ءقازىر موينىندا قارىزى نەمەسە نەسيەسى جوق ادام كەم دە كەم. نەسيەنى مەرزىمىنەن بۇرىن جابۋ ءتيىمدى ەكەنىن ءبارىمىز بىلەمىز. ءبىراق قالاي، ارەكەتتى نەدەن باستاعان دۇرىس؟ بۇل ساۋالعا Dalanews.kz ۇسىنعان وسى ماتەريالدان جاۋاپ تابا الاسىزدار.
بانك نەمەسە ميكروقارجىلىق ۇيىمنان نەسيە العان كەزدە مىندەتتى تۇردە تولەم كەستەسى بىرگە بەرىلەدى. بۇل كەستەدە قارىزدى وتەۋ مەرزىمدەرى مەن سومالارى كورسەتىلەدى. سونىمەن قاتار، قازاقستان زاڭناماسى قارىز الۋشىعا نەسيەنى مەرزىمىنەن بۇرىن وتەۋ مۇمكىندىگىن ۇسىنادى. ال مۇنى Fingramota.kz بىلايشا شاعىپ كورسەتەدى:
- مەرزىمىنەن بۇرىن نەسيەنى جاپقاندا، ءسىز تەك ناقتى قارىزدى پايدالانۋ مەرزىمى ءۇشىن عانا ارتىق تولەمدى ازايتاسىز. ەگەر نەسيە پايىزسىز بولماسا، مىسالى، ءبولىپ تولەۋ بولسا، بۇل مۇمكىندىكتى قولدانۋ ارقىلى ايتارلىقتاي ۇنەمدەۋگە بولادى.
نەسيەنى راسىمدەگەندە، وسى قارجى قۇرالىن قالاي پايدالانۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىنۋ ماڭىزدى. اي سايىنعى تولەمدى جاساعان كەزدە، قاراجاتتىڭ ءبىر بولىگى بانككە اۋدارىلادى – بۇل قارجى ينستيتۋتى الاتىن پايىزدار، ال قالعان بولىگى نەگىزگى قارىزدى وتەۋگە كەتەدى. كەلەسى ايدا پايىزدار بۇكىل نەسيەگە ەمەس، تەك نەگىزگى قارىزدىڭ قالدىعىنا ەسەپتەلەدى.
مىسالى، ءسىز 1 ميلليون تەڭگە كولەمىندە نەسيەنى 1 جىلعا 25% مولشەرلەمەمەن الدىڭىز دەلىك. اننۋيتەتتىك تولەمدەر كەستەسىنە سايكەس، تولەمدەر اي سايىن تەڭ مولشەردە جۇرگىزىلەدى. مەرزىمىنەن بۇرىن تولەم جاساعان كەزدە، بۇل اقشا نەگىزگى قارىزدى وتەۋگە كەتەدى، ال پايىزدار سايكەسىنشە تومەندەيدى. وسىلايشا، ءسىز نەسيەنى مەرزىمىنەن بۇرىن جاۋىپ، ارتىق تولەمدى ەداۋىر ازايتاسىز. مىسالى، ەگەر 2024 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا ءسىز 300 000 تەڭگەنى مەرزىمىنەن بۇرىن جاپساڭىز، ناتيجەسىندە نەسيە مەرزىمىن 4 ايعا قىسقارتىپ، 140 531 تەڭگە ورنىنا 89 070 تەڭگە عانا ارتىق تولەم جاسايتىن بولاسىز. سوندا 51 461 تەڭگە ۇنەمدەيسىز.
ەگەر ءسىز باسقا سومانى مەرزىمىنەن بۇرىن جاپساڭىز نەمەسە بۇل ارەكەتتى بىرنەشە رەت قايتالاساڭىز، بانك قوسىمشاسى ارقىلى ءسىز قانشا ۋاقىت پەن اقشا ۇنەمدەيتىندىگىڭىزدى ەسەپتەي الاسىز.
