ءبىرىنشى كرەديتتىك بيۋرونىڭ 20 جىلدىعىنا وراي ۇيىمداستىرىلعان «fcbk 2024: بيزنەسكە قاراي» كونفەرەنسياسىندا قازاقستاننىڭ قارجى سەكتورىنىڭ بولاشاعى جايلى تالقى جاسالدى. سول جيىندا قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ ءتورايىمى مادينا ءابىلقاسىموۆا ءبىرقاتار ماڭىزدى ماسەلەنى كوتەردى. Dalanews ءتىلشىسى سول ماسەلەلەرگە شولۋ جاسادى. ⠀
سترەسس-اكتيۆتەردىڭ سالدارى اۋىر ⠀
ءابىلقاسىموۆانىڭ مالىمدەمەسىنە سايكەس، كەيىنگى بەس جىلدا قازاقستان بانكتەرىنىڭ اكتيۆتەرى ەكى ەسەگە جۋىق ءوسىپ، 56،8 ترلن تەڭگەگە جەتكەن. بۇل ەلدەگى ءجىو-نىڭ 54%-ىنا تەڭ. دەگەنمەن وسى سانداردىڭ استارىندا قارجى جۇيەسىندەگى تالاي ماسەلە تاسالانىپ جاتسا كەرەك. بانكتەر اكتيۆتەرىنىڭ قاتتى قارقىنمەن ءوسىپ جاتقانى ولاردىڭ ساپاسى جانە قارجى جۇيەسىندەگى ناقتى قاۋىپ-قاتەرلەرگە قاتىستى سۇراقتار تۋعىزادى. نەگىزى اكتيۆتەر قارىز كوبەيگەندە وسەدى. الىسقا كوز تاستايتىن بولساق، بۇل كەيىن بانكتەرگە يىعىنا ارتىلعان اۋىر جۇككە اينالۋى عاجاپ ەمەس. ⠀
بۇل رەتتە الدەبىر شارالار جاسالۋى كەرەگى انىق. وزگە ەلدەردىڭ تاجىريبەسىنە قاراساق، نەسيە بەرۋ وسىلاي «بەتىمەن» كەتە بەرسە، بولاشاقتا سترەسس-اكتيۆ مولىنان جينالۋى مۇمكىن. ⠀
شەتەلدىك بانك باسەكەلەس بولا ما الدە جول جابا ما؟ ⠀
ءابىلقاسىموۆا كوتەرگەن كەلەسى ماسەلە — شەتەلدىك ويىنشىلاردى وتاندىق نارىققا كىرگىزۋ. اگەنتتىك ءتورايىمىنىڭ ايتۋىنشا، باسەكەلەستىكتى كۇشەيتۋگە جاقسى ءادىس بولعانىمەن، شەتەلدىك بانكتەردى وڭدى-سولدى كىرگىزۋدىڭ تاۋەكەلى بارىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. ياعني شەتەلدىك بانكتەر نارىققا ستيمۋل بەرۋدىڭ ورنىنا جەرگىلىكتى قارجى ينستيتۋتتارىنا ءقاۋىپ ءتوندىرۋى مۇمكىن. سەبەبى الەمدىك دەڭگەيدەگى باسەكەگە ازىرگە دايىن ەمەس جەرگىلىكتى بانكتەر شەتتە قالىپ قالۋى عاجاپ ەمەس.
