2015 جىلدىڭ قازانىندا الماتى وبلىسى اكىمىنىڭ اپپاراتى» مەملەكەتتىك مەكەمەسىنىڭ «دوستىق ءۇيى – قوعامدىق كەلىسىم ورتالىعى» كمم بولىپ قايتا قۇرىلعاننان بەرى دوستىق ءۇيىنىڭ قوعامداعى كوتەرەر جۇگى، اتقاراتىن جۇمىس اۋقىمى زورايىپ، الەۋمەتتىك-ساياسي ماڭىزى ارتا ءتۇستى دەسەك ارتىق ايتقاندىق بولماس ەدى.
بۇگىندە ەلىمىز ءۇشىن قوعامداعى مەملەكەتتىك بىرتەكتى ۇلتتىق ساياساتتى جۇزەگە اسىرۋ وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى ەكەنى ايتپاسادا تۇسىنىكتى. كيەلى جەتىسۋدىڭ تورىندە ورىن تەپكەن دوستىق ءۇيىنىڭ قىزمەتكەرەلرى ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ، اسسامبلەيا تاپسىرمالارى مەن مىندەتتەرىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ءبىرتالاي شارالاردى ۇيىمداستىردى.
مەكەمە العاش اشىلعان كەزدە نەگىزىنەن بۇقارالىق مادەني-كوپشىلىك شارالاردى ۇيىمداستىرۋمەن اينالىسىپ كەلسە، قازىرگى قىزمەتى اسسامبلەيانىڭ مەملەكەتتىك ۇلتتىق ساياسات سالاسىنداعى نەگىزگى ستراتەگيالىق باعدارلامالارىنا تۇسىنىك بەرۋ، ناسيحاتتاۋ جانە قوعامدىق كەلىسىمدى ساقتاۋ بويىنشا يدەولوگيالىق جۇمىس ورتالىعى قىزمەتىن اتقارۋعا باعىتتالىپ وتىر.
قازىرگى تاڭدا تالدىقورعان قالاسىنىڭ كورىكتى ورىندارىنىڭ ءبىرى – قاراتال شاعىن اۋدانىندا ورنالاسقان دوستىق ءۇيىنىڭ كەڭ دە ءزاۋلىم عيماراتىنىڭ ءبىرىنشى قاباتى تولىقتاي اكىمشىلىك جۇمىستاردى جۇرگىزۋگە ارنالعان.
مۇندا دوستىق ءۇيى قۇرىلىمىندا جۇمىس جاسايتىن «اكىمشىلىك-باسقارۋ»، «ەتنوسارالىق قاتىناستار سالاسىن تالداۋ جانە مونيتورينگىلەۋ»، «قوعامدىق-كوپشىلىك شارالاردى جانە قحا-نىڭ قۇرىلىمدارىمەن جۇمىستى ۇيىمداستىرۋ»، «رۋحاني جاڭعىرۋ»، «عيماراتقا قىزمەت كورسەتۋ بولىمدەرى» مەن ەتنومادەني بىرلەستىكتەردىڭ وكىلدەرىنە ارنالعان كەڭسەلەر، زاماناۋي تەحنيكامەن جابدىقتالعان دىبىس جازۋ ستۋدياسى، قازاق مادەنيەتى مەن ءسالت-داستۇرى ورتالىعى، مەملەكەتتىك جانە ەتنوستىق تىلدەردى دامىتۋ كابينەتى، مۋلتيمەديالىق ورتالىق ورنالاسقان.
ەكىنشى قاباتتا وبلىستىق قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى، قوعامدىق كەلىسىم كەڭەسى، مەدياسيا كابينەتى، گريمگە جانە دايىندىققا ارنالعان شاعىن بولمەلەر بار. سونىمەن قاتار ەكى ءجۇز ادامدىق اكت زالى مەن ءتورت كانالدى سينحروندىق اۋدارما جۇيەسى ورناتىلعان ءماجىلىس زال بار.
