قازاقستانداعى ەڭ ءىرى كينوستۋديا – شاكەن ايمانوۆ اتىنداعى "قازاقفيلم" اق توڭىرەگىندە تاعى دا داۋ شىقتى. ۇلتتىق كينووندىرىستىڭ قازىرگى احۋالىنا الاڭداعان قازاقستان كينەماتوگرافيستەر وداعى بيلىككە ارنايى ۇندەۋ جاساپ، سالاداعى جۇيەلى پروبلەمالارعا نازار اۋدارۋدى تالاپ ەتتى. ۇندەۋدە اسىرەسە كينوستۋديا ىشىندەگى قىسىم، كاسىبي ورتاداعى بىلىكسىزدىك پەن باسقارۋشىلاردىڭ جاۋاپسىز ارەكەتتەرى سىنعا الىنعان. وسى ماسەلەگە قاتىستى دەپۋتات رينات زايىتوۆ Dalanews.kz تىلشىسىنە پىكىر ءبىلدىردى. ول دابىل قاعىلعان داۋدىڭ استارىندا شىعارماشىلىق ماسەلەدەن گورى مۇلىكتىك مۇددە جاتقانىن مەڭزەدى.

داۋ-دامايعا نە سەبەپ بولدى؟

كۇنى كەشە بيلىككە ۇندەۋ جولداعان كينەماتوگرافيستەر كەيىنگى جىلدارى شاكەن ايمانوۆ اتىنداعى "قازاقفيلم" كينوستۋدياسىندا شىعارماشىلىق ورتاعا كەدەرگى كەلتىرەتىن جاعدايلار بەلەڭ العانىن العا تارتتى. وداق وكىلدەرى بۇل ماسەلەلەردىڭ ءتۇپ تامىرى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ بەيجايلىعىندا جاتقانىن اشىق ايتتى. ستۋديا باسشىلىعىنىڭ كاسىبي دەڭگەيى، مەملەكەتتىك ءتىلدى ەلەمەۋى، قىزمەتكەرلەرگە قىسىم كورسەتۋى دە سىنعا الىنعان.

كينوگەرلەر بۇل جاعدايدىڭ نەگىزگى سەبەبى – مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ سالعىرتتىعى ەكەنىن اشىق مالىمدەدى. وداق ءتوراعاسى اداي ابەلدينوۆتىڭ ايتۋىنشا، ستۋديا بۇگىندە داۋ-داماي مەن نارازىلىقتىڭ وشاعىنا اينالعان. "قازاقفيلم" پرەزيدەنتىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى ايدار وماروۆقا مەملەكەتتىك ءتىلدى ەلەمەۋى مەن كاسىبي سالعىرتتىعى ەرەكشە اتالىپ وتكەن.

مادەنيەت ءمينيسترى ايدا بالايەۆانىڭ سالا ماماندارىمەن اشىق ديالوگتان باس تارتۋى دا كينو قاۋىمداستىعىنىڭ نارازىلىعىن تۋدىرعان. ولار مينيسترلىك تاراپىنان سالانىڭ دامۋىنا مۇددەلىلىك جوق ەكەنىن ايتىپ، جەمقورلىقتىڭ بەلەڭ العانىن مالىمدەدى.

رينات زايىتوۆ داۋدىڭ استارىنا ءۇڭىلدى

ءماجىلىس دەپۋتاتى رينات زايىتوۆ «قازاقفيلم» توڭىرەگىندە تۋىنداپ جاتقان داۋلاردىڭ ءبىر عانا سەبەبىن اتادى. ول اتالعان تۇسىنىسپەۋشىلكتەردىڭ استارىندا مۇلىكتىك استارى بار دەپ پايىمدايدى.

"قازاقفيلم" اق-عا قاتىستى ءبىر عانا پىكىر بىلدىرە الامىن. مەنىڭ تۇسىنگىمدە، الماتى اكىمدىگىنىڭ تاراپىنان نەمەسە مينيسترلىك تاراپىنان تەك "ءقازاقفيلمنىڭ" ورنالاسقان جەرىن تارتىپ الۋعا ارەكەت جاسالىپ جاتقان سەكىلدى. باسقا "ءقازاقفيلمنىڭ" پروبلەماسىنا قۇلاق اسىپ جاتقان ەشكىم جوق. «قازاقفيلمگە» دەپ ارناپ اقشا ءبولۋ دە قاراستىرىلماعان. ماسەلە وندا ەمەس سەكىلدى. تەك تەرريتوريانىڭ اڭگىمەسى دەپ ويلايمىن"، - دەدى دەپۋتات.

زايىتوۆ ستۋديانىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتى ازامات ساتىبالدىنىڭ قىزمەتتەن كەتۋىن دە ويلانارلىق جاعداي دەپ سانايدى.

"نەگىزى ول سۇراققا دۇرىس جاۋاپتى ازامات ساتىبالدى بەرۋى مۇمكىن. ويتكەنى شىنايى نيەتىمەن جۇمىس ىستەگىسى كەلىپ بارعان – سول. ءبىراق نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن، ءوزى اياق استىنان كەتىپ قالدى"، – دەيدى ول.

