كورمەنى قازاقستاننىڭ ءازىربايجانداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى بەيبىت يسابايەۆ اشتى. كورمەنىڭ سالتاناتتى اشىلۋ راسىمىندەگى سوزىندە:
– بۇگىنگى كورمەنىڭ باستى ەكسپوناتى «التىن ادام» نەمەسە «قازاق تۋتانحامونى» بولماق. «التىن ادام» قازاقستاننىڭ مادەني-تاريحي قۇندىلىعى سانالادى، – دەدى ەلشى.
«التىن ادام» وتكەن جىلدان باستاپ الەم مۋزەيلەرىنە ءوز شەرۋىن باستاعان بولاتىن. ءازىربايجان – بۇل ءۇشىنشى ەل. كورمە رەسەيدە، بەلورۋسيادا وتكەن بولاتىن. قازاقستان تارابى ۇيىمداستىرعان كورمەنى ەندى ەۋروپاداعى پاريج، اقش، جاپونيادا دا ۇيىمداستىرالادى دەپ كۇتىلۋدە.
– ءازىربايجاندا ءبىر جارىم اي بويى جالعاساتىن «ۇلى دالا مۇراسى: زەرگەرلىك ونەر جاۋھارلارى» اتتى كورمەنىڭ ءبىزدىڭ ەلدەرىمىز اراسىنداعى باۋىرلاس دوستىق رۋحىندا ءوتىپ، ەلدەرىمىزدىڭ مادەني بايلانىستاردىڭ دامۋىنا ەلەۋلى سەرپىلىس بەرەتىنە سەنىمدىمىن. كەلۋشىلەر بۇگىن ساق داۋىرىندەگى تاريحقا بويلاپ، كورمەدەن ۇلكەن راحات الادى دەپ ۇمىتتەنەمىن. ءسوز سوڭىندا مادەنيەت مينيسترلىگى مەن ءازىربايجان ۇلتتىق تاريح مۋزەيىنە، ءازىربايجان عىلىم اكادەمياسىنىڭ باسشىلىعىنا وسى كورمەنى دايىنداۋ ىسىنە كورسەتكەن كومەگى ءۇشىن تاعى دا العىسىمدى بىلدىرۋگە رۇقسات ەتىڭىزدەر، – دەدى بەيبىت يسابايەۆ.
بۇگىندە قازاقستان مەن ءازىربايجان اراسىنداعى ەكى جاقتى مادەني-گۋمانيتارلىق ىنتىماقتاستىق بارلىق باعىتتا وڭ سەرپىنمەن دامىپ كەلەدى. حالىقارالىق «التىن ادامنىڭ» الەم مۋزەيلەرىنە شەرۋى» كورمە جوباسىنىڭ ماقساتى شەتەلدىك كورەرمەندەردى ەرتە تەمىر داۋىرىندەگى ەۋرازيا ۇلى دالا بەلدەۋىنىڭ مادەني مۇرالارىمەن تانىسۋعا بولادى.
كورمەدە ق ر ۇلتتىق مۋزەيى قورىنان ب.ز. دەيىنگى VIIء-ىىى عاسىرلارعا جاتاتىن التىن بۇيىمدار كوللەكسياسى مەن ەسىك قورعانىنان تابىلعان ساق جاۋىنگەرى تولىق كيىمى قويىلعان. ال كورمەنىڭ نەگىزگى ەكسپوناتى – 1969 جىلى الماتى قالاسىنان شىعىسقا قاراي 50 شاقىرىم جەردەگى ەسىك قورعانىنان بەلگىلى ارحەولوگ كەمال اقىشيەۆ باسقارعان ارحەولوگيالىق ەكسپەديسيا تاپقان «التىن ادام».
كوسەمنىڭ كوستيۋمى مەن باس كيىمىنىڭ بارلىق اشەكەيلەرى كيىمگە تىگىلگەن رەتىمەن وزگەرىسسىز ساقتالعان. بارلىق اشەكەيلەر ونەر تۋىندىسى جانە سكيفتىك-سىبىرلىك اڭ ءستيلىنىڭ ەسكەرتكىشتەرىنە جاتادى. بۇگىندە «التىن ادام» بۇكىل الەمگە تانىمال جانە قازاقستاننىڭ سيمۆولى بولىپ سانالادى. ارحەولوگتار «التىن ادامنىڭ» جەرلەۋ كامەراسىننان بارلىعى 4800 اشەكەي تاپقان. بۇل بۇرىن-سوڭدى تابىلعان قورعاندار ىشىندەگى مىسىر پەرعاۋىنى تۋتانحاموننىڭ قابىرىنەن كەيىنگى ەڭ كوپ التىن اشەكەيلەر تابىلعان قورعان بولىپ سانالادى. سول سياقتى كورمەدە ق ر ۇلتتىق مۋزەيىنىڭ قورلارىنان ءحىح عاسىر مەن حح عاسىردىڭ ورتاسىنا دەيىنگى ۋاقىتقا جاتاتىن كۇمىستەن جاسالعان ايەلدەر اشەكەيلەرى تانىستىرىلادى.
