انە، تۇركيانى قاراڭىز! قارجىگەر "بازالىق مولشەرلەمەنى تومەندەتەيىك" دەپ جۇرگەندەردىڭ اۋزىن جاپتى

كامشات تىلەۋحان 13 جەل. 2024 10:12 956

قازاقستاننىڭ مينوريتارلىق اكسيونەرلەر قاۋىمداستىعىنىڭ (QAMS-تىڭ) اتقارۋشى ديرەكتورى دانيار تەمىربايەۆ بازالىق مولشەرلەمەنى تومەندەتەيىك دەپ جۇرگەندەرگە ساۋاتتى تۇردە جاۋاپ قاتتى. ول "ەردوعانوميكانىڭ" كەسىرىنەن تۇركيانىڭ بۇگىن قانداي كۇيگە تۇسكەنىن ايتىپ، ۇكىمەتكە "حالىق ەكونوميستەرى سىماقتاردىڭ" جەتەگىندە كەتپەۋدى ەسكەرتتى، دەپ جازادى Dalanews.kz.

"كۇنى كەشە رەسەي ورتالىق بانك باسشىسى اسكەري ادامشا كەسىپ ايتتى. ەگەر اقشا-نەسيە ساياساتىن جۇمسارتساق، "ينفلياسيا الدىندا كاپيتۋلياسيا" بولادى، - دەدى. ياعني، باستى مولشەرلەمەنى تومەندەتكەن جاعدايدا (ءقازىر ولاردا - 21%، قازاقستاندا - 15.25%). ەلۆيرا نابيۋللينا نە ايتاتىنىن جاقسى بىلەتىن ادام. رەسەيدە دە بۇل رەتتە ءتۇرلى ۇسىنىستار ايتىلىپ جاتادى. ماسەلەن، ينفلياسيالىق تارگەتتەۋدەن ءبىر جولا باس تارتايىق (ينفلياسيامەن كۇرەسۋ) دەگەندەي. "ستاۆكانى تومەندەتسەك بولدى، بيزنەستىڭ قاعاناعى قارىق، ساعاناعى سارىق بولادى"، -  دەيدى پوپۋليستەر باياعى. رەسەيدىڭ ورتالىق بانكىنە اۋىق-اۋىق بارلىق تاراپتان وسىنداي قىسىم جاسالىپ تۇرادى. ءبىراق نابيۋللينا حانىمعا، ءبىزدىڭ ۇلتتىق بانك باسشىسى تيمۋر سۇلەيمەنوۆكە قاراعاندا، ءوز ۇستانامىن (سولاي بولۋى دا كەرەك) قورعاۋ الدەقايدا وڭاي. ياعني، ول كىسى ءوز دەگەنىنەن قايتپايدى. نەگە بۇلاي؟ جالپى، ەلۆيرا نابيۋللينانىڭ بۇل لاۋازىمعا كەلگەنىنە 11 جىلدان استام ۋاقىت بولىپتى (2013 جىلدىڭ ماۋسىمىنان باستاپ). ءارى پرەزيدەنتىنىڭ تولىقتاي قولداۋىنا، سەنىمىنە يە. ال بىزدىكىلەر شە؟ نابيۋللينا ءوز لاۋازىمىندا وتىرعان مەرزىمدە قازاقستاندا ۇلتتىق بانكتىڭ بەس ءتوراعاسى اۋىسىپتى. ال ءجيى-جيى ءاۋىس-تۇيىس جاعدايىندا باسشىنىڭ تاۋەلسىز بولۋى ەكىتالاي"، دەپ جازادى قارجىگەر Facebook-تەگى پاراقشاسىندا.

ونىڭ ايتۋىنشا، قارجىلىق رەتتەۋشى ورگاننىڭ تاۋەلسىز بولۋى - ەلدىڭ قارجى جۇيەسىندەگى نارىقتاردىڭ وعان سەنىم بىلدىرۋىندە ماڭىزدى شارتى بولىپ تابىلادى.