كينەماتوگرافيستەر قانداي تالاپ قويدى؟

كينەماتوگرافيستەر بيلىك وكىلدەرىمەن تىكەلەي كەزدەسۋ وتكىزۋدى تالاپ ەتتى. ولار قازىرگى جاعدايدا سالانىڭ دامۋى ەمەس، كەرىسىنشە، كۇيرەۋى ءجۇرىپ جاتقانىن العا تارتىپ، بيلىك وكىلدەرىنەن "قازاقفيلمگە" ارنايى كەلىپ، جاعدايدى ءوز كوزدەرىمەن كورۋدى سۇرادى. ايتۋلارىنشا، ولار اشىق كەزدەسۋگە دايىن.

"وسىنداي جاۋاپسىزدىق سالدارىنان كينو سالاسىندا جەمقورلىق ءورشىپ، مەملەكەت بولگەن ميللياردتاعان قارجى ماقساتسىز جۇمسالۋدا. ءتارتىپ ورناتۋدى تالاپ ەتكەن كاسىبي جانە ادال كينەماتوگرافيستەر ارسىز ءارى قاتىگەز باسشىلار تاراپىنان قۋدالاۋعا ۇشىراپ، "قازاقفيلمنەن" ىعىستىرىلىپ جاتىر"، – دەلىنگەن ۇندەۋدە.

وسى تۇستا، Dalanews.kz ءتىلشىسى جاعدايدىڭ ءمان-جايىن سۇراۋ ءۇشىن "قازاقفيلم" اق ديرەكتورى ايدار وماروۆقا دا ساۋال جولدادى. الايدا ول ازىرگە كەرى بايلانىس بەرمەدى.

بۇعان دەيىن "قازاقفيلم" توڭىرەگىندە قانداي قاۋەسەتتەر تاراعان ەدى؟

ناۋرىز ايىندا مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترى ايدا بالايەۆا "قازاقفيلمگە" قاتىستى قاۋەسەتتەرگە جاۋاپ بەردى.

ءبىرىنشى. "قازاقفيلم" جەرىنىڭ ساتىلۋى جونىندەگى اقپاراتقا قاتىستى.

"بۇل ماسەلە توڭىرەگىندەگى نەگىزسىز قاۋەسەت ءبىرجولا توقتاتىلۋى ءتيىس. "قازاقفيلمگە" تيەسىلى جەرلەر كينوستۋديا يەلىگىندە قالا بەرەدى. جەر ساتىلعان جوق جانە تەك كينەماتوگرافيا مۇددەسى ءۇشىن پايدالانىلۋدا"، دەيدى مينيستر.

ەكىنشى. كينوستۋديانى جوندەۋگە قوماقتى قارجى سالۋعا دايىن ينۆەستورلاردىڭ بار ەكەنى جايلى.

"بۇل اقپارات قوعامدا كەڭ تاراپ ءجۇر، الايدا مۇنداي مالىمدەمەلەردى قۇجاتتارمەن نەمەسە ناقتى كەپىلدىكتەرمەن راستاي المايتىن ادامدار جاساپ وتىر. مەملەكەت، ياعني مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى ناقتى ينۆەستورلارمەن جۇمىس ىستەۋگە دايىن. دەگەنمەن ازىرگە ەشقانداي ناقتى ۇسىنىس، بىردە-بىر كەپىلدىك حاتى جوق. بارلىعى تەك اڭگىمە دەڭگەيىندە".

ءۇشىنشى. كينوستۋديانى استاناعا كوشىرۋ تۋرالى

"بۇل دا ەشقانداي نەگىزى جوق قاۋەسەت. قازىرگى ۋاقىتتا ەلورداعا «قازاقانيماسيا» شىعارماشىلىق بىرلەستىگىن كوشىرۋ مۇمكىندىگى قاراستىرىلىپ جاتىر. مۇندا ماڭىزدى جايت – «قازاقانيماسيا» وندىرىستىك بازا ەمەس، انيماسيالىق كونتەنت جاساۋعا تاپسىرىستاردى بولەتىن قۇرىلىم. سوندىقتان ونىڭ استاناعا كوشۋى سالانىڭ جۇمىسىنا ەش كەدەرگى كەلتىرمەيدى.

وكىنىشكە قاراي، كەيىنگى بەس جىلدا ەلىمىزدە ساپالى انيماسيالىق فيلمدەر تۇسىرىلگەن جوق. وسىعان بايلانىستى انيماسيالىق يندۋستريانى كرەاتيۆتى يندۋستريالار قورىنىڭ اياسىندا دامىتۋ ورىندى بولماق. قور قۇرىلىمىندا انيماسيانى دامىتۋعا باعىتتالعان كرەاتيۆتى حاب جاساقتالۋدا."، دەيدى بالايەۆا.

بۇگىندە قازاقستاندىق كينويندۋستريادا ماڭىزدى ءارى وڭ وزگەرىستەر ورىن الۋدا. «قازاقفيلم» – جاي عانا كينوستۋديا ەمەس، بۇل – قازاق مادەنيەتىنىڭ سيمۆولى. سوندىقتان ونى دامىتۋ – باسىم باعىتتىڭ ءبىرى دەيدى مينيستر.

