رامازان – يسلامداعى قاسيەتتى ايلاردىڭ ءبىرى، وندا مۇسىلماندارعا ورازا ۇستاۋ پارىز ەتىلگەن. بۇل اي رۋحاني تازارۋ، ءوزىن-وزى تاربيەلەۋ جانە تاقۋالىققا جەتەلەۋ كەزەڭى رەتىندە ەرەكشە مانگە يە.
اقتاۋ قالالىق "بەكەت اتا" مەشىتىنىڭ نايب يمامى ايدوس جامبىل ۇلى ورازانىڭ ماڭىزى مەن پايداسى تۋرالى كەڭىرەك ءتۇسىندىردى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
“ورازانىڭ ءمانى – ادامنىڭ ءوزىن-وزى تاربيەلەۋى، سابىر مەن توزىمدىلىككە ۇيرەنۋى، ءناپسىنى تىزگىندەۋى جانە اللاعا جاقىنداي ءتۇسۋى”، – دەيدى يمام.
يمامنىڭ ايتۋىنشا، ورازا ۇستاعان ادام كۇن شىققاننان كۇن باتقانعا دەيىن ىشىپ-جەۋدەن، جامان ءسوز بەن تەرىس ارەكەتتەردەن تىيىلىپ، جۇرەكتى تازارتادى. سونداي-اق مۇقتاج جانداردىڭ جاعدايىن ءتۇسىنىپ، قايىرىمدىلىققا ىنتالاندىرادى.
“رۋحاني تۇرعىدان العاندا، ورازا – ادامنىڭ اللاعا شۇكىرشىلىك ەتىپ، ونىڭ بۇيرىقتارىن ورىنداۋ ارقىلى ءوز سەنىمىن كۇشەيتەتىن عيبادات. سونداي-اق، ورازا بۇل دۇنيە سىناق ەكەنىن ەسكە سالادى، ادامداردى تاقۋالىققا، قۇدايدان قورقىپ، جاقسىلىققا ۇمتىلۋعا تاربيەلەيدى.
ورازاعا قاتىستى قۇران اياتتارى مەن پايعامبارىمىزدىڭ (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن) حاديستەرى كوپ. قۇراندا مىناداي اياتتار بار: «ۋا، مۇمىندەر! سەندەرگە دەيىنگىلەرگە پارىز ەتىلگەندەي، سەندەرگە دە ورازا پارىز ەتىلدى. مۇمكىن، تاقۋا بولارسىڭدار» («باقارا سۇرەسى»، 183-ايات). بۇل اياتتا ورازانىڭ بۇرىنعى ۇممەتتەرگە دە پارىز بولعانى ايتىلىپ، ونىڭ تاقۋالىققا جەتەلەيتىنى ەسكەرتىلەدى”، — دەيدى ول.
يمامنىڭ ايتۋىنشا، ورازانىڭ رۋحاني پايداسىمەن قاتار فيزيكالىق پايداسى دا زور. ول اسقازان مەن ىشكى اعزالارعا دەمالىس بەرىپ، دەنەنى زياندى زاتتاردان تازارتادى.
“رامازان ايىنىڭ ەرەكشەلىگىنە قاتىستى مىناداي ايات بار: «رامازان ايى – ادامدار ءۇشىن تۋرا جولدىڭ ايقىن دالەلدەرى بولعان قۇران تۇسىرىلگەن اي. كىمدە-كىم بۇل ايدا بولسا، ورازا ۇستاسىن…»(«باقارا» سۇرەسى، 185-ايات). بۇل اياتتا رامازان ايىنىڭ قاسيەتتىلىگى مەن ورازا ۇستاۋ مىندەتى ايتىلعان.
اللا تاعالا پەندەلەرىنە اۋىرلىق قالامايدى، جەڭىلدىك قالايدى. ورازا ۇستاۋشىلارعا جەڭىلدىك بەرىلگەن. بۇعان قاتىستى مىناداي ايات بار: «...كىمدە-كىم ناۋقاس نەمەسە ساپاردا بولسا، باسقا كۇندەردە قازاسىن وتەسىن. اللا سەندەرگە جەڭىلدىك قالايدى، اۋىرلىق قالامايدى…»(«باقارا» سۇرەسى، 185-ايات). بۇل اياتتان اۋىر ناۋقاستار مەن جولاۋشىلارعا ورازانى كەيىن وتەۋگە رۇقسات بەرىلگەنەنىن كورەمىز.
