ال رەسەيلىك ماسس-مەديا ماسكەۋ مەن اقوردانىڭ سىيلاستىعىنا سىزات ءتۇستى دەپ توپشىلايدى.
ماسەلەن، «نوۆايا گازەتا» قازاقستان بيلىگى ۋكرايناعا قاتىستى پوزيسياسىن الدەقاشان ايقىنداپ العانىن ايتادى.
«توقايەۆ كييەۆكە اسكەر توككەن ءپۋتيندى قولدامايتىنىن شىم-شىمداپ ايتا باستادى. قازاق بيلىگى كرەمل كوسەمىنىڭ ارەكەتىنەن تىكسىنىپ قالدى»، – دەپ جازادى باسىلىم.
26 اقپاندا الماتىدا ەكى بىردەي ميتينگ وتكەن. بۇلاردىڭ العاشقىسى ەكولوگيا ماسەلەسىمەن بايلانىستى بولسا، كەيىنگىسى تىكەلەي رەسەي اگرەسسياسىنا ارنالدى.
ەرەۋىلدەتكەن 200-گە تارتا ادام الماتىنىڭ قاق ورتاسىنداعى ۋكراين اقىنى تاراس شيەۆچەنكونىڭ ەسكەرتكىشىنە بارىپ، گۇل شوعىن قويعان. سول ارادان ارىز-شاعىمىن ايتىپ، ءپۋتيننىڭ استامشىل ساياساتىنا قارسىلىق بىلدىرگەن.
رەسەيلىك باسىلىمدار وسى ميتينگىدەگى پوليسەيلەردىڭ ارەكەتىنە نازار اۋدارىپتى.
«ادەتتە الاڭعا شىققان ادامدى سۇيرەلەي جونەلەتىن پوليسەيلەر بۇل جولى ەشكىمگە سوقتىقپادى، جاعدايدى سىرتتان باقىلاپ تۇردى. قازاق بيلىگى وسى ارقىلى ءوز پوزيسياسىن ءبىلدىردى»، – دەيدى «نوۆايا گازەتا».
...
قازاقستان ۋكرايناداعى احۋالعا قاتىستى ۇستانىمىن اشىپ ايتپاسا دا، سوعىسقۇمار كرەمل كوسەمىنىڭ سوڭىنان ىلەسپەيتىنىن اڭعارتقان ەدى.
اقش-تىڭ NBC ارناسى اقورداداعى اتىن اتاماۋدى وتىنگەن دەرەككوزگە سىلتەپ، قازاق بيلىگىنىڭ «دنر» مەن «ءلنر-دى» مويىندامايتىنىن، بۇدان بولەك ۋكرايناعا اسكەر جونەلتۋدەن ۇزىلدى-كەسىلدى باس تارتقانىن حابارلاعان.
باتىس باسىلىمدارىنىڭ ءمالىم ەتكەنىندەي، استاناعا ارنايىلاپ كەلگەن پرەمەر ميشۋستين توقايەۆپەن ەكەۋارا اڭگىمەدە قازاقستان پرەزيدەنتىنە كرەمل باسشىسىنىڭ «بۇيىمتايىن» جەتكىزگەن. قازاق بيلىگى وداقتاسىنىڭ ۇسىنىسىن قابىل الماي، ءميشۋستيندى كەرى قايتارعان.
«توقايەۆ رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ الدىندا ءوزىن جايسىزداۋ سەزىنەدى. ول وسى كومپلەكستەن ارىلعىسى كەلەدى. قاڭتارداعى دۇربەلەڭدە ونىڭ ورىنتاعى شاتقاياقتاي جازدادى. وعان ودكب اسكەرى قول ۇشىن سوزدى. بۇل نەگىزىنەن رەسەي كونتينگەنتى ەدى.
اقوردا ۋكراينادان جىرىلىپ شىققان ەكى وبلىستى مويىنداماسا، وداقتاسى بۇرتيىپ قالادى. مويىنداعان جاعدايدا قازاق بيلىگىن بۇدان زورعى اۋىرتپالىقتار كۇتىپ تۇر.
