پرەزيدەنت بىلتىرعى جولداۋىن سيفرلاندىرۋ جانە ەلىمىزدە يننوۆاسيالاردى ەنگىزۋ ماسەلەلەرىنە ەرەكشە نازار اۋدارىپ، قازاقستاندى IT- ەلگە اينالدىرۋدى جانە ەلدىڭ ەۋرازياداعى توراپتىق ترانزيتتىك حاب رەتىندەگى پوزيسياسىن نىعايتۋدى تاپسىرعان ەدى. سونداي سالا ماماندارىنىڭ الدىنا 2026 جىلعا قاراي IT-قىزمەتتەردىڭ ەكسپورتىن ءبىر ميلليارد دوللارعا جەتكىزۋ مىندەتىن قويعان. وسى اتالعان تاپسىرمالار قانداي دەڭگەيدە ورىندالىپ جاتىر؟ جاساندى ينتەللەكتىنىڭ قازاقستان ءۇشىن مۇمكىندىگى كوپ پە، ءقاۋپى مە؟ بۇل تۋرالى ءىت مامانى عاسىر قۇرالباي ۇلى ايتىپ بەردى.
ول قازاقستانداعى ءىت سالاسىنىڭ قارقىندى دامۋىن 2000 جىلداردىڭ باسىنان باستاۋ الدى دەيدى.
«2004 جىلى قازاقستاندا «ەلەكتروندى ۇكىمەت» جۇيەسىن قۇرۋ جۇمىستارى باستالدى، بۇل ءىت سالاسىنىڭ دامۋىنا سەرپىن بەردى. 2010 جىلدارى ەلىمىزدە كوپتەگەن ءىت كومپانيالار قۇرىلىپ، حالىقارالىق ارەنادا ءوز ورنىن تابا باستادى. سول كەزەڭنەن باستاپ ءىت سالاسى ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىنىڭ ماڭىزدى بولىكتەرىنىڭ بىرىنە اينالدى. سوڭعى جىلدارى ءىت سالاسىنا قىزىعۋشىلىق تانىتقان جاستاردىڭ سانى دا ارتىپ كەلەدى. Forbes جۋرنالىنىڭ توپ 10 بايلىق يەلەرى وسى IT cالاسىمەن بايلانىستى.
جاستار بۇل سالانىڭ بولاشاعى زور ەكەنىن ءتۇسىنىپ، بەلسەندى تۇردە ءىت باعىتىنداعى ءبىلىم الۋعا جانە وزدەرىن دامىتۋعا ۇمتىلادى. وزىمە دە كەڭەس سۇراپ، تاجىريبە جيناۋ ءۇشىن كەلەتىندەر كوپ. مەن ءۇشىن بۇل وتە قۋانىشتى جاعداي، سەبەبى مەنىڭ بىلگەنىممەن ءبولىسۋ، جاڭا بۋىن مامانداردى تاربيەلەۋگە ۇلەس قوسۋ – ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك. مۇنىڭ بارلىعى بىلتىرعى پرەزيدەنت جولداۋىنداعى تاپسىرمالاردىڭ ورىندالىپ، ناتيجەلى بولعانىن كورسەتەدى دەپ ويلايمىن»، – دەدى ول.
مەملەكەت باسشىسى جاساندى ينتەللەكت تەحنولوگيالارىن قولدانۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتىپ، بىلىكتى مامانداردى دايارلاۋعا باسا نازار اۋدارۋدى تاپسىرعان ەدى. الەمدى جاۋلاي باستاعان ChatGPTء-دىڭ ەلىمىزگە قانداي ىقپال ەتەتىنى تۋرالى ءىت مامانى بىلاي جاۋاپ بەردى.
«ChatGPT جانە وعان ۇقساس جاساندى ينتەللەكت (جي) پلاتفورمالارى قازاقستان ءۇشىن ۇلكەن مۇمكىندىكتەر دە، بەلگىلى ءبىر قاۋىپتەر دە اكەلۋى مۇمكىن. مۇنداي تەحنولوگيالاردىڭ مۇمكىندىكتەرى مەن قاۋىپتەرى ءارتۇرلى فاكتورلارعا بايلانىستى. مۇمكىندىكتەرى دە وراسان.