"پرەزيدەنت قول قويعان جاڭا زاڭعا سايكەس ەلىمىزدە فيلمدەردى قارجىلاندىرۋدىڭ جالپى كولەمىنىڭ كەمىندە 30%-ى جىل سايىن تىكەلەي «قازاقفيلمگە» باعىتتالاتىن بولادى. بۇل كينوستۋديا جۇمىسىنىڭ تيىمدىلىگى مەن قارجىلىق تۇراقتىلىعىن ارتتىرادى.سونداي-اق مەملەكەتتىك قولداۋعا يە بولاتىن كينوجوبالاردى ىرىكتەۋدىڭ جاڭا ەرەجەلەرى بەكىتىلدى. بيىل جاڭا ەرەجەلەر بويىنشا كونكۋرس ەكىنشى رەت وتكىزىلىپ وتىر"، دەيدى مينيستر.

ايدا بالايەۆانىڭ سوزىنشە، كينوستۋديانى حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقسىز دامىتۋ مۇمكىن ەمەس. «قازاقفيلم» شەتەلدىك ارىپتەستەرىمەن بىرلەسىپ ءبىرقاتار ماڭىزدى فيلمدەر ءتۇسىرۋدى جوسپارلاپ وتىر. بۇل – قازاقستاندىق كينونى الەمدىك نارىقتا تانىتۋ جانە وتاندىق كينەماتوگرافيستەردىڭ پوزيسياسىن نىعايتۋ ءۇشىن ماڭىزدى قادام.

"سونىمەن قاتار، دەمەۋشىلەردى تارتۋدىڭ ارقاسىندا كينوستۋديادا سوڭعى 15 جىلدا جۇرگىزىلمەگەن جوندەۋ جۇمىستارى باستالدى. بۇل – ينفراقۇرىلىمدى جاڭعىرتۋدىڭ العاشقى كەزەڭى. وسى ورايدا كينوستۋديا مەن قازاقستاندىق كينووندىرىستىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسىپ جۇرگەن جاندارعا العىس بىلدىرەمىن! ارينە، اڭگىمە ازىرگە كۇردەلى جوندەۋ تۋرالى ەمەس، ءبىراق بۇل – «قازاقفيلمدە» جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن قالىپتى جاعداي جاساۋعا باعىتتالعان ناقتى قادامدار.

اتاپ ايتقىم كەلەتىنى، «قازاقفيلم» تەك كينوتۋىندىلار عانا ەمەس، ەڭ الدىمەن – شارۋاشىلىق جۇرگىزۋشى كومپانيا جانە باسەكەگە قابىلەتتى نارىق قاتىسۋشىسى. ول جوعارى كاسىبي كينوونەردىڭ دامۋىنا لايىقتى جاعداي جاسايدى. سوندىقتان مينيسترلىك بۇل كاسىپورىندى رەجيسسەر نەمەسە اكتەر ەمەس، كينوستۋديا قىزمەتىن تابىستى ءارى ءتيىمدى جۇرگىزۋگە قابىلەتتى كاسىبي مەنەدجەر باسقارۋى ءتيىس دەگەن قاعيدانى بەرىك ۇستانادى"، دەدى مينيستر.

"قازاقفيلم" ەندى قاراجاتتى بۇرىنعىداي تاراتپايدى

سونىمەن قاتار جاقىندا مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترى ايدا بالايەۆا ءقازاقفيلمنىڭ قازىرگى قارجى ساياساتىن ءتۇسىندىرىپ، ءتيىستى زاڭ قابىلدانعانىن العا تارتقان ەدى.

وعان سايكەس، "قازاقفيلم" كينو سالاسىنا ارنالعان قاراجاتتىڭ 30 پروسەنتىن الۋعا قۇقىلى.

"ول دەگەنىمىز، كومپانيا قارجىلىق جاعىنان ءوزىنىڭ دەربەستىگىن الىپ، كينو جاساۋعا ءوزى مۇددەلى بولادى. ءقازىر كوبىسى قاراجاتتىڭ 30 پايىزى كەلگەننەن كەيىن قازاقفيلم اقشانى بۇرىنعىداي تاراتادى دەپ ويلايدى. ونداي بولمايدى. ءبىز ونىڭ ەرەجەسىن ناقتىلادىق. وعان سايكەس، كينو تۇسىرەمىن دەگەن كىسىلەر 50 پايىزىن قوسىپ، سەناريي يدەولوگيالىق تۇرعىدا ناتيجەلى كورىنسە، وندا ءبىز "قازاقفيلمنەن" قالعان 50 پايىزىن قوسۋعا دايىن بولامىز"، - دەدى بالايەۆا ۇكىمەتتە وتكەن بريفينگتە.

ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، ونداي ەرەجەمەن ەكى جاق تا ءفيلمنىڭ ساپالى، ال رەيتينگى جوعارى بولۋىنا مۇددەلى بولادى.