نەسيەنى مەرزىمىنەن بۇرىن وتەۋ كەزىندە ءجيى كەزدەسەتىن قاتەلىك:
- اي سايىنعى تولەم جۇرگىزىلەتىن شوتقا اقشا سالۋ جەتكىلىكتى دەپ ويلاۋ. شىندىعىندا، ارنايى مەرزىمىنەن بۇرىن وتەۋ وپەراسياسىن جۇرگىزۋ قاجەت. بانك قوسىمشاسىندا بۇل ءۇشىن ارنايى كوماندا بولۋى مۇمكىن. كەيبىر قارجى ۇيىمدارى، ءتىپتى ارنايى ءوتىنىش جازۋدى تالاپ ەتەدى. بۇل ماڭىزدى جايت، سەبەبى ەگەر ءسىز بارلىق ءراسىمدى ورىنداماساڭىز، ءسىزدىڭ اقشاڭىز شوتتا تەك تولەم كەستەسى بويىنشا ەسەپتەلەدى، جانە ارتىق تولەم مەن نەسيە مەرزىمىن قىسقارتۋ ارتىقشىلىعىنان ايىرىلۋىڭىز مۇمكىن!
- كەيبىر جاعدايلاردا نەسيە مەرزىمىنەن بۇرىن وتەلۋىنە 3 نەمەسە 6 ايعا دەيىن تىيىم سالىنۋى مۇمكىن، بۇل نەسيەنىڭ ۇزاقتىعىنا بايلانىستى. بۇل تالاپ نەسيە كەلىسىمشارتىندا مىندەتتى تۇردە كورسەتىلەدى جانە بانك مەنەدجەرى قارىز الۋشىعا وسى جونىندە حابارلاۋى ءتيىس. نەسيەنى مەرزىمىنەن بۇرىن وتەگەندە، اي سايىنعى تولەم سوماسىن ازايتۋعا دا بولادى. بۇل جاعدايدا نەسيە مەرزىمى قىسقارمايدى، ءبىراق ءسىز ءار اي سايىن از تولەم جاسايسىز. بۇل ءتاسىلدىڭ ارتىقشىلىعى از، ويتكەنى نەسيەنىڭ ۇزاقتىعى وزگەرمەيدى، سوندىقتان قارىز الۋشى ۇزاق ۋاقىت پايىز تولەيدى جانە جالپى ارتىق تولەم ازايعانىمەن، مەرزىمىن قىسقارتقانداي ۇنەم بولمايدى. دەگەنمەن، كەيبىر جاعدايلاردا بۇل ءتيىمدى بولۋى مۇمكىن، سەبەبى وندايدا جالپى تولەم ازايىپ، اي سايىنعى اۋىرتپالىق جەڭىلدەتىلەدى.
ال اي سايىنعى تولەمدى ازايتۋ ءۇشىن بانككە بارىپ، ءتيىستى ءوتىنىش تاپسىرۋ قاجەت.
نەسيە الماس بۇرىن، ونىڭ مەرزىمىنەن بۇرىن وتەۋ شارتتارىن بانك مەنەدجەرىنەن ناقتىلاپ الۋ قاجەت.
مىسالى، زاڭ بويىنشا بانكتەرگە مەرزىمىنەن بۇرىن نەسيەنى وتەۋ ءۇشىن ايىپپۇل نەمەسە باسقا دا سانكسيالار سالۋعا تىيىم سالىنادى، ەگەر:
- ءبىر جىلعا دەيىن بەرىلگەن نەسيە بويىنشا 6 ايعا دەيىن؛
- ءبىر جىلدان استام ۋاقىتقا بەرىلگەن نەسيە بويىنشا 12 ايعا دەيىن مەرزىمىنەن بۇرىن وتەلسە.
سونىمەن قاتار، كليەنت تەك ناقتى قارىزدى پايدالانۋ كۇندەرى ءۇشىن عانا پايىز تولەيدى. سوندىقتان نەسيەلىك مىندەتتەمەلەردى مەرزىمىنەن بۇرىن جابۋعا كىرىسپەس بۇرىن، شارتتاردى مۇقيات زەرتتەگەن ءجون.