ءازىربايجاننىڭ مادەنيەت ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى سيەۆدا مامەدالييەۆا كورمەگە قاتىسۋشىلارعا ارنالعان قۇتتىقتاۋ سوزىندە: «ءبىزدىڭ حالىقتارىمىزدى ورتاق تامىرلارىمىز، ورتاق داستۇرلەرىمىز، ورتاق مادەنيەتىمىز بىرىكتىرەدى. بۇگىن ءبىز تۇركى مادەنيەتىنە، قازاق مادەنيەتىنە ارنالعان تاماشا كورمەنىڭ اشىلۋىنا كۋاگەر بولامىز. بۇل – الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە بولىپ ۇلگەرگەن «التىن ادام». بۇگىن ءبىز قازاق حالقىنىڭ وسىنداي كەرەمەت تۋىندىسىن وزىمىزدە – باكۋ قالاسىندا كورۋ مۇمكىندىگىنە يە بولىپ وتىرمىز. وسىلاردىڭ بارلىعىنىڭ 28 مامىردا اتاپ وتكەلى وتىرعان ازەربايجان دەموكراتيالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ 100 جىلدىق مەرەكەسى قارساڭىندا ءوتىپ وتىرعانى ايتۋلى وقيعا. ءبىز وسىنداي تاماشا كورمە ءۇشىن قازاق حالقىنا، سول سياقتى كورمەنى ۇيىمداستىرۋعا قاتىسقاندارعا دەربەسالعىسىمىزدى بىلدىرەمىز»، - دەپ اتاپ ءوتتى.
قازاقستان ارحەولوگيا عىلىمى 1969-2013 جىلدار اراسىندا الەمگە ەۋرازيا ۇلى دالا بەلدەۋىنىڭ مادەني مۇراسى سانالاتىن التى «التىن ادامدى» كورسەتتى. «ۇلى دالا مۇراسى: زەرگەرلىك ونەر جاۋھارلارى» كورمەسىندە تانىستىرىلاتىن زەرگەرلىك ونەر تۋىندىلارى – ەۋرازيانىڭ دالالىق مادەنيەتىنىڭ وزىندىك ءستيلى مەن ەرەكشەلىكتەرىن بەينەلەيتىن اشەكەي-بۇيىمدار مەن بىزگە اتى بەلگىسىز تاريح تەرەڭىندە قالعان شەبەرلەردىڭ قولدارىنان شىققان تۋىندىلاردىڭ ءبىر بولىگى عانا.
ازەربايجان ۇلتتىق تاريح مۋزەيىنىڭ ديرەكتورى نايليا ۆەليحانلى: «التىن ادام» - بۇل قازاقستاننىڭ سيمۆولى، بۇل تاۋەلسىزدىك سيمۆولى. ءبىزدىڭ قازاق دوستارىمىز «التىن ادامدى» كۇللى الەمگە كورسەتىپ، ەجەلگى تۇركىلەر مادەنيەتىنىڭ شىن مانىندە تاريح قويناۋىنا كەتەتىنىن دالەلدەۋدە» -، دەپ اتاپ كورسەتتى.
سول سياقتى كورمە اياسىندا ق ر ۇلتتىق مۋزەيىنىڭ ديرەكتور ورىنباسارى اباي ءساتۋبالديننىڭ، ءازىربايجان ۇلتتىق تاريح مۋزەيىنىڭ ديرەكتورى نايليا ۆەليحانلىنىڭ، ت.ع.د. پروفەسسور زەينوللا ساماشيەۆتىڭ جانە اكادەميك شاحين مۋستافايەۆتىڭ قاتىسۋلارىمەن پرەسس-كونفەرەنسيا ءوتتى.
ق ر ۇلتتىق مۋزەيىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى
