قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك كەڭەسشىسى ەرلان قارين پرەزيدەنتتىڭ «ادىلەتتى قازاقستان» تۇجىرىمداماسىندا كورىنىس تاپقان ساياساتى باستى بەس تۇجىرىم تۋرالى ايتتى، - دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ 2019 جىلدان بەرى دايەكتى تۇردە جۇرگىزىپ كەلە جاتقان، يدەولوگيالىق سيپاتى «ادىلەتتى قازاقستان» تۇجىرىمداماسىندا كورىنىس تاپقان ساياساتى باستى بەس تۇجىرىمعا نەگىزدەلگەن. پرەزيدەنت ونىڭ ءارقايسىسىن ءارتۇرلى كەزەڭدە ۇسىنىپ، ساياسي ومىرگە بىرتىندەپ ەنگىزىپ كەلەدى.
«ءارتۇرلى پىكىر – ءبىرتۇتاس ۇلت» اتتى العاشقى تۇجىرىم «ادىلدىك جانە ادىلەتتى قازاقستان دەگەنىمىز نە؟» دەگەن ساۋالعا جاۋاپ بەرەدى. بۇل جەردە اڭگىمەنىڭ ءتۇيىنى تەڭ قۇقىلى، سىندارلى تالقىلاۋ ارقىلى بارىنە ورتاق بايلام جاساپ، شەشىم قابىلداۋ قاجەت دەگەن پايىمعا كەلىپ تىرەلەدى. ادىلەتتى قازاقستاندى قۇرۋ جولىندا تەڭقۇقىلىق قاعيداتى وتە ماڭىزدى. وسى قاعيدات بەرىك ورنىقسا، ازاماتتاردىڭ ءبارى ءوزىنىڭ جەكە الەۋەتىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن الەۋمەتتىك جاعدايىنا، ۇلتىنا، ءتىلى مەن دىنىنە قاراماستان بىردەي قۇقىقتار مەن مۇمكىندىكتەرگە يە بولادى.
«حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» اتتى ەكىنشى تۇجىرىم «ادىلدىك قالاي ورنايدى؟» دەگەن ساۋالعا «ەل-جۇرتپەن تىعىز بايلانىستا بولىپ، ولاردىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن تىڭداي ءبىلۋ ارقىلى ورنىعادى» دەپ جاۋاپ بەرۋگە نەگىزدەلگەن. دەگەنمەن «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» ۇعىمى ازاماتتاردىڭ كۇندەلىكتى تۇيتكىلدەءرىن شۇعىل ءارى ءتيىمدى شەشۋدى عانا مەڭزەمەيدى. سونىمەن قاتار، بۇل تۇجىرىمداما ەلىمىزدى دامىتۋعا قاتىستى باستى ماسەلەلەر بويىنشا قوعامنىڭ بارلىق وكىلىنىڭ پىكىرىن ەسكەرە وتىرىپ، بايىپتى ءارى ورتاق شەشىم قابىلداناتىنىن اڭعارتادى. «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەتتىڭ» جارقىن مىسالى رەتىندە كونستيتۋسياعا وزگەرىستەر ەنگىزۋ ءۇشىن وتكىزىلگەن رەفەرەندۋمدى ايتۋعا بولادى.