وسى كۇنگە دەيىن ەشكىممەن بەت جىرتىسپاي، بەيتاراپ پوزيسيا ۇستانىپ كەلگەن قازاقستان ەكىۇداي كۇيدە. وتىز جىل بويى باتىس پەن رەسەيدىڭ كوڭىلىن تاۋىپ، تەپە-تەڭدىك ساقتاعان اقوردا كرەملدىڭ ءسوزىن سويلەسە سويقان سانكسياعا ۇشىرارىن سەزىپ وتىر. قازاقستاننىڭ سانكسياعا قارسى يممۋنيتەتى جوق.
ونىڭ ۇستىنە دە سايلاۋ ناۋقانى دا تاقاپ تۇر. پرەزيدەنت سايلاۋى 2024 جىلعا بەلگىلەنگەن، ءبىراق قازاقستاننىڭ تاجىريبەسىندە بۇل ناۋقان ەشقاشان ءوز مەرزىمىندە ءوتىپ كورگەن جوق. توقايەۆتىڭ رەفورمالارىن تەزدەتىپ ىسكە اسىرۋ ءۇشىن سايلاۋدىڭ ۋاقىتىنان بۇرىن ءوتۋى دە عاجاپ ەمەس. رەسەيدىڭ سويىلىن سوعۋ سايلاۋعا تۇسەتىن كانديداتتى ۇپايدان ايىرارىن ۇمىتپاۋ قاجەت. اسىرەسە، ءقازاقتىلدى سەگمەنت رەسەيشىل، ءپۋتينشىل ساياساتقا جان-تانىمەن قارسى»، – دەيدى «نوۆايا گازەتا».
...
رەسەيلىك باسىلىمداردىڭ پايىمداۋىنشا سىرت كوزگە سىر الدىرماعانمەن، قازاق بيلىگى كرەملدىڭ سۇعاناق ساياساتىن قولدامايدى. الماتىداعى رەسەي اگرەسسياسىنا قارسى ميتينگىدە بىردە-بىر بەلسەندىنىڭ قۇرىقتالماۋى سونىڭ دالەلى.
سوڭعى كەزدەرى توقايەۆ تا تۇنەۋكۇنگى دۇربەلەڭدى توقتاتۋعا اتسالىسقان تاراپتاردىڭ ءتىزىمىن كەڭەيتۋدە. قازاقستان پرەزيدەنتى ارمەنيا باسشىسى پاشينيانعا قوڭىراۋ سوعىپ، الاساپىران شاقتا قول ۇشىن سوزعانى ءۇشىن العىس ايتقان.
«ودكب؟ قازاقستانعا اسكەر جىبەرۋگە پاشينياننىڭ پارمەنى جەتپەس ەدى. بۇل تىكەلەي ءپۋتيننىڭ قاراۋىنداعى ماسەلە-تىن.
ارمەنيا باسشىسىنا العىس ايتقان اقوردا وسى ارقىلى «توقايەۆ پۋتينگە قارىزدار...» دەگەن گۋ-گۋ اڭگىمەگە نۇكتە قويدى. قاڭتار وقيعاسىنىڭ اپتىعىن باسۋعا جالعىز رەسەي ەمەس، وزگە دە وداقتاستار اتسالىسقانىن ەسكە سالدى.
«قازاقستان ەشكىمگە بەرەشەك ەمەس. بىزگە رەسەي عانا ەمەس، كۇللى وداق ەلدەرى كومەكتەستى. مىندەتسىمەڭدەر...» دەگەندى مەڭزەدى»، – دەيدى رەسەيلىك باسىلىمدار.
«نوۆايا گازەتانىڭ» جازعانىنداي «دنر» مەن «لنر-دى» مويىنداۋدان باس تارتقان قازاقستاننىڭ پوزيسياسى اقوردانىڭ سىرتقا ساياساتتا دەربەس شەشىم قابىلدايتىنىن دالەلدەپ تۇر.
توقايەۆتىڭ ۇستانىمىن تارقاتىپ جەتكىزگەن سىرتقى ىستەر ءمينيسترى مۇحتار تىلەۋبەردىنىڭ مالىمدەمەسى اتىشۋلى مارگاريتا سيمونياننىڭ نازارىنان تىس قالماعان.
