ءماجىلىس دەپۋتاتى ابزال قۇسپان سۋ تاسقىنىنىڭ الدىن الماعاندار قاتاڭ جازالانۋى كەرەك دەگەن پىكىردە، - دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
دەپۋتاتتىڭ ايتۋىنشا، بيىلعى سۋ تاسقىنى قازاقستان تاۋەلسىزدىك العالى ونىنشى ءىرى سۋ تاسقىنىنا جاتادى.
"وسى كەزگە دە دەيىن سۋ تاسقىنىنىڭ الدىن الماعانى نەمەسە سالعىرتتىق تانىتىپ، جول بەرگەنى ءۇشىن ەشبىر جوعارى لاۋازىمدى تۇلعا جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلماعان. بۇل جەردە مەن جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاننىڭ، ياعني اكىمدەردىڭ جاۋاپكەرشىلىگى تۋرالى ايتىپ وتىرمىن. نەگە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگان؟ ويتكەنى وزەن بويىنداعى سۋ جايىلمالارىنان جەر بەرگەن، ساياجايلاردى ءىس جۇزىندە تۇرعىن ۇيگە اينالدىرعان، ياعني جارىق، گاز تارتىپ، ازاماتتاردى تۇراقتى تىركەۋگە رۇقسات بەرگەن، ول ۇكىمەت ەمەس، باسقا ەمەس، جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگان، ياعني اكىمدىكتەر. ال كەلتىرىلگەن شىعىنداردى وتەۋ سالماعى اركەز مەملەكەت موينىنا ارتىلادى"، - دەدى ول.
ابزال قۇسپان بيىلعى سۋ تاسقىنىندا مەملەكەت تە، ازاماتتار دا اسا ءىرى كولەمدە شىعىنعا ۇرىنعانىن مالىمدەدى. سونداي-اق، دەپۋتات بقو جانە اتىراۋ وبلىسىنا اياقتاي بارعانىن، بۇل ماسەلەدە تەكسەرىستى باس پروكۋراتۋرا دەڭگەيىندە كەشەندى تۇردە ۇيىمداستىرۋ قاجەت ەكەنىن ايتتى.
"قۇلسارىعا قاتىستى، جەرگىلىكتى بەلسەندىلەر، وبلىستىق، اۋداندىق ءماسليحات دەپۋتاتتارى جەم وزەنى بويىنداعى زاڭسىز سالىنعان بوگەتتەر تۋرالى ماسەلەنى بىلتىر، 2023 جىلى كوتەرىپ، جەرگىلىكتى اكىمشىلىكپەن پروكۋراتۋرا تاراپىنان ەشقانداي قولداۋ تابا الماعانى سەبەپتى، ولارعا سەنبەيدى. بارلىق ءتيىستى قۇجاتتار، فاكتىلەر مەنىڭ قولىمدا بار.
بىرىنشىدەن، سۋ 2011 جىلدان كەم كەلمەيتىنى تۋرالى سالا ماماندارى ءدال قۇلسارىداعىداي، وتكەن 2023 جىلدان ايتا باستادى، بيىلعى جىلدىڭ قاڭتار ايىندا جەرگىلىكتى "نادەجدا"، اقپان ايىندا رەسپۋبليكالىق "ۆرەميا" گازەتتەرىندە ماتەريالدار جاريالاندى، ءبىراق سول سۋ كەلىپ جەتكەنگە دەيىن ءتيىستى شارالار قولدانبادى، ابدەن تاقاعاندا جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگان پانيكاعا سالىنىپ، بۇكىل رەسپۋبليكانى دۇرلىكتىرىپ، جان-جاقتان تەحنيكا مەن ەرىكتىلەردى الدىرتتى، سۋ دەڭگەيى 10 مەتردەن اسىپ كەتەدى دەپ بوگەتتەر سوقتى، ادامداردى شۇعىل ەۆاكۋاسيالادى، قازاقستاندى ايتپاعاندا شەتەلدەن گۋمانيتارلىق كومەكتەر الدىردى. ناتيجەسىندە كەلگەن سۋدىڭ ماكسيمالدى دەڭگەيى 8 مەتر 64 سم قۇراعانىن كورىپ وتىرمىز. بۇل سالعىرتتىققا جانە كەلگەن شىعىندار ءۇشىن جاۋاپتى شەنەۋنىكتەر زاڭ الدىندا جاۋاپ بەرۋگە ءتيىس!" - دەدى دەپۋتات.
سونىمەن قاتار، ابزال قۇسپان بۇرىنعى توتەنشە جاعدايلاردان ناتيجە شىعارماعان بقو بيلىگىن سىناپ تاستادى.