"ورتالىق بانك ساياساتكەرلەردىڭ ايداعانىنا كونىپ، الدىندا قۇرداي جورعالاسا (اسىرەسە پوپۋليستىك ۇراندارعا)، ەكونوميكانىڭ تۇبىنە جەتكەن دەگەن سول بولادى. انە، تۇركيانى قاراڭىزدار، نە بولىپ جاتقانىن؟ ورتالىق بانك ەردوعاننىڭ قاس-قاباعىنا قاراپ، ۇزاق ۋاقىت بويى ينفلياسيانى تومەندەتۋمەن كەلدى. ءتىپتى، بۇل رەتتە "ەردوعانوميكا" دەگەن ساياسي تەرمين دە بار. ءيا، سول "ەردوعانوميكانىڭ" كەسىرىنەن تۇركيا ەكى ساننان تۇراتىن پايىزدىق ينفلياسياعا جانە تۇرىك ليراسىنىڭ وڭباي قۇلدىراۋىنا تاپ كەلدى. اۋپىرىمدەپ ءجۇرىپ، ايتەۋىر ەستەرىن جيعانى دۇرىس بولدى. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە دە "ەردوعانوميكا" ساياساتىنىڭ جاقتاستارى بار: ستاۆكانى تومەندەتەيىك، ينفلياسيا ماسەلەسىمەن كەيىنىرەك اينالىسايىق دەيتىندەر. بۇلاي جۇمىس جاسالمايدى، سونى دۇرىستاپ ءتۇسىنىپ الىڭىزدار. ينفلياسيانى ەسكە العان كەزدە مۇندايدا ءبارى كەش بولادى. قازاقستاننىڭ ەكونوميكاسىنا، قارجى سەكتورىنا ۇلكەن زالال كەلىپ، وعان دەگەن سەنىمنىڭ جوعالۋى ەلىمىزدى بىرنەشە جىلعا (مۇمكىن ونداعان جىلدارعا) ارتقا "لاقتىرادى"، دەپ ءسوزىن تولىقتارادى مامان.

ونىڭ ايتۋىنشا، باستى (بازالىق) مولشەرلەمە - ينفلياسيانىڭ كورىنىسى.

"ەگەر بەتىن قيسىق بولسا، ايناعا وكپەلەمە دەۋشى مە ەدى؟ ەگەر ينفلياسيا جوعارى بولسا، وندا مولشەرلەمە دە سولاي بولادى. سوندىقتان بۇل ارادا بازالىق مولشەرلەمەمەن ەمەس، ينفلياسيامەن كۇرەسۋ كەرەك. ايتپەسە، تۇركيانىڭ كۇيىن كەشەمىز. ال ەگەر ينفلياسيامەن كۇرەسپەسە نە بولادى؟ ەگەر قازاقستان ۇكىمەتى  "حالىق ەكونوميستەرى سىماقتاردىڭ" جەتەگىنە كەتسە شە؟ مۇندايدا "ينفلياسيا الدىنداعى كاپيتۋلياسيا"  دەگەن "كوشە دەموكراتياسى" ىسپەتتى سيپاتقا يە بولادى.  ءيا، ينفلياسيانىڭ كەدەيلىككە سالىنعان سالىق دەپ اتالۋى كەزدەيسوقتىق ەمەس. ودان، ەڭ الدىمەن، حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارى زارداپ شەگەدى.  سوندىقتان جوعارى ينفلياسيا ءارقاشان الەۋمەتتىك نارازىلىق پەن كۇيزەلىستىڭ حابارشىسى بولىپ تابىلادى"، دەپ ءسوزىن قورىتىندىلايدى دانيار تەمىربايەۆ.

ايتا كەتسەك، ۇلتتىق بانك 29 قاراشادا بازالىق مولشەرلەمەنى 14،25-تەن بىردەن 15،25%-كە دەيىن كوتەردى. مۇندايدى ۇكىمەت مۇشەلەرى مەن قارجىگەرلەر قاۋىمى دا كۇتپەدى. كوبىسى بازالىق مولشەرلەمە بۇرىنعى قالپىندا قالدىرىلادى دەسسە، كەيبىرى ونىڭ كوتەرىلەتىنىن بولجادى، ءبىراق بىردەن 1%-عا ەمەس.


ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار