امىرەدەن قالعان جادىگەر

Dalanews 06 مام. 2022 11:14 803

"18 مامىر – حالىقارالىق مۋزەيلەر كۇنىنە" وراي اتالمىش ماقالا قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك ورتالىق مۋزەيى قورىندا ساقتالعان جادىگەرلەردى كوپشىلىككە ناسيحاتتاۋ ماقساتىندا جاريالانىپ وتىر.

تاريحى تەرەڭدە جاتقان ىرگەلى قارا شاڭىراق قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك ورتالىق مۋزەيى قازاقتىڭ ءتول تاريحىن، مادەنيەتىن، ءسالت-داستۇرىن ۇنەمى ناسيحاتتاپ كەلەدى. مۋزەي قورىندا سوناۋ تاس داۋىرىنەن باستاپ كۇنى بۇگىنگە دەيىن قازاقتىڭ رۋحاني جانە ماتەريالدىق مادەنيەتىنەن سىر شەرتەتىن جادىگەرلەر كوپتەپ ساقتالعان.

سونىڭ ايقىن ءبىر دالەلى قازاقتىڭ انشىلىك ونەرىن، ونىڭ قۇلاققا جاعىمدى، بويعا ءسىڭىمدى «اعاش اياق»، «قاناپيا»، «دۋداراي»، «ءۇش دوس»، «جالعىز ارشا»، «قوسبالاپان»، «بالقاديشا»، «بەس قاراگەر»، «كوك كوبەلەك» جانە ت.ب. اندەرىن قازاق دالاسىنان باستاپ، دۇنيەجۇزىنە ايگىلى پاريج، ماينداعى فرانكفۋرت، ماسكەۋ ساحنالارىندا ناقىشىنا كەلتىرە شىرقاعان اتاقتى ءانشى، اكتەر ءارى مۋزىكانت امىرە قاشاۋبايەۆ تارتقان دومبىرا، شابادان جانە ءۇش بولىكتەن تۇراتىن ايناسى (زەركالو ترەلياج) ساقتالعان.



ءانشىنىڭ دومبىراسى مەن شابادانىن جارى ورازكە قاشاۋبايەۆا 1947 جىلدىڭ 5 شىلدەسىندە مۋزەي قورىنا وتكىزگەن. دومبىرا ۇزىندىعى 80 سم. ماتەريالى: اعاش. قۇراما دومبىرا. قوس ىشەكتى، جەتى پەرنەلى (شاناعى مەن موينى تۇيىسكەن جەرىندە پەرنە ءىزى بولعاندىقتان، پەرنەسى بۇدان دا كوپ بولۋى مۇمكىن).



جادىگەردى وتكىزگەن كەزدەگى قۇجاتقا جۇگىنەتىن بولساق، دومبىرامەن ءانشى 1925 جىلى پاريجدە وتكەن دۇنيەجۇزىلىك ءسان ونەرى كورمەسىندە، ماسكەۋ كونسەرۆاتورياسىنىڭ زالىندا ءان شىرقاعان. ءانشى قايتىس بولعاننان كەيىن دومبىرانى ءبىراز ۋاقىت حالىق ءارتىسى جۇسىپبەك ەلەبەكوۆ، ءانشى نۇعىمان ابىشيەۆ تارتقان.

دومبىرانىڭ امىرە قاشاۋبايەۆقا تيەسىلى ەكەنىن ونەر قايراتكەرلەرى قاليبەك قۋانىشبايەۆ پەن سەركە قوجامقۇلوۆ راستايدى.


ال شابادان مەن اينانى امىرە قاشاۋبايەۆ 1925 جىلى پاريجدە بولعان دۇنيەجۇزىلىك ءسان ونەرى كورمەسىندە وتكەن ەتنوگرافيالىق كونسەرتكە قاتىسۋعا بارعان كەزدە سوندا ساتىپ العان. شاباداننىڭ ولشەمى: 68 ح 37 سم. ماتەريالى: بىلعارى.



ءانشى ايناسىن مۋزەي قورىنا 1975 جىلدىڭ 15 تامىزىندا قىزى كۇلاش جاقىپوۆا وتكىزگەن. ادەتتە ءۇش بولىكتەن تۇراتىن جينالمالى اينانىڭ ەكى جاعىنداعى بولىكتەرىن بىرىكتىرىپ جالعاپ تۇرعان ورتا بولىگىنىڭ كولەمى باسقالارىنان ۇلكەنىرەك بولىپ كەلەتىن بولسا، بۇل اينانىڭ ەرەكشەلىگى ءۇش بولىكتىڭ دە كولەمى بىردەي. اينانىڭ ولشەمى: 69 ح 28  سم. ماتەريالى: مەتالل، بىلعارى، شىنى. اينا ۇقىپتى، ءارى جيناقى جاسالعان. ونى ۇستەل ۇستىنە تۇرعىزىپ قويۋعا دا بولادى، سونداي-اق قابىرعاعا ىلۋگە ىڭعايلى ەتىپ جاسالعان ارتقى بولىگىندە ىلگەگى بار. مۇنداي اينا تۇرلەرىن ءارتىس، اكتەرلار كۇنى بۇگىنگە دەيىن مادەنيەت وشاقتارىنىڭ گريمەركالارىندا قولدانادى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك ورتالىق مۋزەيى ۇلتتىق جادىگەرلەرىمىزدى كەڭىنەن ناسيحاتتاپ وتىراتىن عىلىم مەن مادەنيەتتىڭ وشاعى.

تيمۋر بولسىنبەك


قازاقستان رەسپۋبليكاسى


مەملەكەتتىك ورتالىق مۋزەيى


الماتى قالاسى


ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار