ايدارىنان جەل ەسكەن مەملەكەتتىڭ ءار جاسى – قوعامنىڭ قوزعاۋشى كۇشى. جاس بۋىن جارقىن بولاشاقتىڭ كەپىلى، ۇلكەن ءومىردىڭ تۇتقاسىن ۇستاۋشى تۇلعا. كەز كەلگەن ەلدىڭ ەرتەڭىنىڭ كەمەل بولۋى بۇگىنگى جاستىڭ جاسىنداي جارقىراۋىمەن  تىكەلەي بايلانىستى. 

ءوز وتانىنىڭ وتىن وشىرمەيتىن، قونعان تۇعىرىنان تۇسپەيتىن، قولىنداعى تۋىن قۇلاتپايتىن بۋىننىڭ بۇعاناسىن بەكىتۋ قورشاعان ورتانىڭ، سايىپ كەلگەندە مەملەكەتتىڭ مەرەيلى مىندەتى. «جاستار – ەل دامۋىنىڭ نەگىزگى تەتىگى» دەپ بەكەر ايتىلماسا كەرەك-تى.

سوندىقتاندا،  ەلىمىزدە جاستار ساياساتىنا كوپ كوڭىل بولۋدە. وسىعان وراي،  تاريح بەتتەرىندەگى العاشقى پاراعىن اشقان، سۋ جاڭا جەتىسۋ وبلىسىنىڭ «جەتىسۋ جاستارى» كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمەسىنىڭ ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى ەركەبۇلان اقبولاتوۆتان وڭىردەگى جاستار ساياساتىنىڭ اياق الىسى تۋرالى سۇراپ بىلدىك.

ءدال قازىرگى جەتىسۋ وبلىسىندا 128 مىڭ جاس بار. ونىڭ ىشىندە 5%-ى  NEET ساناتىنداعى جاستاردى قۇرايدى. رەسمي مالىمەتتەر وسىنداي دەرەكتى كورسەتكەنىمەن «جەتىسۋ جاستارى» مەكەمەسى بۇل ماسەلەنى ءوز بەتىنشە زەرتەۋگە كوشكەن. ماقسات – جۇمىسسىز، ەش جەردە ءبىلىم المايتىن ازاماتتاردىڭ ناقتى سانىن انىقتاۋ، ءوز كەزەگىندە ولاردى قوعامدىق ومىرگە بەيىمدەۋ.

– ءبىز رەسمي مالىمەتتەرگە كوپ جاعدايدا سۇيەنبەيمىز. ويتكەنى، ول جەردەگى اقپاراتتىڭ قالاي جاساقتالاتىن بىلمەيمىز. سوندىقتاندا جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار مەن پوليسيا باسقارماسىنىڭ قىزمەتكەرلەرىمەن بىرلەسە وتىرىپ، اۋلالىق رەيد جۇرگىزەمىز، – دەيدى ەركەبۇلان اقبولاتوۆ. 

بۇگىنگى كۇنى «اۋلالىق رەيد» ناتيجەسىندە جەتىسۋ وبلىسىندا NEET ساناتىنداعى 771 ازامات انىقتالعان.

ەركەبۇلان اقبولاتوۆتىڭ ايتۋىنشا، ولاردىڭ ارى قاراي جەتىلۋىنە دەمەۋ بەرۋ ماقساتىندا ءتۇرلى شارالار قولعا الىنعان. بۇگىنگى كۇنى جۇمىسسىز جاستار ءۇشىن «جۇمىسپەن قامتۋ جانە الەۋمەتتىك باعدارلامالار» باسقارماسى جانە ونىڭ وڭىردەگى فيليالدارىمەن بىرلەسە وتىرىپ، بوس جۇمىس ورىندارى جارمەڭكەسى تۇراقتى تۇردە وتكىزىلىپ كەلەدى.

ماسەلەن، بيىلعى جىلى 2100 جۇمىس ورنى ۇسىنىلعان، ال جالپى جارمەڭكەگە 2190 ادام قاتىسقان. ولاردىڭ 1300 تۇراقتى جۇمىسپەن قامتىلىپ ۇلگەردى.

جاستار ساياساتىنىڭ كەزەكتى تارماعى مەملەكەتتىك باعدارلامالاردى جاستار اراسىندا ناسيحاتتاۋ. سايكەسىنشە، «ديپلوممەن اۋىلعا!»، «سەرپىن – 2050» «العاشقى جۇمىس ورىندارى»، «جاستار تاجىريبەسى»، «ۇرپاقتار كەلىسىمشارتى» جانەدە كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ شەڭبەرىندە ءتۇرلى گارنتتىق جوبالاردى جاس بۋىن اراسىندا كەڭىنەن تانىتۋ بويىنشا ءبىرقاتار جۇمىستار اتقارىلۋدا. بۇل باعىتتاعى جۇمىستاردان جەتىسۋلىق جاستار قالىس قالىپ جاتقان جوق.

