اسەم ءمۇسىن، ىرعاقتى قوزعالىس، كوركەم بەينە. جاناردىڭ قاراشىعىنا بىردەن مانەرلەپ سىرعاناۋشى، تال شىبىقتاي بۇرالعان ارۋدىڭ سۇلباسى كەلۋى بەك مۇمكىن. بۇگىنگى ءبىزدىڭ كەيىپكەردىڭ دە ءومىرى ءدال وسى كوك مۇزبەن تىكەلەي بايلانىستى.
ءبىراق، ول مۇز ۇستىندەگى كوركەم گيمناستيكامەن اينالىسپايدى. قازاقتىڭ تالدىرماش قىزى، بۇلبۇل قارتاڭباي ەرلەرمەن يىق تىرەستىرە، شايبانى ۇرشىقشا ءيىرىپ، ويىن تاياعىن قوس اۋىز مىلتىقتىڭ وزىندەي قولىنا ۇستاعان كۇيى، قارسىلاستىڭ قاقپاسىنا كەزەكتى سالىمدى سالماققا كادەگە جاراتىپ ءجۇر. ءيا، تۇسپالداپ ايتىپ، جورامالداپ جەتكىزگەن قىسقى سپورت ءتۇرى - حوككەي.
بۇلبۇل جامبىل وبلىسى، تۇرار رىسقۇلوۆ اۋدانى، كوگەرشىن اۋىلىنىڭ تۋماسى. 1993 جىلدىڭ 30 شىلدەسى كۇنى، قارتاڭباي اتانىڭ اۋلەتىندە ءومىر ەسىگىن اشتى.
وسىدان 28 جىل بۇرىن، قۋانىشتارى قويىندارىنا سىيماعان وتباسى، كوزدەرىنىڭ اعى مەن قاراسى بولعان قۇلىندارىنىڭ قىر اسىپ، التى قۇرلىقتى اۋزىنا قاراتادى دەپ ويلاماسا كەرەكتى.
دانا حالقىمىز، «بولار بالا بەسىگىندە بۇلقىنار، بولار قۇلىن جەلىسىندە جۇلقىنار»، - دەپ قاتارىنان وزا شاباتىن وعلان ۇرپاقتى ايتقان. مىنە، تارازدىق قىزعالداق تا، تالايدى تاڭداي قاقتىرعان تارلان بولدى.
«مەنىڭ بالا كۇنىمنەن كۇشىم تاسىپ تۇراتىن ەدى. ۇنەمى سپورتشى بولۋدى قالادىم. اپكەلەرىم مەن ءسىڭىلىم قۋىرشاق ويناپ جۇرگەندە، مەن ۇلدارمەن اسىق اتىپ وينايتىنمىن. بالا ارمانىم شىنايى ومىردە ورىندالدى دەپ ويلايمىن»، - دەيدى الەمدى مويىنداتقان مايتالمانىمىز.
زاتى نازىك، الايدا ىشكى رۋحى جىگىتكە بەرگىسىز، بولاتتاي بەرىك بۇرىمدىنىڭ ەرلەرگە ءتان سپورت تۇرىمەن شۇعىلدانعانىن ءتاڭىردىڭ ءوزى قالعانداي.
ايتۋىنشا، بالالىق شاقتا ءوزى تۇرعان وڭىردە قىزدارعا ارنالعان سپورت تۇرىنەن ەشقانداي جاتتىعۋ ورىندارى بولماعان. كەيىپكەرىمىز «اۋىلدا كۇرەس، بوكس سىندى ۇلدارعا لايىقتالعان سپورتتىق سەكسيالار عانا بولدى»،- دەيدى.
ارتىنشا، وڭتۇستىك استانانىڭ ماڭىنداعى، تالعار قالاسىنا وتباسىمەن قونىس اۋدارعان. بۇل جەردە دە قىزعالداق قىزداردىڭ وڭ جامباستارىنا كەلەتىن سپورت تۇرىنەن ۇيىرمە بولماپتى.
«تالعارعا كەلگەندە مەن فۋتبولعا جازىلدىم. مەن ءۇشىن سپورت پەن ساباعىمدى قاتار الىپ ءجۇرۋ قيىنعا سوقتى. سوندىقتان اتا-انام سپورت مەكتەبىن ىزدەدى. اقىرىندا تاپتىق. وندا ماعان الا دوپ تەبۋگە ماشىقتانعانىمدى ايتتى. وكىنىشكە وراي، ءبىلىم ورداسىندا فۋتبول كومانداسى جوق ەكەن. تەك حوككەيدەن قۇراما بولدى. مەن ءۇشىن قايدا جاتتىعاتىنىم ماڭىزدى بولمادى. سولايشا اتالعان سپورت مەكتەبىنە قابىلداندىم»،- دەيدى ءوزىنىڭ العاشقى مۇز ايدىنىمەن قاۋىشقان ءساتىن ەسىنە الىپ.
ساعاتتار سىرعىپ، مينۋتتار جىلجىپ جاتتى. قارشاداي ارۋ جىگەرىن جانىپ، جاڭا بەلەستى باعىندىرماققا دامىلسىز دايىندالدى. ايتا كەتۋ كەرەك، تۇڭعىش رەت شايبانى سوعىپ، ويىن تاياعىن سەرىك ەتكەن ارۋعا ۆالەنتينا اناتوليەۆنا، وكسانا بوريسوۆنا، الەكساندر فەدوروۆيچ سىندى باپكەرلەر باعىت بەردى.
كوگەرشىن اۋىلىنان تۇلەپ ۇشقان قارلىعاش ۇنەمى دامۋ ۇستىندە بولدى. ول كىشكەنتاي كەزىنەن ومىرگە «قوزعالىس» كەرەكتىگىن بىلگەندەي. اتاقونىستا ءجۇرىپ، بۇلبۇل حوككەيدەن بولەك، رەگبيمەن اينالىسقان. تاباندىلىعىمەن تاۋ شىڭىنا شىققان جان، رەگبي مەن حوككەيدەن سپورت شەبەرى. سونداي-اق، ءالى كۇنگە بوكسقا قىزىعۋشىلىق تانىتادى. مۇنىسى، قوس قولدىڭ كۇشىن، شايبانى شىرق ۇيىرۋگە عانا قولدانعىسى كەلمەگەنى شىعار دەپ ۇقتىق.
تۇڭعىش رەت، 13 جاسىندا مەكتەپىشىلىك قۇراما ساپىندا ونەر كورسەتكەن جەرلەسىمىز، 16 جاسقا تولعاندا قازاقستاندىق جاسوسپىرىمدەر قۇراماسىنا قابىلدانعان. كامەلەت جاسقا كەلگەنشە ەكى رەت الەم چەمپيوناتىندا ەل نامىسىن قورعاعان. ءدال وسى ساتتەن باستاپ بۇلبۇل ءۇشىن سپورتتاعى ارايلى اق تاڭ شۋاعىن شاشىپ باستادى. ونى ءوزى دە سەزبەگەن ەدى.
«شەت ەل اسىپ، ەكى مارتە ويىنعا شىققان سوڭ قازاقستاندىق ايەلدەر اراسىنداعى حوككەي قۇراماسىنا شاقىرتۋ الدىم. وندا ءبىراز ءجۇرىپ، 18 بەن 20 جاس ارالىعىندا رەگبيمەن قايتا اينالىسا باستادىم. كەيىننەن 21-گە كەلگەنىمدە كوك ايدىنعا تۇبەگەيلى ورالدىم. بۇل كەزدە الدا نە كۇتىپ تۇرعانىن بىلمەگەن ەدىم»،-دەپ اعىنان جارىلدى ساڭلاعىمىز.
بۇلبۇلدىڭ بيىككە سامعاۋىنا ەلوردادا اشىلعان «توميريس» جانە «بارىس» حوككەي كلۋبتارىنىڭ ايەلدەر قۇراماسىنىڭ ساپىنان تابىلۋى ىقپال ەتتى. مۇندا، ول 5 جىل قاتارىنان كوماندا كاپيتانى بولدى. ارتىنشا سپورتتاعى جولىن، حوككەيدىڭ وتانى-كانادادا جالعاستىرۋعا مۇمكىندىك الدى.
ارمانىڭ اسقاق، ماقساتىڭ ايقىن بولسا، الىنبايتىن قامال جوق. كەيىپكەرمىز بويجەتكەن شاقتان، ناقتىلاساق 17-18 جاسار كەزىندە-اق، مۇحيت اسىپ، شەبەرلىگىن شىڭداۋدى نىساناعا العان. ءمۇلت كەتپەدى. قانجىعاسى مايلاندى، قازىرگى تاڭدا «التى قۇرلىق اسپانىندا اتى اۋەلەپ-اق تۇر.
