Al reseılik mass-medıa Máskeý men Aqordanyń syılastyǵyna syzat tústi dep topshylaıdy.
Máselen, «Novaıa gazeta» Qazaqstan bıligi Ýkraınaǵa qatysty pozısıasyn áldeqashan aıqyndap alǵanyn aıtady.
«Toqaev Kıevke ásker tókken Pýtındi qoldamaıtynyn shym-shymdap aıta bastady. Qazaq bıligi Kreml kóseminiń áreketinen tiksinip qaldy», – dep jazady basylym.
26 aqpanda Almatyda eki birdeı mıtıń ótken. Bulardyń alǵashqysy ekologıa máselesimen baılanysty bolsa, keıingisi tikeleı Reseı agresıasyna arnaldy.
Ereýildetken 200-ge tarta adam Almatynyń qaq ortasyndaǵy ýkraın aqyny Taras Shevchenkonyń eskertkishine baryp, gúl shoǵyn qoıǵan. Sol aradan aryz-shaǵymyn aıtyp, Pýtınniń astamshyl saıasatyna qarsylyq bildirgen.
Reseılik basylymdar osy mıtıńidegi polıseılerdiń áreketine nazar aýdarypty.
«Ádette alańǵa shyqqan adamdy súıreleı jóneletin polıseıler bul joly eshkimge soqtyqpady, jaǵdaıdy syrttan baqylap turdy. Qazaq bıligi osy arqyly óz pozısıasyn bildirdi», – deıdi «Novaıa gazeta».
...
Qazaqstan Ýkraınadaǵy ahýalǵa qatysty ustanymyn ashyp aıtpasa da, soǵysqumar Kreml kóseminiń sońynan ilespeıtinin ańǵartqan edi.
AQSH-tyń NBC arnasy Aqordadaǵy atyn atamaýdy ótingen derekkózge siltep, qazaq bıliginiń «DNR» men «LNR-di» moıyndamaıtynyn, budan bólek Ýkraınaǵa ásker jóneltýden úzildi-kesildi bas tartqanyn habarlaǵan.
Batys basylymdarynyń málim etkenindeı, Astanaǵa arnaıylap kelgen premer Mıshýstın Toqaevpen ekeýara áńgimede Qazaqstan prezıdentine Kreml basshysynyń «buıymtaıyn» jetkizgen. Qazaq bıligi odaqtasynyń usynysyn qabyl almaı, Mıshýstındi keri qaıtarǵan.
«Toqaev Reseı prezıdentiniń aldynda ózin jaısyzdaý sezinedi. Ol osy kompleksten arylǵysy keledi. Qańtardaǵy dúrbeleńde onyń oryntaǵy shatqaıaqtaı jazdady. Oǵan ODKB áskeri qol ushyn sozdy. Bul negizinen Reseı kontıngenti edi.
Aqorda Ýkraınadan jyrylyp shyqqan eki oblysty moıyndamasa, odaqtasy burtıyp qalady. Moıyndaǵan jaǵdaıda qazaq bıligin budan zorǵy aýyrtpalyqtar kútip tur.
Osy kúnge deıin eshkimmen bet jyrtyspaı, beıtarap pozısıa ustanyp kelgen Qazaqstan ekiudaı kúıde. Otyz jyl boıy Batys pen Reseıdiń kóńilin taýyp, tepe-teńdik saqtaǵan Aqorda Kremldiń sózin sóılese soıqan sanksıaǵa ushyraryn sezip otyr. Qazaqstannyń sanksıaǵa qarsy ımýnıteti joq.
Onyń ústine de saılaý naýqany da taqap tur. Prezıdent saılaýy 2024 jylǵa belgilengen, biraq Qazaqstannyń tájirıbesinde bul naýqan eshqashan óz merziminde ótip kórgen joq. Toqaevtyń reformalaryn tezdetip iske asyrý úshin saılaýdyń ýaqytynan buryn ótýi de ǵajap emes. Reseıdiń soıylyn soǵý saılaýǵa túsetin kandıdatty upaıdan aıyraryn umytpaý qajet. Ásirese, qazaqtildi segment reseıshil, pýtınshil saıasatqa jan-tánimen qarsy», – deıdi «Novaıa gazeta».
...
Reseılik basylymdardyń paıymdaýynsha syrt kózge syr aldyrmaǵanmen, qazaq bıligi Kremldiń suǵanaq saıasatyn qoldamaıdy. Almatydaǵy Reseı agresıasyna qarsy mıtıńide birde-bir belsendiniń quryqtalmaýy sonyń dáleli.
Sońǵy kezderi Toqaev ta túneýkúngi dúrbeleńdi toqtatýǵa atsalysqan taraptardyń tizimin keńeıtýde. Qazaqstan prezıdenti Armenıa basshysy Pashınánǵa qońyraý soǵyp, alasapyran shaqta qol ushyn sozǵany úshin alǵys aıtqan.
