شىمكەنت قالالىق جۇقپالى اۋرۋلار اۋرۋحاناسى – وڭىرلىك ينفەكسيالىق اۋرۋحانا جاڭا وقۋ جىلى قارساڭىندا اتا-انالار مەن ۇستازداردى بالالار اراسىندا جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ شارالارىنا ەرەكشە ءمان بەرۋگە شاقىرادى.
جاڭا وقۋ جىلىنىڭ باستالۋى – ءبىلىم بەرۋ سالاسىنىڭ ماڭىزدى كەزەڭى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار بالالار دەنساۋلىعىنا ءقاۋىپ توندىرەتىن كۇردەلى ەپيدەميولوگيالىق جاعدايلار ءجيى كەزدەسەتىن ۋاقىت. مەكتەپكە جانە مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمدارعا باراتىن بالالاردىڭ ۇجىمدىق ورتادا تىعىز قارىم-قاتىناستا بولۋى – ءتۇرلى جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ تارالۋىنا قولايلى جاعداي تۋعىزادى.
جۇقپالى اۋرۋلار – ادامزات تاريحىندا ەڭ كوپ زارداپ اكەلگەن، قوعامنىڭ الەۋمەتتىك جانە ەكونوميكالىق دامۋىنا ەلەۋلى اسەر ەتكەن دەرتتەردىڭ ءبىرى. قازىرگى تاڭدا دا بۇل اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ، دەر كەزىندە انىقتاۋ جانە ءتيىمدى ەم جۇرگىزۋ – دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ باستى باسىمدىقتارىنىڭ ءبىرى بولىپ قالا بەرۋدە.
وسى رەتتە شىمكەنت قالالىق جۇقپالى اۋرۋلار اۋرۋحاناسى تەك قالانىڭ عانا ەمەس، بۇكىل تۇركىستان وبلىسىنىڭ جۇقپالى اۋرۋلارمەن كۇرەسۋدەگى سەنىمدى تىرەگىنە اينالىپ وتىر. قازىرگى تاڭدا اۋرۋحاناعا دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ ۇزدىك ۇيىمداستىرۋشىسى، تاجىريبەلى دارىگەر-ينفەكسيونيست، جوعارى ساناتتى مامان ەرەجەپوۆ باقتىعالي ايۋباي ۇلى باسشىلىق ەتەدى. ونىڭ جەتەكشىلىگىمەن مەكەمەنىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسى نىعايىپ، حالىقارالىق ستاندارتتارعا ساي زاماناۋي دياگنوستيكالىق جانە ەمدەۋ ادىستەرى ەنگىزىلدى. باقتىعالي ايۋباي ۇلىنىڭ ايتۋىنشا، جاڭا وقۋ جىلىنا دايىندىق كەزىندە سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق قىزمەتتەر مەن ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرى ينفەكسيالىق اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋعا ەرەكشە نازار اۋدارۋى ءتيىس:
«بۇل – تەك ءار بالانىڭ جەكە دەنساۋلىعى عانا ەمەس، جالپى قوعامنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ تۇراقتىلىعى ءۇشىن دە ماڭىزدى. ءاربىر اتا-انا بالاسىنىڭ جاعدايىنا مۇقيات بولۋى قاجەت. ەگەر بالادا جرۆي، ىشەك ينفەكسياسى نەمەسە وزگە دە جۇقپالى اۋرۋ بەلگىلەرى بايقالسا، ونى مەكتەپكە نەمەسە بالاباقشاعا اپارماي، دەرەۋ مەديسينالىق كومەككە جۇگىنگەن ءجون. اۋرۋدى ەرتە انىقتاپ، ۋاقىتىلى ەم جۇرگىزۋ – جۇقپالى ىندەتتەردىڭ تارالۋىن توقتاتۋدا شەشۋشى ءرول اتقارادى». بالالار اراسىندا ءجيى كەزدەسەتىن جۇقپالى اۋرۋلار قاتارىنا...
جەدەل رەسپيراتورلىق ۆيرۋستىق ينفەكسيالار (جرۆي) جانە تۇماۋ:
كۇز-قىس ماۋسىمىندا ەڭ ءجيى تىركەلەتىن اۋرۋلار توبى. قوزدىرعىشتارى – تۇماۋ ۆيرۋسى، پاراگريپپ، ادەنوۆيرۋس جانە رينوۆيرۋس. بەلگىلەرى: دەنە قىزۋىنىڭ كوتەرىلۋى، مۇرىننان سۋ اعۋ، جوتەل، باس اۋرۋى، جالپى السىزدىك. اسقىنۋ جاعدايىندا برونحيت، پنيەۆمونيا، وتيت دامۋى مۇمكىن. الدىن الۋ شارالارى: جىل سايىنعى تۇماۋعا قارسى ۆاكسيناسيا، جەكە گيگيەنا جانە سانيتارلىق تالاپتاردى ساقتاۋ.
قىزىلشا: وتە جۇقپالى ۆيرۋستىق ينفەكسيا. سوڭعى جىلدارى ۆاكسيناسيا دەڭگەيىنىڭ تومەندەۋىنە بايلانىستى ەلىمىزدە قىزىلشامەن سىرقاتتانۋشىلىقتىڭ قايتا ءورشۋى تىركەلۋدە. اۋرۋ دەنە قىزۋىنىڭ كوتەرىلۋى، كونيۋنكتيۆيت، جوتەل، بورتپە شىعۋىمەن سيپاتتالادى. اسقىنۋلارى – پنيەۆمونيا، ەنسەفاليت، ءتىپتى ءولىم جاعدايلارىنا الىپ كەلۋى مۇمكىن. قىزىلشاعا قارسى ۆاكسيناسيا (ققك) – الدىن الۋدىڭ نەگىزگى قۇرالى.