«قازاقستان جاسوسپىرىمدەر قۇراماسىندا جۇرگەندە شەت ەلگە بارسام دەگەن وي بولدى. الەمدى اۋزىنا قاراتقان ۇزدىك قۇرامالاردىڭ قاتارىندا بولسام قانداي كۇشتى بولار ەدى دەگەن وي مازا بەرمەدى. سودان 23-كە تولعان شاعىمدا اقىرىنداپ مالىمەتتەر جيناستىرا باستادىم. تۋعان جەردەن جىراققا كەتكەندە ءبىراز قيىن بولدى. اسىرەسە، ۋاقىت بەلدەۋى. كەيدە تەلەفون ارقىلى بايلانىسقا شىعۋ ءۇشىن ءتۇن ورتاسىندا حابارلاسۋعا تۋرا كەلەتىن»،- دەپ وتانىنان وزگە ەلگە قونىس اۋدارعان ساتتەگى كەدەرگىلەرمەن ءبولىستى.
2018 جىل، جاس قىزدىڭ البىرت شاقتاعى ماقساتىنىڭ شىندىققا اينالعان تۇسى ەدى.
اقش-قا بارىپ، كوماندا قۇرامىنا ءوتۋ ءۇشىن ءتۇرلى ىرىكتەۋ كەزەڭدەرىنە قاتىسىپ، بىرنەشە حوككەي كلۋبتارىندا ويناپ كورگەن.
سوڭىندا، سايىپ قىران ارۋدىڭ شەبەرلىگى مەن قابىلەتىن باعالاعان «بۋففولو بيۋتس» پەن «مەتروپوليتەن ريۆتەرس» كلۋبتارىنان ۇسىنىس كەلگەن. جەرلەسىمىزدىڭ تاڭداۋى «مەتروپوليتەن ريۆتەرس» قۇراماسىنا تۇسكەن. تاڭداۋى دا بەكەر ەمەس، سوزىنە سەنسەك، ايەلدەر اراسىندا دەس بەرمەيتىن، مىقتى كوماندا ەكەن.
«جاسىرمايمىن ۇلكەن سپورتتى اياقتاعىم كەلگەن كەزەڭدەر بولدى. ۇيگە ورالعىم كەلدى. سوعان قاراماستان حوككەيگە دەگەن ماحابباتىم العا جەتەلەپ وتىردى. سوندىقتان مەن ءارى قاراي جاتتىعۋىمدى جالعاستىردىم»،- دەدى ءوز سوزىندە جىگەرى مۇقالماعان جۇلدىز.
وسىلايشا، بۇلبۇل قارتاڭباي وزگە ەلدىڭ نامىسىن قورعاۋ ءۇشىن، كانادادا 1 جىل، اقش-تا ەكى جىلىن سارپ ەتكەن. بۇگىندە ول كانادالىق «نورف دجەرسي فينەكس» پەن قازاقستان ۇلتتىق قۇراماسى ساپىندا ءجۇر.
قوس ەلدىڭ سپورتتىق الاڭداعى شاما-شارقىن باعامداپ ۇلگەرگەن مۇز ايدىننىڭ يەسى:
«امەريكالىق سپورتشى قىزدار فيزيكالىق تۇرعىدان قاراعاندا ەر-ازاماتتار سياقتى دەنەلى بولىپ كەلەدى. ولاردىڭ جاتتىقتىرۋشىلارى «سوق، جۇگىر، قاقپاعا گول سال» دەپ ۇيرەتەدى. بىزدەگى حوككەي قۇرامانىڭ ويناۋ ادىسىنە نەگىزدەلگەن. ويىننىڭ ستراتەگياسىن قۇرىپ الۋ، جۇگىرىپ سوققى جاساعاننان جاقسى ناتيجەلەر بەرىپ جاتادى. ايىرماشىلىق ۇستانعان باعىتتارى، ويىن بارىسىنداعى ىس-ارەكەتتەرىندە»، - دەپ تۇيگەنىن ايتىپ جاتتى.