«ODKB? Qazaqstanǵa ásker jiberýge Pashınánnyń pármeni jetpes edi. Bul tikeleı Pýtınniń qaraýyndaǵy másele-tin.
Armenıa basshysyna alǵys aıtqan Aqorda osy arqyly «Toqaev Pýtınge qaryzdar...» degen gý-gý áńgimege núkte qoıdy. Qańtar oqıǵasynyń aptyǵyn basýǵa jalǵyz Reseı emes, ózge de odaqtastar atsalysqanyn eske saldy.
«Qazaqstan eshkimge bereshek emes. Bizge Reseı ǵana emes, kúlli odaq elderi kómektesti. Mindetsimeńder...» degendi meńzedi», – deıdi reseılik basylymdar.
«Novaıa gazetanyń» jazǵanyndaı «DNR» men «LNR-dy» moıyndaýdan bas tartqan Qazaqstannyń pozısıasy Aqordanyń syrtqa saıasatta derbes sheshim qabyldaıtynyn dáleldep tur.
Toqaevtyń ustanymyn tarqatyp jetkizgen Syrtqy ister mınıstri Muhtar Tileýberdiniń málimdemesi atyshýly Margarıta Sımonánnyń nazarynan tys qalmaǵan.
«Jasaǵan jaqsylyqtyń parqyna jetpesine, bulardy nesine qutqardyq» dep jazǵan bolatyn Kreml propagandısi.
...
«Novaıa gazetamen» pikirlesken Aqordaǵa jaqyn derekkóz qazaq bıliginiń soǵysqumar Pýtındi ishteı qarǵap-silep júrgenin aıtqan. Birqatar Kreml ıdeologtarynyń Qazaqstannyń soltústigine suqtanýy da odaqtastar arasyndaǵy senim men syılastyqqa syzat túsirgen. Qazaq bıligi Máskeýdiń saıasatyna sezikpen qaraıdy. Reseı okýpanttary Ýkraınaǵa basyp kirgeli bul kúdik kúsheıe túsken.
Reseıdiń basqynshylyǵyn qazaq qoǵamy da quptamaıdy. Qazaqtildi aýdıtorıa Ýkraınaǵa kómek kórsetýdiń amal-tásilderin izdestirýde. Qoǵam belsendisi Arman Shoraev Qazaqstanda qalyp qoıǵan ýkraın azamattaryn tegin jatyn orynmen qamtamasyz etetinin málim etken. Kıevke gýmanıtarlyq kómek kórsetý maqsatynda bas biriktirgen belsendiler qazir jylý jınap jatyr.
«Qazaqtildi aýdıtorıa Reseı agresıanyń Ýkraınamen shektelmesin sezedi. Kıevtiń Pýtınge qarsy kúresi, shyn máninde Qazaqstanǵa da qatysty. Azattyq úshin arpalysyp jatqan ýkraın halqy qazaqtardy da jumyldyryp jatyr.
Aldaǵy ýaqytta Qazaqstan men Qyrǵyzstan aýmaǵynda Reseı saıasatyn qolmaıtyndarǵa qarsy aqparattyq naýqan bastalýy múmkin», – dep eskertipti «Novaıa gazeta».
...
Qazaqstan Reseı men Ýkraına arasyndaǵy qaqtyǵysty retteýde araaǵaıyn bolýǵa daıyn. Qazaqstan prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev 1 naýryz "Nur Otan" sezinde osylaı dep málimdegen.
Toqaev Reseıdiń áreketin basqynshylyq dep ataýdan bas tartqan.
Reseı Ýkraınaǵa basyp kirgeli beri kórshi elderdegi jaǵdaıǵa alǵash ret pikirin aıtqan Toqaev:
"Mınsk kelisimi qaǵaz júzinde qaldy. Onyń sońy Ýkraına aýmaǵyndaǵy áskerı qımylǵa soqtyrdy. Geosaıası jaǵdaı buryn-sońdy bolmaǵan dárejede ýshyqty.
Ókinishke qaraı, qazir bul tendensıanyń qaıtymsyzdyǵy týraly aıtý oryndy. Sol sebepti biz eki memleketti (Reseı men Ýkraına - red.) kelissóz arqyly ózara til tabysýǵa, kelisimge kelýge shaqyramyz. Basqa jol joq. Jaqsy daýdan nashar beıbitshilik artyq. Beıbitshiliksiz damý joq. Qazaqstan óz tarabynan kómektesýge, qajet bolsa araaǵaıyn bolýǵa daıyn" degen edi.
Ázirlegen, Dýman BYQAI