ءۇشىنشى قاباتتا ءتۇرلى ەتنوستاردىڭ ءسالت-داستۇرىن، مادەنيەتىن ناسيحاتتايتىن ەتنومادەني بىرلەستىكتەرگە ارنالعان كابينەتتەر ورنالاسقان. ولار ءار ەتنوستىڭ ءسالت-داستۇرى مەن مادەني مۇراسىن كورسەتەتىن بۇيىمدارمەن جابدىقتالعان جانە ۋاقىت تالابىنا ساي جاڭارتىلىپ وتىرادى. سونداي-اق عيماراتتىڭ ەڭ تومەنگى قاباتى ءۇش حورەوگرافيالىق زالمەن، قويىلىم كوستيۋمدەرىنە ارنالعان بولمەلەرمەن جابدىقتالعان.
قازىرگى تاڭدا دوستىق ءۇيى جيىرما التى وبلىستىق ەتنومادەني بىرلەستىك، ولاردىڭ جانىنان قۇرىلعان التى شىعارماشىلىق ۇجىم، التى قوعامدىق بىرلەستىك جۇمىس ىستەيدى. الماتى وبلىستىق ەتنومادەني بىرلەستىكتەر مەن ولاردىڭ اۋدان، قالالارداعى بولىمشەلەرى دوستىق ۇيىندە رەسپۋبليكالىق، وبلىستىق، قالالىق، اۋدان دەڭگەيىندە وتەتىن ءارتۇرلى فورماتتاعى الەۋمەتتىك-مادەني شارالارعا بەلسەندى تۇردە قاتىسادى.
دوستىق ءۇيى قىزمەتىنىڭ تاعى ءبىر باستى باعىتى – جاستار ماسەلەسى. جاستاردىڭ بويىنا وتانشىلدىقتى دارىتۋ، رۋحاني-اعارتۋشىلىق باعىتتاعى جوبالار مەن ۇلتتىق ءسالت-داستۇر، مادەني مۇرانى ساقتاۋ، ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى قاستەرلەۋ ارقىلى وڭىردەگى تۇراقتىلىق پەن دوستىقتى ساقتاۋ.
قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگىن نىعايتۋ، ايماقتىق اسسامبلەيامەن مادەني بايلانىستى دامىتۋ ماقساتىندا بىرنەشە جوبالار ۇيىمداستىرىلدى. اتاپ وتەتىن بولساق: «بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم جول كارتاسى»، «جىبەك جولى بويىنداعى سۇحبات»، «رۋحى بەكەم، كيەلى مەكەن – جەتىسۋ» عىلىمي-تانىمدىق ەكسپەديسياسى، «قازاقتانۋ» جوباسىنىڭ «ۇلى دالا ەلىنىڭ قوناقجاي قاسيەتى» مادەني-كوپشىلىك شارا اياسىندا «قىمىزمۇرىندىق» فەستيۆالى، «تۋعان جەر»، «بىرلىك» حالىقارالىق جاستار لاگەرى جانە «100 جاڭا ەسىم: تابىستى بولۋ جولى» جازعى مەكتەبى.
دوستىق ۇيلەرى اراسىندا تاجىريبە الماسۋ ماقساتىندا جامبىل، تۇركىستان وبلىستارى مەن شىمكەنت قالاسىندا «ىنتىماق شەرۋى»، شەكارا ايماعىنداعى ىنتىماقتاستىق بويىنشا «دوستىقتا جوق شەكارا» جوباسى اياسىندا قازان قالاسىندا «قازانعا ىزگى نيەتپەن» حالىقارالىق فەستيۆالى ۇيىمداستىرىلىپ وتكىزىلدى. قوعامدىق كەلىسىم كەڭەستەرىنىڭ قىزمەتىنە ارنالعان «اۋىلىم – التىن قازىنام» V وبلىستىق فورۋمى، «جاڭعىرۋ جولى» جاستار قوزعالىسىنىڭ وبلىستىق شتابى «ءوزىڭدى كورسەت» ستارتاپ پەن «مىڭ بالا» رەسپۋبليكالىق مادەني-اعارتۋ جوباسىن ىسكە اسىرۋدا جالپىقازاقستاندىق «استانا بەيبىتشىلىك بەسىگى» اتتى اشىق ديكتانت ءوتتى.