"2011 جىلى ورىن العان سۋ تاسقىنىنان بقو بيلىگى ساباق الماعانعا ۇقسايدى، سول كەزدە دە بۇكىل ماماندار وزەن جاعاسىنان ءۇي سالۋعا رۇقسات بەرمەۋ كەرەك دەپ دابىل قاققان بولاتىن، ەندى سول كەزدە سۋعا كەتكەن جەرلەر تاعىدا سۋعا كەتتى. سول ۋاقىتتا مىسالى، سامال اۋدانى ساياجايىنىڭ تۇرعىندارىنا دەپ مەملەكەت وبلىس ورتالىعىنان ءۇي سالىپ بەردى، الايدا ساياجاي جەرلەرىن مەملەكەت قورىنا قايتارىپ العان جوق، ەندى سول ساياجاي تۇرعىندارىنا مەملەكەت تاعىدا ءۇي سالىپ بەرۋ كەرەك پە؟ ۇشىنشىدەن، ول از بولعانداي، 2011 جىلدان كەيىن ورال قالاسىنىڭ توڭىرەگىنەن كورىنەۋ سۋعا كەتەتىن جەرلەردەن جاڭا تۇرعىن ۇيلەر، ءىس جۇزىندە جاڭا مولتەكاۋداندار پايدا بولدى، سونىڭ ءبىرى تولىقتاي سۋعا كەتىپ قالعان "نۇرلى جەر" اۋدانى.
سحەما وتە قارابايىر، ءبىراق ول ونداعان جىلدار بويى ەش كەدەرگىسىز جۇمىس جاساۋدا، اكىمدىككە جاقىن پىسىقتار مەن پىسىقايلار گەكتارلاپ تەگىن جەر الىپ الادى دا، قارا حالىققا ون سوتىقتان ءبولىپ ساتادى، بولدى. ناتيجەسىندە جەرگىلىكتى اكىمدىك قىزمەتكەرلەرى سول جەردى ءبولۋ مەن بەرۋدىڭ "قىزىعىن" كورەدى، قاراپايىم حالىق زاردابىن تارتادى، ال بارلىق شىعىندى مەملەكەت ءوز موينىنا الادى! وتىز جىلعى ەسكى سحەما قاشانعى جالعاسا بەرمەك؟!" - دەدى ول.
دەرپۋتات جەرگىلىكتى ورگاندار بۇل فاكتىلەردى وبەكتيۆتى تەرگەپ-تەكسەرە الاتىنىنا سەنبەيتىنىن جەتكىزدى.
"بيىل قاڭتار ايىندا ورال قالاسى اكىمىنىڭ 2015 جىلعى شەشىمدەرىنە قاتىستى سوت اكتىلەرىنىڭ زاڭسىزدىعى تۋرالى دەپساۋال جولداعانمىن. ...ناتيجەسىندە ۆەنەرا ساياجايىنداعى 700-دەن استام جەر ۋچاسكەسىنىڭ اكىم تاراپىنان زاڭسىز بەرىلگەنى جوعارعى سوتپەن تۇپكىلىكتى بەكىتىلدى. ەگەر وسى جەرلەرگە تۇرعىندار ءۇي سالىپ السا نە بولاتىن ەدى؟ بۇگىنگى كۇنى شاتىرىنا دەيىن سۋ استىندا جاتىپ، مەملەكەت ولارعا ءۇي سالۋعا ءتيىس بولاتىن ەدى؟! ال، سول قاڭتار ايىندا بقو پروكۋرورىنىڭ وزىنە بەرگەن ماتەريالدارىم بويىنشا ول جاقتان كۇنى-بۇگىنگە دەيىن ەش حابار-وشار جوق. مىسالى، بايتەرەك اۋدانىنىڭ پروكۋرورى جەر رەسۋرستارىن باسقارۋ كوميتەتىمەن انىقتالعان زاڭبۇزۋشىلىقتار بويىنشا اۋەلى سوتقا تالاپ ارىز بەرىپ، كەيىن سوت شەشىم شىعارماي تۇرىپ، ەش سەبەپسىز قايتارىپ العان.
ەگەر باسقا مەمورگان وسىنداي ارەكەت جاساسا، پروكۋراتۋرا كوررۋپسيا دەپ ايقاي سالار ەدى، ال بقو پروكۋرورى كوزگە انىق ۇرىپ تۇرعان وسىنداي فاكتىلەردى جەكە وزىنە ۇسىنسام دا اۋدان پروكۋرورىنا دا، جەر بويىنشا رەسپۋبليكالىق ۋاكىلەتتى ورگان انىقتاعان زاڭ بۇزۋشىلىقتار بويىنشا دا، ەش شارا قولدانباي وتىر!
سوڭعى 2-3 جىل كولەمىندە وبلىستا جەرگە قاتىستى جەمقورلىق فاكتىلەرىمەن اكىمدىكتىڭ دە، ءتىپتى وبلىس پروكۋرورىنىڭ دا لاۋازىمدى قىزمەتكەرىنە سوت ۇكىمدەرى شىقتى. ەڭ سوڭعى فاكت توتەنشە جاعداي دەپ بۇكىل ەل دۇرلىگىپ جاتقاندا، ورال قالاسىنىڭ ارحيتەكتورى پارا الۋ ۇستىندە ۇستالدى. بۇل فاكتىلەر تەك بقو مەن اتىراۋ ەمەس، بارلىق وڭىرگە ءتان جاعداي"، - دەدى دەپۋتات.