«جاساعان جاقسىلىقتىڭ پارقىنا جەتپەسىنە، بۇلاردى نەسىنە قۇتقاردىق» دەپ جازعان بولاتىن كرەمل پروپاگانديسى.
...
«نوۆايا گازەتامەن» پىكىرلەسكەن اقورداعا جاقىن دەرەككوز قازاق بيلىگىنىڭ سوعىسقۇمار ءپۋتيندى ىشتەي قارعاپ-سىلەپ جۇرگەنىن ايتقان. ءبىرقاتار كرەمل يدەولوگتارىنىڭ قازاقستاننىڭ سولتۇستىگىنە سۇقتانۋى دا وداقتاستار اراسىنداعى سەنىم مەن سىيلاستىققا سىزات تۇسىرگەن. قازاق بيلىگى ماسكەۋدىڭ ساياساتىنا سەزىكپەن قارايدى. رەسەي وككۋپانتتارى ۋكرايناعا باسىپ كىرگەلى بۇل كۇدىك كۇشەيە تۇسكەن.
رەسەيدىڭ باسقىنشىلىعىن قازاق قوعامى دا قۇپتامايدى. ءقازاقتىلدى اۋديتوريا ۋكرايناعا كومەك كورسەتۋدىڭ امال-تاسىلدەرىن ىزدەستىرۋدە. قوعام بەلسەندىسى ارمان شورايەۆ قازاقستاندا قالىپ قويعان ۋكراين ازاماتتارىن تەگىن جاتىن ورىنمەن قامتاماسىز ەتەتىنىن ءمالىم ەتكەن. كييەۆكە گۋمانيتارلىق كومەك كورسەتۋ ماقساتىندا باس بىرىكتىرگەن بەلسەندىلەر ءقازىر جىلۋ جيناپ جاتىر.
«ءقازاقتىلدى اۋديتوريا رەسەي اگرەسسيانىڭ ۋكراينامەن شەكتەلمەسىن سەزەدى. كييەۆتىڭ پۋتينگە قارسى كۇرەسى، شىن مانىندە قازاقستانعا دا قاتىستى. ازاتتىق ءۇشىن ارپالىسىپ جاتقان ۋكراين حالقى قازاقتاردى دا جۇمىلدىرىپ جاتىر.
الداعى ۋاقىتتا قازاقستان مەن قىرعىزستان اۋماعىندا رەسەي ساياساتىن قولمايتىندارعا قارسى اقپاراتتىق ناۋقان باستالۋى مۇمكىن»، – دەپ ەسكەرتىپتى «نوۆايا گازەتا».
...
قازاقستان رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى قاقتىعىستى رەتتەۋدە ارااعايىن بولۋعا دايىن. قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ 1 ناۋرىز "نۇر وتان" سەزىندە وسىلاي دەپ مالىمدەگەن.
توقايەۆ رەسەيدىڭ ارەكەتىن باسقىنشىلىق دەپ اتاۋدان باس تارتقان.
رەسەي ۋكرايناعا باسىپ كىرگەلى بەرى كورشى ەلدەردەگى جاعدايعا العاش رەت پىكىرىن ايتقان توقايەۆ:
"مينسك كەلىسىمى قاعاز جۇزىندە قالدى. ونىڭ سوڭى ۋكراينا اۋماعىنداعى اسكەري قيمىلعا سوقتىردى. گەوساياسي جاعداي بۇرىن-سوڭدى بولماعان دارەجەدە ۋشىقتى.
وكىنىشكە قاراي، ءقازىر بۇل تەندەنسيانىڭ قايتىمسىزدىعى تۋرالى ايتۋ ورىندى. سول سەبەپتى ءبىز ەكى مەملەكەتتى (رەسەي مەن ۋكراينا - رەد.) كەلىسسوز ارقىلى ءوزارا ءتىل تابىسۋعا، كەلىسىمگە كەلۋگە شاقىرامىز. باسقا جول جوق. جاقسى داۋدان ناشار بەيبىتشىلىك ارتىق. بەيبىتشىلىكسىز دامۋ جوق. قازاقستان ءوز تارابىنان كومەكتەسۋگە، قاجەت بولسا ارااعايىن بولۋعا دايىن" دەگەن ەدى.
ازىرلەگەن، دۋمان بىقاي