سونىمەن قاتار، وبلىس كولەمىندە جاستاردىڭ بوس ۋاقىتىن ءتيىمدى پايدالانۋ جانە بۇقارالىق سپورتتى دامىتۋ تۇرعىسىندا ءبىرشاما ىستەر جۇزەگە اسۋدا.  رۋحاني قۇندىلىقتار دا نازاردان تىس قالماعان.

ءسالت-داستۇردى جاڭعىرتۋ، جاستاردىڭ تاريحقا دەگەن كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋ مەن ءدىني ەسكترەميزمنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن جۇيەلى تۇردە تەولوگتارمەن كەزدەسۋلەر وتكىزىلىپ تۇردى.

– جاستار رەسۋرستىق ورتالىعىنىڭ باستاماسىمەن جۇزەگە اسقان، بيىلعى جىلدىڭ جارقىن جوباسى – «جاندى اربات». بۇل شارا ونەر سۇيەر قاۋىم مەن قولونەرشىلەردى قولداۋ ماقساتىندا ىسكە استى، – دەپ اتاپ ءوتتى ەركەبۇلان اقبولاتوۆ.

سونداي-اق، «جەتىسۋ جاستارى» مەكەمەس نەگىزىندە اشىق اسپان استىنداعى كينو كورسەتىلىمدەر مەن كاراوكە كەشتەرى ۇيىمداستىرىپ تۇرادى. بۇلاردىڭ بارلىعى دا ونەرىن شىڭدايمىن دەگەن ازاماتتار ءۇشىن جاسالعان ۇزدىك جوبالاردىڭ قاتارىندا دەسەك ارتىق ايتقاندىق ەمەس.

– جىلدىڭ باسى ەلدى ەسەڭگىرەتتى. تاريحتا «قاڭتار وقيعاسى» دەگەن اتپەن قالعان ۇلكەن نارازىلىق ءوتتى. بۇل كوتەرىلىسكە قاتىسقانداردىڭ باسىم بولىگى «جاستار» دەگەن سىننىڭ استىندا قالدىق. تالاي ادامدار جاۋاپقا تارتىلعانى جاسىرىن ەمەس. قازىرگى كەزدە بىزدەر ءوز تاراپىمىزدان الاڭعا شىعىپ، جەڭىل جازاعا تارتىلعان جاستارمەن جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز، – دەپ ءسوزىن ساباقتاعان ەركەبۇلان اقبولاتوۆ، اتالعان ازاماتتارمەن الەۋمەتتەندىرۋ باعىتىندا بىرلەسە جۇمىس جاساپ جۇرگەندەرىن العا تارتتى.

قارالى قاڭتاردا باسىنا قارا بۇلت ۇيىرىلگەن ادامدارمەن جۇمىس ىستەۋ جالعاسىن تابۋدا. بۇگىنگى كۇنى جاستار ورتالىعى ءدال وسىنداي 32 ازاماتپەن جۇمىس ىستەۋدە. مەملەكەتتىك باعدارلامالاردان باستاپ، ارنايى گرانتتارعا قالاي قول جەتكىزۋ كەرەكتىگىن ايتىپ، جول كورسەتۋدە.

مىسالى، «Zhas Project» جوباسىنان قاڭتار وقيعاسىنا قاتىسقان ازاماتقا 1 ملن تەڭگە گرانت ۇتىپ الۋىنا كومەكتەسىپ، باعىت-باعدار بەرگەن. ودان بولەك زارداپ شەككەن ادامدارعا تەگىن مەديسينالىق تەكسەرۋدەن وتۋىنە مۇمكىندىك جاساعان جايى بار.

جوعارىدا اتالعان ىستەر وتكەن جىلدىڭ ەسەبىنە جازىلىپ، قانجىعاسىندا كەتكەن ەدى. وسىنداي كەلەلى شارالار كەلەر جىلى دا ءوز جالعاسىن تابادى دەپ كۇتىلۋدە.

ءسوزىمىزدىڭ ءبىر دالەلى، الداعى جىلى سپورت سۇيەر قاۋىمنىڭ باسىن ءبىر ارناعا توعىستىرۋ ماقساتىندا «جەتىسۋ ليگاسى» جالاۋىن جەلبىرەتۋى ىقتيمال. بۇل ليگاگا فۋتبول، ۆولەيبول، باسكەتبول، شاحمات جانە كوكپار سىندى 5 سپورت ءتۇرى كىرەدى. ليگا وليمپيادالىق جۇيە بويىنشا وتپەك. اتالعان  جارىسقا وبلىستىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندەگى بارلىق جاستار قاتىسا الادى.

كەلەسى ءبىر قولعا الىناتىن ءىس – «بازار جاستارى». وسىنىڭ اياسىندا جۇمىسسىز، يا بولماسا، بازاردا جۇرگەن، زاۋىتتا ەڭبەك ەتەتىن جاستاردى الەۋمەتتەندىرۋگە كوپتەپ كوڭىل بولىنبەك. ولار ءتۇرلى شارالارعا جۇمىلدىرىپ، ءاقپاراتتىق-تۇسىندىرۋ جۇمىستارىمەن قامتىلماق.