ەتنومادەني بىرلەستىكتەر ەتنوسارالىق بىرلىك پەن كەلىسىمدى نىعايتۋعا باعىتتالعان ءىس-شارالار مەن استانانىڭ 20 جىلدىعى اياسىندا دوستىق ۇيىندە وبلىستىق «كۇمىس تامىر» جۇڭگو ەتنومادەني بىرلەستىگى «ابىرويى اسقاق استانا!» فورۋمىن وتكىزدى.
الماتى وبلىستىق ءازىربايجان ەتنومادەني بىرلەستىگى «استانا – مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ تىرەگى» تاقىرىبىندا دوڭگەلەك ۇستەل ۇيىمداستىردى. تالدىقورعان اۋماقتىق «ۆيدەرگەبۋرت» نەمىس قوعامى تاۋبۇلاق ەكوكەمپينگىندە «ماقتانىشىم – استانا» تاقىرىبىندا جازعى ماۋسىم لاگەرىن، وبلىستىق «احىسكا» تۇرىك ەتنومادەني بىرلەستىگى «انالار كۇنى» قايىرىمدىلىق اكسياسىن، «سافار» تاجىك قوعامدىق بىرلەستىگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسى كۇنىنە ارنالعان «اتا زاڭىم – ەلدىگىمنىڭ ايعاعى!» وبلىستىق فورۋمىن ويداعىداي وتكىزدى. «اۆيۆ» ەۆرەي ەتنومادەني ورتالىعى حالىقارالىق قارتتار كۇنىنە وراي «قارتتارىم – اسىل قازىنام» وبلىستىق وزبەك ەتنومادەني ورتالىعى «استانا – دوستىق شاڭىراعى»، كوكسۋ اۋدانىندا «ارمان قالا استانا، جان جۇرەگىم!» فورۋمدارىن جوعارى دەيگەيدە ۇيىمداستىردى. «ناحيچيەۆان» ءازىربايجان جانە بولگار ەتنومادەني بىرلەستىكتەرى «گۇلدەي بەر، استانا» فەستيۆالىن، حالىقارالىق بالالاردى قورعاۋ كۇنىنە ارنالعان مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالار اراسىندا «تالاپتىعا نۇر جاۋار»، قازاقستاندىق وتباسى كۇنىنە ارنالعان «ورتاق شاڭىراق اياسىندا» فەستيۆالدەر مەن 1 مامىر قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى كۇنىنە ارنالعان «ونەرىم – ءومىرىم»، تۇڭعىش پرەزيدەنت كۇنىنە ارنالعان «ەلىم دەپ سوققان جۇرەگى»، قازاقستان حالقىنىڭ تىلدەرى كۇنىنە وزگە ەتنوس وكىلدەرى اراسىندا «كوركەم وي. كوركەم ءتىل. كوركەم ءسوز» بايقاۋلارىن وتكىزۋ يگى داستۇرگە اينالدى.
وزگە ەتنوستاردىڭ قازاق ءتىلىن مەڭگەرۋىنە ادىستەمەلىك كومەك كورسەتەتىن مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ باعىتىندا ۇيىمداستىرىلىپ تۇراتىن جۇمىستاردىڭ دا ەتنوسارالىق قارىم-قاتىناستى دامىتۋدا ءوز ۇلەسى بارشىلىق.