كوكجوتەل (كوكليۋش): باكتەريالىق ينفەكسيا. بالالاردا تۇنشىعۋ سيپاتىنداعى ۇزاق جوتەل ۇستامالارىن تۋدىرادى. اسىرەسە جاس بالالاردا اپنوە، ەنسەفالوپاتيا سەكىلدى اۋىر اسقىنۋلارعا الىپ كەلۋى مۇمكىن. اكدس ۆاكسيناسياسى – سەنىمدى الدىن الۋ ءادىسى.
ديفتەريا: تاماقتا ءفيبريندى قابات ءتۇزىپ، تىنىس جولدارىنىڭ تارىلۋىنا، اۋىر ۋلانۋ بەلگىلەرىنە جانە جۇرەك، جۇيكە جۇيەسى تاراپىنان اسقىنۋلارعا اكەلەدى. الدىن الۋ – اكدس نەمەسە ادس-م ۆاكسيناسيالارى.
سىرەسپە (ستولبنياك): clostridium tetani باكتەرياسى جارالار ارقىلى اعزاعا ەنىپ، بۇلشىقەتتەردىڭ تىرىسۋىمەن سيپاتتالاتىن اۋىر اۋرۋ. الدىن الۋ – جوسپارلى ۆاكسيناسيا جانە جاراقاتتاردى ۋاقىتىلى وڭدەۋ.
ىشەك ينفەكسيالارى (روتاۆيرۋس، ديزەنتەريا، سالمونەللەز، ەنتەروۆيرۋستار): نەگىزگى بەلگىلەرى – ءىش ءوتۋ، قۇسۋ، دەنە قىزۋىنىڭ كوتەرىلۋى، سۋسىزدانۋ. ينفەكسيا لاستانعان تاعام مەن سۋدان، سونداي-اق تۇرمىستىق-قاتىناس جولىمەن تارالادى. الدىن الۋ – جەكە گيگيەنا، تازا اۋىز سۋ مەن دۇرىس تاماقتانۋ.
مەنينگيت: Neisseria meningitidis جانە باسقا قوزدىرعىشتاردان تۋىندايتىن اۋرۋ. اۋىر كلينيكالىق بەلگىلەرىمەن، سونىڭ ىشىندە قاتتى باس اۋرۋى، قىزبا، مويىن بۇلشىقەتتەرىنىڭ تارتىلۋى، قۇسۋ سياقتى سيمپتومدارمەن وتەدى. الدىن الۋ – ەپيدەميولوگيالىق كورسەتكىشتەر بويىنشا ۆاكسيناسيا.
الدىن الۋ شارالارىنىڭ كەشەندى جۇيەسى
- ۇلتتىق ەگۋ كۇنتىزبەسىنە سايكەس جوسپارلى ۆاكسيناسيا.
بۇل – جۇقپالى اۋرۋلاردان قورعاۋدىڭ ەڭ سەنىمدى ءارى عىلىمي تۇرعىدا دالەلدەنگەن ءادىسى.
- گيگيەنالىق تاربيەنى كۇشەيتۋ.
بالالاردى قولدى ءجيى جۋۋعا، بوتەن زاتتاردى اۋىزعا سالماۋعا، جەكە سۇلگى مەن ىدىستى پايدالانۋعا ۇيرەتۋ ماڭىزدى.
- يممۋندىق جۇيەنى نىعايتۋ.
دۇرىس تاماقتانۋ، دارۋمەندەر قابىلداۋ، تازا اۋادا سەرۋەندەۋ جانە سپورتپەن اينالىسۋ – يممۋنيتەتتى قولداۋدىڭ ءتيىمدى تاسىلدەرى.
- ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا سانيتارلىق-گيگيەنالىق ءتارتىپتىڭ ساقتالۋى.
سىنىپتاردى كۇندەلىكتى جەلدەتۋ، ىلعالدى تازالاۋ، بالالاردىڭ تەمپەراتۋراسىن باقىلاۋ جانە وقۋشىلاردىڭ دەنساۋلىعىن مونيتورينگتەۋ – مەكتەپ پەن بالاباقشا اكىمشىلىگىنىڭ نەگىزگى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى.
جاڭا وقۋ جىلى قارساڭىندا ينفەكسيالىق اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ – بۇل مەملەكەت، ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرى مەن اتا-انالاردىڭ ورتاق مىندەتى ءارى جاۋاپكەرشىلىگى. قىزىلشا، تۇماۋ، كوكجوتەل، ىشەك ينفەكسيالارى، ديفتەريا، سىرەسپە جانە مەنينگيت ءتارىزدى جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ ءورشۋىن بولدىرماۋ – تەك ەكپە ەگۋ مەن سانيتارلىق باقىلاۋ شارالارىنا عانا ەمەس، سونىمەن قاتار اتا-انالاردىڭ قىراعىلىعى مەن مەكتەپتەردىڭ جۇيەلى، ۇيلەسىمدى جۇمىسىنا تىكەلەي بايلانىستى.
بالانىڭ دەنساۋلىعى – ۇلت بولاشاعىنىڭ كەپىلى. دەنى ساۋ ۇرپاق – دەنى ساۋ قوعام مەن قۋاتتى مەملەكەتتىڭ نەگىزى. سوندىقتان ءارقايسىمىز وسى باعىتتاعى جاۋاپكەرشىلىكتى تەرەڭ سەزىنىپ، ءوز ۇلەسىمىزدى قوسۋىمىز قاجەت.
