سيفرلى عاسىردا ءومىر ءسۇرىپ جاتقاندىقتان، بۇگىندە ينتەرنەت كەڭىستىگىندە ءوز كونتەنتىن دامىتۋمەن تانىمال بولىپ جاتقان ادامدار كوپ. ءبىراق سول مارتەبەسىن ەركىن پايدالانىپ، ازاماتتارعا زيانىن تيگىزىپ جاتقان وقيعالار ۇدەپ بارادى.
ولار كۇماندى جەلىلىك ماركەتينگتىك كومپانيالاردى، قارجى پيراميدالارىن جانە بيولوگيالىق بەلسەندى قوسپالاردى جارنامالاپ ءجۇر.
وسىنداي ينتەرنەت جۇلدىزدارىنا سەنىپ الدانىپ، اداسىپ قالعان ازاماتتار فيزيكالىق، قارجىلىق جانە مورالدىق زارداپ شەگىپ وتىر.
ءتۇرلى پسيحولوگيالىق ترەنينگ جۇرگىزەتىن ينستا جۇلدىزدارى حالىقتىڭ يدەولوگيالىق مورالدىق پرينسيپتەرىنە، ۇستانىمدارىنا كەرى اسەر ەتەتىن اڭگىمەلەرمەن سانانى ۋلاۋدا. ولاردى باقىلاپ جاتقان ەشكىم جوق. بۇل – ۇلكەن ءقاۋىپ.
قارجى پيراميدالارى – كوپشىلىك حالىقتىڭ قارجىلىق ساۋاتىنىڭ جەتكىلىكسىز بولۋىن، سەنگىشتىگىن جانە ينتەرنەتتەگى جارنامانى قاداعالاۋ بويىنشا زاڭنامانىڭ السىزدىگىن پايدالانا وتىرىپ قوعامداعى ۇلكەن ماسەلەنىڭ بىرىنە اينالىپ وتىر. وسى پيراميدالار جونىندە ارىپتەسىم دەپۋتات لي يۋريي دە ماسەلە كوتەرىپ كەلەدى.
قۇزىرلى ورگاندار وكىنىشكە وراي بۇل دەرتتىڭ الدىن الۋدان گورى، حالىق الدانىپ، ءتۇرلى تراگەديالار ورىن العاندا عانا جازالاۋ فۋنكسياسىن عانا اتقارىپ وتىرعان سياقتى. ءتىپتى، سول تەكسەرۋ مەن جازالاۋدىڭ وزىندە ادىلدىك پەن تاباندىلىققا ءتيىستى دارەجەدە ءمان بەرىپ وتىرعانىنا حالىقتىڭ كۇمانى بار. وسىنىڭ ءبارى اشىنعان ءزابىر كورۋشىلەردىڭ ءتۇرلى تراگەديالىق ارەكەتتەرگە بارۋىنا سەبەپ بولۋدا. كەشەگى ءوزىن ءوزى ورتەپ جىبەرگەن كەلىنشەكتىڭ قايعىسى وسىعان دالەل.
بۇل ماسەلەنى تۇبەگەيلى باقىلاۋعا الۋ ءۇشىن ءۇش باعىت بويىنشا ناقتى جۇمىس جۇرگىزىلۋى ءتيىس:
بىرىنشىدەن، قارجى پيراميدالارىنىڭ جۇمىسىنا تولىقتاي شەكتەۋ قويۋ قاجەت. ول ءۇشىن – حالىقتان ينۆەستيسيالىق ماقساتتا جۇيەلى تۇردە قارجى جيناۋعا بايلانىستى ارەكەتتەردى تەك ليسەنزياسى بار ۇيىمدارعا عانا رۇقسات بەرەتىن زاڭنامانى كۇشەيتۋ كەرەك.
ءوز قىزمەتىن جارنامالاعاندا مىندەتتى تۇردە ليسەنزياسىن كورسەتۋ تالابى قويىلۋى كەرەك. مۇنداي تالاپ ءداستۇرلى قارجى ۇيىمدارىنا قاتىستى (بانكتەر، ساقتاندىرۋ كومپانيالارى ت.ب.) بۇرىننان بار.
وسى تالاپ ينۆەستيسيا ماقساتىندا (اقشالاي نەمەسە زاتتاي الدىن الا سالىم سالۋ ارقىلى قوماقتى تابىس تابۋ مۇمكىندىگىن ۇسىناتىن بارلىق سۋبەكتىلەر) جۇيەلى تۇردە ءتۇرلى جارنامالىق شارالار ارقىلى كوپشىلىكتەن قارجى جيناۋدى كوزدەيتىن ۇيىمدار مەن ۇجىمدارعا دا قويىلۋى ءتيىس.
وسى ورايدا كەيبىر جەلىلىك ماركەتينگ ارقىلى ونىمدەرىن ساتاتىن كومپانيالار دا قارجىلىق پيراميدا بولىپ شىققان كەزدەر بولعانىن ەسكەرە وتىرىپ، بۇل سالانى دا نازاردان تىس قالدىرماعان ءجون.