جاستا بولسا، وق بويى وزىپ جۇرگەن قىرانىمىزدىڭ پىكىرىنە قۇلاق اسساق، ەلىمىزدى حوككەيدەن الەمدىك ارەنادا جاقسى تۇسىنان كورسەتۋ ءۇشىن، ءبىزدىڭ قۇراماعا تىڭعىلىقتى دايىندىق كەرەك، سونىمەن قاتار جاتتىعۋدىڭ جاڭا ادىستەرىن ەنگىزۋ قاجەت.
قىر اسقان قىزىمىز، قارا باستىڭ قامى دەپ، تىرشىلىكتىڭ كۇيىن-كۇيىتتەپ، تۇرمىستىق جاعدايىن جاقسارتۋدى كوزدەمەگەن. تۋعان توپىراقتان شەكارا شەگىن قيىپ، ۇشىپ كەتۋىنىڭ باستى سەبەبى، وزىندەي قاراكوزدەردىڭ حوككەيدەگى مانسابىنىڭ ءماندى بولۋىنا ۇلەس قوسۋى ەدى.
ءسوزدىڭ ەمەس، ءىستىڭ ادامى بولعان بۇلبۇل 1 شىلدە كۇنى، نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ اكىمدىگىمەن بىرلەسە وتىرىپ، مۇز ايدىنىندا كوسىلە، قارسىلاستى ويسىراتا جەڭسەم، مەندە كوك بايراقتى كوكتە جەلبىرەتسەم دەگەن قىزدارعا ارناپ، ارنايى حوككەيدەن ايەلدەر قۇراماسى جاتتىعاتىن اكادەميانىڭ اشىلۋىنا مۇرىندىق بولىپ وتىر.
بۇل دا باسىنا باقىت قۇسى قونعان ارۋدىڭ، قىسقى سپورتتىڭ وسى تۇرىنە قىزىعۋشىلىق تانىتقان قىزداردىڭ سەڭگىر كوككە سامعاۋىنا ىقپال ەتسەم دەگەن جۇرەك تۇكپىرىندەگى ارمانىنا ءبىر تابان جاقىنداۋى دەسەك، ارتىق ايتقاندىق ەمەس.
وتانىن شەكسىز سۇيەتىن، جەڭىسكە قۇشتار، تۋعان ەلىنىڭ بەدەلىن بيىكتە ۇستاپ جۇرگەن قارشاداي قازاق قىزىنىڭ بۇگىنگى جەتىستىگى ەل اۋزىندا.
ونىڭ ايقىن دالەلى، «قازاقستاندىق 100 جاڭا ەسىم» جوباسىنىڭ ىرىكتەۋ كەزەڭىنەن سۇرىنبەي وتكەندىگى.
جۇرىسىنەن جاڭىلماعان، شاشاسىنا شاڭ جۇقتىرمايتىن ءدۇلدىلىمىز، وتە كۇردەلى سپورت تۇرىمەن شۇعىلدانىپ قانا قويماي، قازاقستان اتتى التىن بەسىگىن، الەم حالىقتارىنىڭ الدىندا الديلەپ تەربەتىپ وتىرعان دارا ادام.
سونداي-اق، نەگىزگى بولمىسىن، تابيعات بەرگەن نازىكتىك اتتى بويتۇمارىن جوعالتپاعان اردا جان. ونىڭ بۇگىنگى باعىندىرعان بەلەسىنىڭ نەگىزگى كىلتى دە «تاباندىلىق، تۇراقتىلىق، وزىنە دەگەن سەنىم» اتتى توننىڭ ىشكى باۋىنداي بولعان ادام جانىنىڭ جاۋلىعى.
«قولىڭداعى بارىڭنىڭ بارى-سەنىڭ ىس-ارەكەتتەرىڭ مەن ويلارىڭنىڭ ناتيجەسى»،- دەيدى بۇلبۇل قارتاڭباي. 30-عا جەتپەي وردا بۇزعان باتىل بۇرىمدىعا، ەل الدىنداعى بەدەلىڭ مەن بەدەرىڭە داق تۇسپەسىن دەگەن ىزگى تىلەگىمىز بار. دودالاردا توپ جارىپ، «ءحانتاڭىرىنىڭ شىڭعىنا «قازاق» دەگەن ۇلى ەسىمدى ۇلىقتاپ جۇرگەن جۇيرىگىمىز تۇياعىنان سۇرىنبەسىن.