ورازانىڭ كۇنالاردىڭ كەشىرىلۋىنە سەبەپشى بولاتىنى جايلى پايعامبارىمىز «وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن): «كىمدە-كىم رامازان ايىندا شىنايى يمانمەن جانە ساۋاپ ءۇمىت ەتىپ ورازا ۇستاسا، ونىڭ وتكەن كۇنالارى كەشىرىلەدى»، – دەگەن. ورازا ۇستاعان ادامعا بەرىلەتىن سىيى مىناداي: «ادام بالاسىنىڭ ءاربىر امالىنا ەسەلەنىپ ساۋاپ بەرىلەدى… اللا تاعالا: «ورازا – مەن ءۇشىن، ونىڭ ساۋابىن ءوزىم بەرەمىن. ويتكەنى، پەندە مەن ءۇشىن ءناپسىسىن جانە اس-سۋسىننان باس تارتتى»، – دەيدى» (بۋحاري، مۋسليمنەن جەتكەن حاديس).
ورازا – ءجانناتقا جەتەلەيتىن قۇلشىلىق. بۇعان قاتىستى مىناداي حاديس بار: «راييان دەگەن ءجانناتتىڭ ءبىر قاقپاسى بار. قيامەت كۇنى ول قاقپادان تەك ورازا ۇستاعاندار كىرەدى. ورازا ۇستاعاندار كىرگەننەن كەيىن، ول جابىلىپ، باسقا ەشكىم كىرمەيدى». بۇل اياتتار مەن حاديستەر ورازانىڭ ماڭىزدىلىعى مەن ونى ۇستاۋدىڭ زور ساۋابى بار ەكەنىن كورسەتەدى.
ورازانىڭ پايداسى كوپ. ورازانىڭ رۋحاني پايداسى مىناداي: ەڭ اۋەلى تاقۋالىقتى كۇشەيتەدى. ورازا ادامدى اللاعا جاقىنداتىپ، قۇلشىلىعىن ارتتىرۋعا كومەكتەسەدى. ءناپسىنى تاربيەلەيدى. ادامنىڭ سابىرلى، ۇستامدى بولۋىنا ىقپال ەتەدى. كۇنالاردىڭ كەشىرىلۋىنە سەبەپشى بولادى. پايعامبارىمىز (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن) ايتقانداي، شىنايى ىقىلاسپەن ورازا ۇستاعان ادامنىڭ وتكەن كۇنالارى كەشىرىلەدى. ورازا جان تىنىشتىعىن بەرەدى. رۋحاني تازارۋ ارقىلى ادام ىشكى جان دۇنيەسىن تىنىشتاندىرادى.
ورازانىڭ فيزيكالىق پايدالارى مىناداي: اس قورىتۋ جۇيەسىن دەمالدىرادى. ورازا كەزىندە اسقازان مەن ىشكى اعزالار دەمالىپ، قالىپقا كەلەدى. دەنەنى زياندى زاتتاردان تازارتادى. اعزادان توكسيندەر مەن قالدىقتار شىعارىلادى. يممۋنيتەتتى نىعايتادى. دەنە تابيعي تۇردە ءوزىن جاڭارتىپ، قورعانىس جۇيەسىن كۇشەيتەدى. ارتىق سالماقتان ارىلۋعا كومەكتەسەدى. دۇرىس تاماقتانۋ ارقىلى دەنە سالماعىن رەتتەۋگە بولادى.