ءار ءتۇرلى تۇتىنۋ تاۋارلارى مەن ءتيىستى دەنساۋلىق ساقتاۋ مەكەمەلەرى ماقۇلداعان ونىمدەردى جەلىلىك ماركەتينگ جۇيەسى ارقىلى ۇسىنۋ بولەك تە، تۇككە تۇرعىسىز، الۋشىعا ەش قاجەتى جوق تاۋاردى ساتۋ ارقىلى، جەلىلىك ماركەتينگ جۇيەسى نەگىزىندە كوپشىلىكتەن اقشا جيناپ، كەيىنگىلەردەن كەلگەن اقشادان الدىنعىلارعا "تابىس" تولەي وتىرىپ قۇلاشىن كەڭگە جايعان الاياقتىق مىسالدارى دا از ەمەس. سوندىقتان، وسىنداي جۇمىستاردى ليسەنزيالاۋ مەحانيزمىن كۇشەيتۋ قاجەت
ەكىنشىدەن، ينتەرنەت جانە الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى جارناما جاساۋعا دەگەن تالاپ جۇيەسىن رەتكە كەلتىرۋ قاجەت. سەبەبى، مىڭداعان ادامعا جاپا شەكتىرىپ، ءتۇرلى تراگەديالىق سالدارعا اپارىپ جاتقان الاياقتىق قارجى پيراميدالارى جايلى اقپاراتتى كوپشىلىك جۇرت تىكەلەي سول ۇيىمنىڭ ءوز جارناماسىنان گورى، ەلگە تانىمال تۇلعالاردىڭ، الەۋمەتتىك جەلى بەلسەندىلەرىنىڭ پاراقشالارىنداعى جارنامادان ءبىلىپ جاتادى.
سونى جارنامالاعان كىسىگە دەگەن سەنىم ارقىلى شىرماۋىققا ءتۇسىپ جاتاتىنى جاسىرىن ەمەس. سوندىقتان، وسى باعىتتا الەۋمەتتىك جەلىدەگى "پىكىر كوشباسشىلارىنىڭ" جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرۋ ماڭىزدى. ءبىرقاتار ەلدەردە جەكە تۇلعالاردىڭ ادەۋمەتتىك جەلى اككاۋنتتارىن ب ا ق رەتىندە قاراستىرىپ، ءتيىستى جاۋاپكەرشىلىك ارتۋ پراكتيكاسى ەنگىزىلگەن. وسى سالانى زەرتتەي وتىرىپ، ناقتى شارالار قولدانىلۋى ءتيىس.
ۇشىنشىدەن، قارجىلىق پيراميدالاردىڭ تابيعاتى جايلى كوپشىلىككە تۇسىنىكتەمەلىك جۇمىستار جۇيەلى تۇردە ءجۇرۋى كەرەك. سەبەبى، ون مىڭداعان ادامنىڭ قارجى پيراميدالارى مەن وڭاي اقشا تابۋعا شاقىراتىن وزگە دە ۇسىنىستاردىڭ ورمەگىنە ءتۇسىنىڭ وزەگىندە – بىلمەۋشىلىك پەن قارجىلىق ساۋاتسىزدىق جاتقانىن دا مويىنداۋىمىز كەرەك.
وسى ولقىلىقتى ازايتۋ ماقساتىندا ءبىلىم مەكەمەلەرىندە، ءتۇرلى الەۋمەتتىك جەلىلەردە، ب ا ق بەتتەرى مەن ەفيرلەردە ءتيىمدى اقپاراتتىق روليكتەر، نۇسقاۋلىقتار، كىتاپتار، باعدارلامالار ۇيىمداستىرۋ قاجەت.
وعان قوسا، ورتالىقتاندىرىلعان ينتەرنەت رەسۋرس اشىلسا دا ارتىق بولمايدى. كەز كەلگەن ازامات جارنامادان، تانىستاردان كەلگەن ۇسىنىستار بولعان جاعدايدا (اقشا سالىپ،سول ارقىلى قوماقتى تابىس تابۋعا بولاتىنى جايلى) اتالعان رەسۋرستىڭ كولل-ورتالىققا حابارلاسىپ، نەمەسە ءتيىستى الەۋمەتتىك جەلىدەگى اككاۋنتىنا سۇراق جىبەرىپ، ۇسىنىس جاساپ وتىرعان ۇيىمنىڭ، ۇجىمنىڭ، كومپانيانىڭ، مودەلدىڭ، جۇيەنىڭ قارجى پيراميدا ەمەس ەكەنىن انىقتاۋعا بولاتىنداي بولسا – بۇل دا كوپ جاعدايدىڭ الدىن الار ەدى.
وسى اتالعان ۇسىنىستاردى قاراپ، زاڭنامادا بەلگىلەنگەن مەرزىم ىشىندە جازباشا جاۋاپ بەرۋىڭىزدى سۇرايمىن.