ءۇشىنشى تۇجىرىم – «زاڭ جانە ءتارتىپ» ادىلدىك ورناتۋدىڭ ادىس-تاسىلدەرىن ايقىندايدى، ياعني «ادىلدىكتى قانداي جولمەن ورناتامىز؟» دەگەن ساۋالعا جاۋاپ بەرەدى. زاڭدى مۇلتىكسىز ساقتاۋ، بارشانىڭ زاڭ الدىندا تەڭ بولۋى، ەڭ باستىسى زاڭ بۇزعان ادامنىڭ قالايدا جازاسىن الۋى – قوعامدا ادىلدىكتى ورنىقتىرۋدىڭ باستى شارتى. وسىنىڭ ءبارىن ءىس جۇزىندە ورىنداۋ وتە ماڭىزدى. بۇل، اسىرەسە، تۇرمىستىق-وتباسىلىق زورلىق-زومبىلىققا، جەمقورلىققا قارسى كۇرەسكە قاتىستى وقيعالاردان ايقىن كورىنەدى. قىلمىس جاساعان ادامنىڭ لايىقتى جازالانۋى – ءادىل سوت تورەلىگى قاعيداتىنىڭ كورىنىسى عانا ەمەس، سونداي-اق قوعامنىڭ سوت جۇيەسىنە جانە تۇتاس مەملەكەتكە دەگەن سەنىمىنىڭ كورسەتكىشى. بۇل رەتتە مىنا جايتتى ءتۇسىنىپ العان ءجون. زاڭدىلىق پەن قۇقىقتىق ءتارتىپتى قامتاماسىز ەتۋ – مەملەكەتتىڭ عانا مىندەتى ەمەس. «زاڭ جانە ءتارتىپ» قاعيداتىنىڭ قوعامدا ورنىعۋىنا بارلىق ازامات ۇدايى اتسالىسۋعا ءتيىس.
ءتورتىنشى تۇجىرىم – «كۇشتى پرەزيدەنت – ىقپالدى پارلامەنت – ەسەپ بەرەتىن ۇكىمەت» ادىلەتتى قازاقستاننىڭ ينستيتۋسيونالدىق اۋقىمىن ايقىندايدى، ياعني «ءادىلەتتى قازاقستان» قانداي بولۋى كەرەك؟» دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرەدى. 2019–2021 جىلدارداعى ساياسي رەفورمالاردىڭ ءتورت توپتاماسى جانە 2022 جىلعى ساياسي جاڭعىرۋ باعدارلاماسى وسى تۇجىرىمدى ناقتى جۇزەگە اسىرۋعا ارنالدى. سونىڭ ءناتيجەسىندە بيلىك تارماقتارى اراسىندا ءتيىمدى تەپە-تەڭدىك جۇيەسى بار مەملەكەتتىك قۇرىلىمنىڭ جاڭا ينستيتۋسيونالدىق ۇلگىسى قالىپتاستى.
بەسىنشى تۇجىرىم – «ادال ازامات» ۇعىمى «ادىلەتتى قازاقستاندى كىم قالىپتاستىرادى؟» دەگەن ساۋالعا جاۋاپ بەرە وتىرىپ، ەل-جۇرتىمىزدىڭ رۋحاني-ادامي كەلبەتى بولاشاقتا قانداي بولاتىنىن جانە ازاماتتىق قوعام قالاي داميتىنىن كورسەتەدى. مەملەكەت باسشىسى: «ادال ازامات» – جاقسى قاسيەتتەرگە يە بولىپ، ادال ەڭبەك ەتەتىن جانە تابىسقا ادال جولمەن جەتەتىن، ادالدىق پەن ادىلدىكتى بارىنەن بيىك قوياتىن ادام» دەگەن ەدى. يدەولوگيالىق تۇعىرناما تۋرالى ايتقاندا مىنا ماسەلەگە نازار اۋدارعان ءجون. بۇل – قانداي دا ءبىر قاتىپ قالعان قاعيدالاردى ۇگىت-ناسيحات ارقىلى جاساندى تۇردە جاپپاي ساناعا ءسىڭىرۋ ەمەس، كەرىسىنشە، ءبىزدىڭ قوعامنىڭ رۋحاني بىرلىگىن نىعايتا تۇسەتىن شىنايى قۇندىلىقتاردى دارىپتەۋ دەگەن ءسوز.
جالپى، مەملەكەت باسشىسى ۇسىنعان يدەولوگيالىق تۇعىرناما ەلىءمىزدى ودان ءارى جان-جاقتى جاڭعىرتۋعا قاتىسى بار سالالاردىڭ بارىنە تىڭ سەرپىن بەرەدى.
