ءماجىلىس دەپۋتاتى، زاڭگەر ابزال قۇسپان ەكس-مينيستر بيشىمبايەۆقا قاتىستى قوزعالعان ەكى سوت ىسىنە پىكىر ءبىلدىردى، - دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
زاڭگەردىڭ سوزىنە سۇيەنسەك، بيشىمبايەۆقا 20 جىلدان اسا جازا بەرىلگەنى كۇتپەگەن جايت بولماعان.
"اشىعىن ايتاتىن بولساق، ءوزىمىزدىڭ بىر-ەكى ورتادا جيىرما جىلدان جوعارى بەرەدى (بيشىمبايەۆقا جازا - ەسك.) دەگەن پىكىردى ايتقانمىن. سوندىقتان ماعان كۇتپەگەن جاعداي بولدى دەپ ايتا المايمىن. بۇل جەردە سوتتالۋشىنىڭ جەكە باسى دا ەسكەرىلەدى. ەڭ باستىسى بۇرىن سوتتى بولعانى، سودان ءتيىستى قورىتىندى شىعارماعانى دەگەن ماسەلە ەسكەرىلەدى. ءاربىر قىلمىستىق ءىستىڭ ءوزىنىڭ ەرەكشەلىگى بار. زاڭدى، زاڭسىز دەپ ايتۋدان باس تارتامىن (بيشىمبايەۆقا شىققان سوت ۇكىمى تۋرالى - ەسك.)، ول مۇمكىن ەمەس نارسە، ءالى زاڭدى كۇشىنە ەنبەگەن دۇنيە. ەكىنشىدەن، اپەللياسيا قانداي شەشىم قابىلدايدى، زاڭسىز دەپ بۇزىپ قايتادان جىبەرە مە؟! سوندىقتان قازىرگى تاڭدا ءالى دە ەرتەرەك دەپ ەسەپتەيمىن"، - دەدى ساراپشى Abay Live-قا.
ابزال قۇسپان بيشىمبايەۆقا قاتىستى سوت ءىسى نەلىكتەن قوعام نازارىن اۋدارعانىنا توقتالدى.
"نەگىزى مۇنداي سوت پروسەستەرى بۇرىن-سوڭدى بولدى. مىسالى، سايراگۇل ساۋىتباي ءىسىن الىپ قارايىق. مەن ءوزىم جۇرگىزگەن، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى تەرگەگەن، وتە-موتە ماڭىزدى سوت پروسەسى. تەلەديداردان تىكەلەي قوسقان جوق. ءبىراق كەلىپ وتىرعان جۋرناليستەر سوت پروسەسىن جۇرگىزدى. مىنا جەردە (بيشىمبايەۆ ىسىندە - ەسك.) ەرەكشەلىگى جوعارعى سوت ءوزى قوسىپ قويدى. سونىمەن قاتار، اتىراۋداعى بەرگەي رىسقالييەۆتىڭ كومانداسىنا قارسى جۇرگەن ىستە باستان-اياق قاتىستىم. 2012 جىلى قوزعالدى. 2014 جىلى سوتقا جەتتى. 2014 جىلى سوت پروسەسى ءۇش اي جارىم بويى بولدى. ءبىراق قوعامنىڭ قىزىعۋشىلىعى بولمادى. ياعني بۇرىندا دا سوت تاراپىنان "ەل ءبىلسىن، كورسىن" دەگەن تالپىنىستار بولدى. ءبىراق بۇل ءىس جەكە باسىنا بايلانىستى، ونىڭ بۇرىنعى اتقارعان قىزمەتىنە بايلانىستى، جابىرلەنۋشى تاراپتىڭ دا اشىقتىعىنا بايلانىستى قوعامدا كەڭ تالقىلاندى. مۇنىڭ ەرەكشەلىگى دە سول. ...شىندىعى كەرەك، (بۇل ءىس - ەسك.) بۇكىل اۋرۋىمىزدى قوعامنىڭ بەتىنە شىعاردى. "اۋرۋىن جاسىرعان ولەدى" دەگەن قازاقتىڭ ماقالى بار. وسى تۇرعىدان كەلەتىن بولساق، بۇل جەردە ۇلكەن قادامعا باردىق دەپ ەسەپتەيمىن. ءوز اۋرۋىمىزدى جاسىرماي شىعارىپ، قوعامنىڭ تالقىسىنا اشىق ۇسىندىق"، - دەپ ءتۇسىندىردى زاڭگەر سۇحباتتا.