ماسەلەن، 2008 جىلدان بەرى جۇمىس ىستەيتىن تىلدەردى وقىتۋ ورتالىعىندا جىل سايىن قىرىقتان استام وزگە ەتنوس وكىلدەرى قازاق ءتىلىن وقىپ، مەڭگەرىپ شىقسا، قازاق ءتىلىن ەركىن مەڭگەرگەن ءتۇرلى ەتنوس وكىلدەرىنەن قۇرالعان «پاراسات» ءتىل جاناشىرلارى كلۋبىمەن بىرلەسكەن رۋحاني-اعارتۋشىلىق جوبالار تۇراقتى تۇردە جۇزەگە اسىرىلىپ تۇرادى. سوڭعى جىلدارى وڭىرىمىزدە تۇراتىن ەتنوستاردىڭ، ماسەلەن، پولياك، جۇڭگو، ورىس، كورەي، تاتار، بولگارلاردىڭ تاريحي وتانى بولىپ ەسەپتەلەتىن مەملەكەتتەردىڭ ەلشىلەرىمەن كەزدەسۋ تۇراقتى تۇردە ۇيىمداستىرىلۋدا.
سونىمەن قاتار، دوستىق ءۇيى مەن وبلىستىق قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ بىرلەسە اتقارعان جۇمىستارى رەسپۋبليكالىق، وبلىستىق بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى، الەۋمەتتىك جەلىلەردە كەڭىنەن ءارى ۋاقىتىلى ناسيحاتتالىپ كەلەدى. اتاپ ايتسا، وبلىستىق «جەتىسۋ» تەلەارناسىنان اسسامبلەيا قىزمەتىنە ارنالعان «ۇلىلىق ۇياسى» حابارى اپتا سايىن شىعىپ تۇرادى. مەكەمە تاراپىنان اتقارىلعان جۇمىستاردى ناسيحاتتاۋ ماقساتىندا اي سايىن اقپاراتتىق بيۋللەتەن شىعارىلىپ تۇرادى، وعان قوسا، بولاشاقتا شاعىن اپتالىق باسىلىم دايىنداۋ جوسپارلانعان.
دوستىق ءۇيىنىڭ جۇمىس اۋقىمى دا، ماڭىزدىلىعى دا جىل سايىن كەڭەيە تۇسۋدە، مۇندا وبلىسىمىزدىڭ بەلگىلى عالىمدارى مەن شىعارماشىلىق تۇلعالارىن شاقىرا وتىرىپ، ءارتۇرلى عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنسيا، ەكسپەديسيا، سەمينار، بايقاۋ، كەزدەسۋ، فورۋم، فەستيۆالدار وتكىزۋ داستۇرگە اينالعان. ەلباسىنىڭ «ۇلت جوسپارى: 100 ناقتى قادام»، «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» بايانداماسى مەن ماقالاسىندا كورسەتىلگەن ۇلت بىرلىگى مەن قوعامداعى تۇراقتىلىقتى ساقتاۋ، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ XحVءى سەسسياسىندا قويىلعان جاڭا مىندەتتەردى وبلىسىمىزدا جۇزەگە اسىرۋ بويىنشا «دوستىق ءۇيى – قوعامدىق كەلىسىم ورتالىعىنىڭ» ۇلەسى مەن مىندەتى ءوز دەڭگەيىندە اتقارىلۋدا.
جىل سايىن جىلدىق جوسپار بويىنشا جانە جوسپاردان تىس ءۇش مىڭعا جۋىق ءارتۇرلى فورماتتا ءىس-شارالار وتكىزىلەدى. دوستىق پەن ىنتىماق – بۇزىلمايتىن قورعان، جول كورسەتەر باعان دەسەك، وسى تۇرعىدا وڭىردەگى ءاربىر ەتنوس، ءار ەتنومادەني ورتالىقتار ءوز مادەنيەتى مەن ءتىلىن، سالت-داستۇرلەرىن ساقتاۋعا مۇمكىندىك الا وتىرىپ، ەل يگىلىگى جولىندا اتقارىلىپ جاتقان جۇيەلى جۇمىستارعا بەلسەندى قاتىسۋ ارقىلى تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ كوك بايراعىنىڭ استىنا تىعىز توپتاسا تۇسۋدە.
نۇرلان اۋباكىر