ال ورازانىڭ الەۋمەتتىك پايدالارى مىناداي: اش ادامداردىڭ جاعدايىن تۇسىنۋگە كومەكتەسەدى. ورازا ۇستاعان ادام اشتىقتىڭ نە ەكەنىن سەزىنىپ، مۇقتاجدارعا جاردەمدەسۋگە دەن قويادى، ىزگى ىستە ىقىلاستى بولادى. قوعامدىق بىرلىكتى نىعايتادى. مۇسىلماندار بىرگە اۋىز اشىپ، تاراۋيح نامازىن وقىپ، بىر-بىرىمەن باۋىرماشىلدىعىن ارتتىرا تۇسەدى. جامان ادەتتەردەن ارىلۋعا كومەكتەسەدى. تەمەكى شەگۋ، عايبات ايتۋ، اشۋلانۋ سياقتى زياندى ادەتتەردەن تىيىلۋعا ىقپال ەتەدى. بۇل رەتتە باسا ايتا كەتەر جايت: ورازا – تەك ىشىپ-جەۋدەن تىيىلۋ ەمەس، ول جان مەن ءتاننىڭ تازارۋىنا، ءوزىن-وزى تاربيەلەۋىنە جانە اللاعا جاقىنداۋعا جەتەلەيتىن تەڭدەسسىز قۇلشىلىق”، — دەپ قوستى ول.
رامازان – دۇعا قابىل بولاتىن جانە جاقسى ىستەردە جارىساتىن اي. قاسيەتتى اي بويى جاساعان ءاربىر جاقسى ءىس ءۇشىن مول ساۋاپ جازىلاتىنى قۇران اياتتارىندا ايتىلعان.
“اللا ەلشىسى (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن) ورازا قۇلشىلىعىنىڭ ساۋابى ەسەلىنىپ جازىلاتىنى تۋرالى بىلاي دەگەن: «سەندەرگە ۇلىق، بەرەكەلى اي كەلىپ جەتتى. بۇل ايدا مىڭ ايدان ارتىق ءقادىر ءتۇنى بار. اللا وسى ايدا ورازا تۇتۋدى پارىز ەتتى. ال تۇندەرىندە ناماز وقۋدى ەرىكتى ەتتى. وسى ايدا اللاعا ءبىر ىزگى قاسيەتپەن جاقىنداعان جان باسقا ۋاقىتتا پارىز ورىنداعانداي. وسى ايدا پارىز امالىن ورىنداعان ادام باسقا ۋاقىتتا جەتپىس پارىز ورىنداعان بولادى. بۇل – سابىرلىق ايى. ال سابىردىڭ سىيى – ءجاننات. بۇل – ءوزارا جاناشىرلىق ايى. بۇل ايدا ءمۇمىننىڭ ىرزىق-نەسىبەسى ەسەلەنەدى...» دەگەن.
رامازان – دۇعا قابىل بولاتىن اي. اللا تاعالا قۇراندا: «قۇلدارىم مەن جايلى سۇراي قالسا، قاسىندامىن. تىلەك تىلەۋشىنىڭ دۇعاسىنا جاۋاپ بەرەمىن. ولار دا مەنىڭ امىرىمە قۇلدىق قىلسىن، يمان كەلتىرسىن، سوندا عانا ولار تۋرا جولمەن جۇرەتىن بولادى»(«باقارا» سۇرەسى، 186-ايات) دەپ باياندايدى.
رامازان – جاقسىلىقتا جارىساتىن اي. جاقسىلىقتا جارىسۋ – مۇسىلمانعا ءتان سيپاتتىڭ ءبىرى. اللا تاعالا قاسيەتتى قۇراندا «باقارا» سۇرەسىنىڭ 148-اياتىندا: «اركىمنىڭ بەت الاتىن قۇبىلاسى بار. جاقسىلىقتا جارىسىڭدار» دەپ بايانداسا، «ءالي يمران» سۇرەسىنىڭ 133-اياتىندا: «راببىلارىڭنىڭ جارىلقاۋىنا جانە تاقۋالار ءۇشىن ازىرلەنگەن، كەڭدىگى جەر مەن كوكتەي بولعان ءجانناتقا اسىعىڭدار» دەگەن.
اللا تاعالا قاسيەتتى ايدا جاقسى ىستەردە جارىسۋدى، رامازان بويى جاساعان ءاربىر جاقسى ءىسىمىزدىڭ ساۋابىن ارتتىرعاي. ءامين!”، — دەپ ءسوزىن تۇيىندەدى ول.