ابزال قۇسپان قۋاندىق بيشىمبايەۆقا قاتىستى قوزعالعان ءبىرىنشى سوت وتىرىسى تۋرالى دا ايتتى. ونىڭ سوزىنشە، بىرنەشە جىل بۇرىنعى قۋاندىق پەن قازىرگى قۋاندىقتىڭ جەر مەن كوكتەي ايىرماشىلىعى بار.
"ول كەزدە سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىسى بويىنشا ايىپ تاعىلسا دا، وتە ساۋاتتى، ءبىلىمدى، دۇرىس ازامات دەگەن، قۋاندىق تۋرالى پىكىرىم وتە جوعارى بولدى. ويتكەنى ۇزاق ۋاقىت سوت تەرگەۋى جۇرگەن كەزدە كوزىمىز جەتتى. ونى قورعاماسام دا كوپتەگەن سۇحباتىمدا ول تۋرالى جوعارى پىكىرىمدى ايتىپ ءجۇردىم. ول ويىمنان باس تارتپايمىن.
نەگە قۋاندىققا جاقتاس بولدىم؟! جاي عانا ادۆوكاتتىق تۇرعىدا ەمەس، ماسەلە وعان تاعىلعان ايىپتىڭ ابسۋردتىعىندا بولدى. "پارا الدى" دەيدى. انتيكوردى ءبىر ازاماتتار باسقارعان كەزدە وتە جەڭىلدەتىپ الدى. پارا بەرۋدى بۇرىنعىداي دالەلدەۋ قيىن بولمايتىن بولدى. قولداعى بيلىكتى پايدالانىپ، پارا بەرۋ قىلمىسىن دالەلدەۋدى جەڭىلدەتىپ الدى. بيشىمبايەۆتى پارا بەرىپ جاتقان كەزدە ەشكىم ۇستاعان جوق. "اناۋ ايتتى، مىناۋ ايتتى" دەپ، ول ايتقان ادامداردىڭ وزدەرىن ماجبۇرلەپ، ولاردىڭ كەيبىرەۋلەرى باس تارتىپ ەدى، وعان قىسىم كورسەتىپ، ءسويتىپ ءجۇرىپ سوتتادى. ونى كوزىمىز انىق كورىپ وتىردى. قىزىلوردادا اينەك (زاۋىتىن - ەسك.) سالىپ جاتقان امەريكالىق كومپانيا سوتتا كەلىپ ايتقانى قاتتى اسەر ەتتى. "ءبىز تۇسىنبەيمىز، زاۋىتتى سالىپ بولىپ قالدىق. مينيسترلەرىڭىز پارا الدى ما، المادى ما، ءبىزدىڭ شارۋامىز جوق. ءبىراق جۇمىسىمىزدى نەگە توقتاتاسىڭدار؟" دەدى. سول كەزدە بارلىق جاعداي انىق بولدى. سول كەزدە مەن اشىق ايتقانمىن. ءقازىر دە ول ويىمنان باس تارتپايمىن. كورشىلەس ەلدەردەگى لوببيستەردىڭ ارەكەتى بولدى دەپ ەسەپتەيمىن، ساياسي تاپسىرىس بولدى. كەزىندە ءدال وسىنداي مالىمدەمەلەردى مۇحتار جاكىشيەۆ تە ايتقان بولاتىن. "قازاقستاندا ۋران ءوندىرۋ ءىسى بۇلاي دامىپ بارا جاتقانى كورشى ەلدەرگە ۇنامادى، سولاردىڭ تاپسىرىسىمەن سوتتالدىم" دەدى. ءدال وسىنداي جاعداي بيشىمبايەۆتىڭ سول ىسىندە دە قايتالاندى.