بيزنەس، ءبىلىم، مەديسنا، مەملەكەتتىك قىزمەت، قىسقاسى كەز-كەلگەن سالانى ىلگەرلەتۋ مۇمكىندىگى بار. تاياقتىڭ ەكى ۇشى بارى سەكىلدى، قاۋىپتەرىن دە اتاپ وتكەن ءجون. جي جانە اۆتوماتتاندىرۋ كەيبىر سالالاردا جۇمىس ورىندارىنىڭ قىسقارۋىنا اكەلۋى مۇمكىن. ChatGPT سياقتى جي جۇيەلەرى دۇرىس ەمەس نەمەسە جالعان اقپارات تاراتۋى مۇمكىن.
ەگەر پايدالانۋشىلار مۇنداي جۇيەلەرگە تولىق سەنىپ، ولاردىڭ بەرگەن اقپاراتىن تەكسەرمەسە، بۇل قاتەلىكتەر مەن جالعان اقپاراتتىڭ كەڭىنەن تارالۋىنا اكەلۋى مۇمكىن. تاعى الاڭدايتىن ءقاۋىپتىڭ ءبىرى ءبارىمىز بىلەتىندەي جي جۇيەلەرى ۇلكەن كولەمدەگى دەرەكتەردى وڭدەيدى. كەيبىر جاعدايدا جەكە دەرەكتەردىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن قۇپيالىلىعىن بۇزۋى مۇمكىن. قولدى بولۋى مۇمكىن. ءقازىردىڭ وزىندە ءىرى جي پلاتفورمالارى كەيبىر باسىلىمدارمەن دەرەكتەردىڭ رۇقساتسىز پايدالانۋى جانە قولدى بولۋى بويىنشا سوتتاسىپ جاتىر.
قازاقستاندا ءىت سالاسى بىرنەشە سالادا جاقسى كورىنىس تاپقان، ءبىراق مەنىڭ ويىمشا، ەڭ ايقىن كورىنىس تاپقان سالالار – قارجى سەكتورى (Fintech)، مەملەكەتتىك باسقارۋ (eGov).
قارجى سەكتورى بويىنشا تەڭدەسى جوق Kaspi قوسىمشاسىن ايتساق بولادى. Kaspi.kz كومپانياسى قازاقستاننىڭ قارجى تەحنولوگيالارى (Fintech) سەكتورىندا ايقىن كوشباسشى بولىپ تابىلادى جانە بۇل سەكتورداعى جەتىستىكتەرى حالىقارالىق دەڭگەيدە دە تانىمال ەتتى. قازاقستاننىڭ ەلەكتروندى ۇكىمەت (eGov) جۇيەسى الەمدەگى ۇزدىك جۇيەلەردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.
2020 جىلى قازاقستان بۇۇ-نىڭ ەلەكتروندى ۇكىمەتتى دامىتۋ يندەكسىندە (EGDI) 29-ورىنعا يە بولدى، بۇل 193 ەل اراسىندا جوعارى كورسەتكىش بولىپ تابىلادى. سونىمەن قاتار ءقازىر باس قالاۋشىسى ارسەن تومسكيي قازاقستان ازاماتتىعىن الدى جانە ءوفيسىن الماتىعى اۋىستىرعانىن ەسكەرسەك InDriver ەڭ تانىمال ءموبيلدى قوسىمشا رەتىندە قاراۋعا بولادى.
مەملەكەت باسشىسى 2 قىركۇيەك كۇنى جاسايتىن جاڭا جولداۋىن دا جاساندى ينتەللەكت ماسەلەسىنە قاتىستى جاڭا باعدارلامالار جاساۋ قاجەتتىگى تۋرالى ايتادى دەگەن سەنىمدەمىز. جاڭا باعدارلاما جاڭا باعىتقا قادام باستايدى. بۇل ءىت سالاسىنىڭ دامۋىنا تىڭ سەرپىن بەرمەك»، – دەيدى ءىت مامانى ع. قۇرالباي ۇلى.