ميكروقارجى ۇيىمدارىنا قاتىستى نە ايتتى؟ ⠀
اگەنتتىك ءتورايىمى ميكروقارجى ۇيىمدارىنىڭ بانكتەرگە اينالۋ مۇمكىندىگى نارىقتا جاڭا بانك قۇرىلىمدارىنىڭ پايدا بولۋىنا اكەلۋى مۇمكىن دەپ وتىر. ءبىراق بۇل ەكونوميكانىڭ دامۋىنا ناقتى ۇلەس قوساتىن قۇرالعا اينالا ما، الدە جاڭا شاعىن بانكتەردىڭ كوپتەپ پايدا بولعانى مەن ولاردىڭ جەتكىلىكسىز پرۋدەنسيالىق نورمالارمەن جۇمىس ىستەگەنى قوسىمشا ماسەلەلەر تۋدىرا ما؟ ونى دا ۋاقىت كورسەتەدى. ⠀
سينديكاتتالعان نەسيە: جاڭا مۇمكىندىك پە، الدە تاجىريبە مە؟ ⠀
قارجى سەكتورىنىڭ جاڭا ترەندى — سينديكاتتالعان نەسيەنىڭ ەنگىزىلۋى. ءابىلقاسىموۆا ءتورت ءىرى جوبا بويىنشا 444 ملرد تەڭگە كولەمىندە قارجىلاندىرۋ باستالعانىن حابارلادى. بۇل باستاما بولاشاعى زور بولىپ كورىنگەنىمەن، نارىقتىڭ سينديكاتتالعان نەسيەلەندىرۋگە قانشالىقتى دايىن ەكەنى بەلگىسىز.
شەتەلدىك بانكتەر مەن جەكە ينستيتۋتتاردىڭ قاتىسۋى جاڭا مۇمكىندىك سىيلاعانىمەن، اشىقتىق شەكتەۋلى بولىپ، رەتتەۋ جاعى دا ءالسىز كەزدە سينديكاتتار مۇددەلەر قاقتىعىسىنا جانە سىبايلاس جەمقورلىققا اكەپ سوعۋى مۇمكىن. ⠀
بانك سەكتورىنداعى رەفورما: جاڭا زاڭ ءۇمىت وتىن جاعا الا ما؟ ⠀
ءابىلقاسىموۆا بانكتەر تۋرالى جاڭا زاڭنىڭ قابىلداناتىنىن جاريالادى. وندا فينتەح سەكتورىن دامىتۋ جانە بانك سالاسىنا يننوۆاسيالار ەنگىزۋ قاراستىرىلعان. الايدا، بۇل زاڭ قارجى سەكتورىن مودەرنيزاسيالاۋعا قانشالىقتى ىقپال ەتەتىنىنە قاتىستى ناقتى جاۋاپ جوق. فينتەح ۇلكەن وزگەرىستەردىڭ قوزعاۋشى كۇشىنە اينالۋى مۇمكىن ەكەنى ءسوزسىز. دەسە دە، قاداعالانباسا جاڭا تەحنولوگيالاردى كەرى ماقساتتا پايدالاناتىن الاياق سانى ارتۋى ابدەن مۇمكىن ەكەنى تاعى بار. ⠀
سونىمەن قاتار، پروبلەمالىق اكتيۆتەردى ساتۋ ءۇشىن ديجيتال پلاتفورمالاردى قولدانۋ يدەياسىنىڭ ارتىندا اشىقتىق از ەكەنى جانە مانيپۋلياسيا ءقاۋپى بارى دا ايتىلدى. سەبەبى ديجيتال پلاتفورمالار دۇرىس باقىلانباسا، قارجى جۇيەسىندە بۇل جاڭا ءقاۋىپ كوزىنە اينالۋى مۇمكىن. ⠀
جالپى، fcbk 2024 كونفەرەنسياسى مەن مادينا ءابىلقاسىموۆانىڭ مالىمدەمەلەرى قازاقستاننىڭ قارجى سەكتورىن دامىتۋعا قاتىستى كوپتەگەن امبيسيالىق جوسپار ۇسىندى. دەگەنمەن بۇل رەتتە تاياقتىڭ ەكىنشى ۇشى بارىن ەسكەرۋ قاجەت. «جەتى رەت ولشەپ، ءبىر رەت كەس» دەمەكشى، جان-جاقتى تالداپ، باعالايىنشا، الدەبىر «توڭكەرىس» جاساۋعا دەگەن ۇمتىلىستىڭ ارتى كۇرمەلگەن پروبلەماعا اكەپ سوعۋى عاجاپ ەمەس.