مەن دەپۋتات بولعان ەكەنمىن، مەملەكەتكە قىزمەت جاسايدى ەكەنمىن دەپ ول ويىمنان باس تارتپايمىن. ول ءىسىم بويىنشا پىكىرىم وزگەرىسسىز قالادى. قازىرگى مىنا ءىسى بويىنشا جانتۇرشىگەرلىك جاعدايلاردى كورىپ، ۇلكەن پسيحولوگيالىق كۇيزەلىسكە تۇسكەن ادام دەپ ەسەپتەيمىن. اقىل-ەسى كەم ادام دەپ ەسەپتەمەيمىن. تاربيە جاعىنان ايتا المايمىن، قالاي بولعاندا دا تاربيەسىندە كەمشىلىك كەتكەن دەپ ەسەپتەيمىن. ال مامان رەتىندە اينەك زاۋىتىن سالىپ بولعان كەزدە قازاقستان قانداي پايداعا باتقان بولار ەدى؟! سىرتقا، شەتەلگە كەتىپ جاتقان دۇنيەنى ۇنەمدەگەن بولار ەدىك. سونى سالدىرىپ، اياقتاتپاۋ ءۇشىن جاسالعان پروسەسس دەپ ەسەپتەيمىن. مەملەكەتشىل تۇلعا رەتىندە بيشىمبايەۆقا قاتتى جانىم اشىعان بولاتىن. سوتتا دا وتە ساۋاتتى بولدى. مىنا سوت پروسەسىندە (نۇكەنوۆانىڭ ءولىمى بويىنشا - ەسك.)، ارينە، بىردەڭە ايتۋ مۇمكىن ەمەس. ول كەزدە كورگەن قۋاندىق پەن مىنا قۋاندىق - اسپان مەن جەردەي ايىرماشىلىق. ءتىپتى كەيبىر سوزدەرىن اياعىنا دەيىن تىڭداپ وتىرۋ مۇمكىن بولمادى"، - دەدى ابزال قۇسپان.
سونىمەن قاتار، دەپۋتات قازاقستان تۇرمەلەرىنىڭ جاي-كۇيى تۋرالى ايتىپ، "شەندىلەر تۇرمەدە وزىنە جاعداي جاساپ الادى" دەگەن بوس ءسوز ەكەنىن جەتكىزدى.
"قازاقستاننىڭ تۇرمەلەرىنەن قاشۋ وتە قيىن. كۇنى بۇگىن ءماسىموۆتىڭ قاماۋ ورنىندا وتىرعانىن سەنىمدىلىكپەن ايتا الامىن. ءبىزدىڭ كوميتەتىمىز، زاڭناما جانە سوت قۇقىقتارى رەفورماسى كوميتەتى - وسى سالادا ءپروفيلدى كوميتەت. ءبىزدىڭ باسقا اقپاراتتاردى الۋ مۇمكىندىگىمىز بار. ءبىر عانا مىسال ايتا قويايىن. 2023 جىلى جەلتوقسان ايىندا باقىتجان بازاربەك، مۇرات ابەنوۆ، تاعى دا ءبىر توپ دەپۋتاتتى الىپ، استانانىڭ تەرگەۋ يزولياتورىن كورسەتتىم. سول كەزدە ءۇش ەكس-مينيستر تەرگەۋ يزولياتورىندا وتىردى. "ولار (بۇرىن شەندى لاۋازىم اتقارىپ، سوتتالعاندار) وزىنە ەرەكشە جاعداي جاساپ العان" دەگەن اڭگىمە پايدا بولدى. ولار (دەپۋتاتتار تۇرمەگە كەلگەندە - ەسك.) كەلگەندە ەشكىم دايىندالىپ قويعان جوق.
تەرگەۋ يزولياتورىنا اياق استى بارعان كۇنى حابارلاستىق تا باردىق. سوندا قۋاندىق تا وتىردى. بەكەتايەۆ، ارىستانبەك مۇحامەدي ۇلى - وسىلاردىڭ ءبارى كوپپەن بىرگە "حاتا" دەيدى ءوز تىلدەرىندە، بىلايشا ايتقاندا، قاماۋ ورنىندا وتىرعانىنا كوزدەرىن جەتكىزدى"، - دەدى ابزال قۇسپان.