– قازىرگى كەزدە وبلىس ورتالىعى تالدىقورعان قالاسىنىڭ بازارىندا جۇمىس جاساپ جۇرگەن جاستارمەن «WhatsApp» جەلىسىندە قۇرىلعان ورتاق توبىمىز بار، مىنە سول جەردە جاستارىمىزدىڭ ۇسىنىس تىلەكتەرىن تىڭدايمىز. بۇگىندىككە ولاردىڭ تاراپىنان سپورت تۇرلەرىنەن سايىستار ۇيىمداسىترۋعا قاتىستى وتىنىشتەر كەلىپ جاتىر، – دەدى ەركەبۇلان اقبولاتوۆ.

كەلەشەكتە قولعا الىناتىن جوبا «اۋىل جاستار» دەپ اتالادى. مۇندا دا سپورتتىق جانە مادەني شارالار وتەدى. بۇدان بولەك، اۋىلدى جەردەگى جاستاردىڭ كاسىپكە كەلۋىنە مۇمكىندىك بەرىپ، جول اشۋ ءۇشىن ارنايى سەمينار-ترەنينگتار وتكىزۋ جوسپاردا بار.

«جەتىسۋ جاستارى» كمم كوزدەگەن باستى نىسانا – اتا-انانىڭ قامقورلىعىنسىز قالعان جاستارعا، ياعني بالالار ءۇيىنىڭ تاربيەلەنۋشىسىنە كاسىپتىك باعدار بەرۋ.

– ولاردىڭ ءجون سىلتەر اعايىن-تۋىسى، ەتجاقىندارى جوق. ەرتەڭ بالالار ۇيىنەن تۇلەپ كەتكەن سوڭ، ۇلكەن ومىردە جول تابۋدا قيىنعا سوقپاسىن دەگەن نيەتپەن جەتىم بالالارعا قولداۋ كورسەتۋدى وزىمىزگە مىندەت ەتىپ الىپ وتىرمىز. ءقازىر 9-10 سىنىپ وقيتىن بالالار ءۇيىنىڭ تاربيەلەنۋشىلەرىنىڭ ىشىنەن 32 بالانى تاڭداپ الدىق. ەندى ولارعا بولاشاق ماماندىعىن تاڭداۋعا كومەكتەسەمىز. قازاق «جەتىم كورسەڭ، جەبەي ءجۇر» دەيدى، ولارعا قولداۋ كورسەتۋ ازاماتتىق پارىزىمىز، – دەگەن ويىندا جەتكىزدى ەركەبۇلان اقبولاتوۆ.

سونداي-اق، كەلەر جىلى جەتىم بالالارعا ارنايى بيزنەس-يدەيالار ءۇشىن 500 مىڭ تەڭگە كولەمىندە گرانت تاعايىنداۋ دا جۇمىس جوسپارىنا بەكىتىلگەن ەكەن.

جاستاردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن تۇراقتاندىرۋ، ونىڭ ىشىندە تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋگە دەن قويىلعان.

بۇل باعىتتاعى ىستەر قوس ايماق ەكى وبلىسقا بودىنبەي تۇرعاندا ءوز باستاۋىن الىپ، قاڭقاسى قۇرىلعان بولاتىن، وبلىستىڭ بولىنۋىنە بايلانىستى بۇل جوسپار كەيىنگە قالدىرىلدى.

كوپتىڭ كوڭىلىنەن شىققان تىڭ جوبا  «0-5-25» جاستارعا ارنالعان تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسى ەدى. بۇگىنگى كۇنى ەكى وبلىستان اتالمىش باعدارلاما شەڭبەرىندە  50 پاتەردەن بولىنەدى دەپ كۇتىلۋدە. ەركەبۇلان اقبولاتوۆتىڭ سوزىنە سەنسەك، بيۋدجەت قاراجاتى ناقتى بەكىتىلگەن جاعدايدا جوبانى ىسكە اسىرۋعا بىردەن كىرىسەتىن بولادى.

ەگەر، اتالعان باعدارلاما باستاۋ السا، 29 جاسقا دەيىنگى ءار ءبىر وبلىس تۇرعىنى، كونكۋرسقا قاتىسىپ، ءبىرىنشى جانە ەكىنشى دەڭگەيلى تۇرعىن ۇيدەن پاتەرالۋعا مۇمكىندىك الادى. بۇل تەك قانا وبلىس ورتالىعىندا ەمەس اۋداندىق جەرلەردە دە ىسكە اساتىن بولادى.

– تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسىن ىسكە قوسۋداعى باستى سەبەپ، جاستاردىڭ باسپانادان تارلىق كورۋىمەن بايلانىستى، – دەيدى ەركەبۇلان اقبولاتوۆ.

جاستاردىڭ قاتىسۋىمەن وتەتىن اۋقىمدى شارالاردىڭ جۇزەگە اسۋىنا وڭىردەگى جاستار رەسۋرستىق ورتالىقتارىنىڭ بارلىعى بىردەي جۇمىلدىرىلادى. ايتا كەتەيىك، جەتىسۋ وبلىسىندا 1 وبلىستىق، 2 قالالىق، 8 اۋداندىق جاستار رەنسۋرستىق ورتالىعى قىزمەت كورسەتۋدە.