ كورسەتۋگە مۇمكىندىك بەردى، – دەيدى مۇحتار سەڭگىرباي.
نازاربايەۆ بيىلعى جولداۋىندا مەملەكەتتى كەرى تارتىپ وتىرعان ماسەلەلەردى قاعازعا قاراماي ايتتى. سەڭگىربايدىڭ پىكىرىنشە پرەزيدەنتتىڭ بۇل ارەكەتى دە حالىققا ۇناپ قالدى.
– مەملەكەت باسشىسى ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ اۋزىندا جۇرگەن ەڭ وزەكتى ماسەلەلەر – جەمقورلىق پەن پاراقورلىقتى، قاعازباستىلىقتى، مەديسينا، ءبىلىم بەرۋ، قۇقىق سالاسىنداعى كەمشىلىكتەردى جاۋاپتى تۇلعالارعا نۇقىپ كورسەتتى. “سۋديا بولۋ قانشا تۇرادى؟”، “ەدەن جۋۋشى بولىپ تۇرۋ ءۇشىن تاكسا بەرۋ كەرەك” دەگەن سياقتى پىكىرلەر – ەل اۋزىنداعى ءسوز، ءتىپتى قارابايىر ستيل مەن جارگونعا دەيىن ساقتالعان.
ەكى ساعات بويى بۇكىل لاۋازىمدى تۇلعالاردى “سىلكىلەۋ” ارقىلى حالىقتىڭ ىشىندەگى قىجىلى شىعىپ، ەرتەڭگە دەگەن ءۇمىتى ويانىپ قالدى.
اسىرەسە پەداگوگتار مەن مەديسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ماسەلەلەرى – ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ باسىنداعى پروبلەما.
وسىلاردىڭ ءوزى "بيلىك ءترانزيتى" سەناريىنىڭ نە سوعان دايىندىقتىڭ ءبىر بولىگى سياقتى كورىنەدى. بۇل ءارى قاراي سايلاۋ نەمەسە باسقا ءبىر ساياسي ناۋقان نە ءىس-شارا فورماسىندا ءارى قاراي ىسكە اساتىن سياقتى، – دەيدى ول.
وكىنىشتىسى...
دەگەنمەن بۇل جولداۋ بىزدەگى بيلىكتىڭ ءبىر ادامنىڭ قولىندا توپتاسقانىن تاعى ءبىر مارتە دالەلدەدى. مۇحتار سەڭگىرباي سونداي پىكىردە.
– بۇل جولداۋ قازاقستاندا اۆتوريتارلىق باسقارۋ جۇيەسىنىڭ تۇبەگەيلى ورنىققانىن ايعاقتاپ بەردى.
بۇرىندارى پرەزيدەنت پارلامەنت عيماراتىنا بارىپ، حالىقتىڭ تىكەلەي سايلاعان وكىلدەرى سانالاتىن دەپۋتاتتاردىڭ الدىندا ءسوز سويلەسە، بۇل جولى بيلىكتىڭ بارلىق تارماقتارىنىڭ وكىلدەرى پرەزيدەنتتىڭ الدىنا كەلدى.
ن.نازاربايەۆ جوعارعى سوت ءتوراعاسىنا تاپسىرما بەرىپ، مىندەتتەر جۇكتەدى. سەنات ءتوراعاسى ق.توقايەۆتان باستاپ پارلامەنت دەپۋتاتتارىنا دەيىن پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرمالارىن جازىپ الىپ جاتتى.
بۇل بيلىك تارماقتارىنىڭ اراسىنداعى تەجەۋ، تەڭگەرۋ مەحانيزمدەرىنىڭ دە كونستيتۋسيا بويىنشا “مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ بارلىق تارماعىنىڭ كەلىسىپ جۇمىس ىستەۋىن قامتاماسىز ەتەتىن” پرەزيدەنتكە تاۋەلدى ەكەنىن بىلدىرەدى.
ساياسي پارتيالاردىڭ، يدەيالار مەن ۇسىنىستاردىڭ ەركىن باسەكەسى بولماعاندىقتان، قۇجاتتارعا، سونىڭ ىشىندە پرەزيدەنتتىڭ جولداۋىنا دا قاتىستى جان-جاقتى ساراپتاما مەن تالداۋ بولماعاندىقتان، ەلدەگى ساياسي ءومىر سۇرىقسىزدانىپ، حالىق بيلىكتەن الشاقتاپ بارادى، – دەيدى ساياساتتانۋشى.
ونىڭ ايتۋىنشا، جولداۋ جايىندا حابار تاراتقان تەلەارنالار قۇر سوزدەن قۋىرداق قۋىرعاننان ارىگە اسپاعان.
– جولداۋ تۋرالى حابار بەرگەن تەلەارنالار دا ەسكى سوۆەتتىك ستيلدە “جاپپاي جينالىپ، جولداۋدى ۇيىپ تىڭداپ وتىرعان ەڭبەككەرلەر” تۋرالى رەپورتاجدار بەرۋدە جارىسىپ جاتتى.
سوۆەتتىك ستيلدەگى پروپاگاندانىڭ بۇل جولعى ەرەكشەلىگى – ءداستۇرلى اقپارات قۇرالدارىنىڭ قاتارىنا بلوگشىلار دا قوسىلدى.
باستى تەلەارنالاردا ءار ماسەلەنى سىني تۇرعىدا تەرەڭ تالداپ، باعا بەرەتىن ناعىز ساراپتامالىق حابار جوق. مۇنىڭ ءوزى اسىرەسە اقپارات جۇيەسىندە تىڭ كوزقاراس پەن جاڭا رەفورما كەرەك ەكەنىن بىلدىرەدى.
وكىنىشكە قاراي، قازاقستاندا كلاسسيكالىق ءاۆتوريتاريزمنىڭ ءبىر بەلگىسى – "مەملەكەت باسشىسى عانا سىناي الادى” دەگەن قاعيدا ورنىعىپ كەلەدى.
ەگەر جولداۋدا ايتىلعان پىكىرلەردى پرەزيدەنتتىكى ەمەس، باسقا ءبىر كىسىنىڭ پىكىرى دەپ قاراستىرساق، ول ادام ناعىز وپپوزيسيونەر بولىپ شىعار ەدى.
بۇل جۇيەنى ەلدەگى مەكەمەلەردىڭ كوبى كوشىرىپ العان. ال مۇنىڭ قايدا اپاراتىنىن بولجاۋ قيىن، – دەيدى مۇحتار سەڭگىرباي.
