تۇركىستان وبلىسىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى كاسىپكەرلەرى قۋاڭشىلىق ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن پرەزيدەنتكە ۇندەۋ جولدادى. ولار بۇل تۇرعىدا التاي اينابەكتىڭ جەتەكشىلىگىمەن جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان “جاساندى جاۋىن” جوباسىنىڭ تيىمدىلىگىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
شارۋالار ەلدەگى سۋ تاپشىلىعى مەن ەكولوگيالىق داعدارىس ماسەلەلەرىن شەشۋ ماقساتىندا، ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترى مەن سۋ جانە يرريگاسيا ءمينيسترىنىڭ وتستاۆكاعا كەتۋىن تالاپ ەتتى.
“قۇرمەتتى ق ر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى، ءسىز "ادىلەتتى قازاقستان" مەن "جاڭا قازاقستاندى" قۇرىپ، حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن ۇكىمەتتى باسقارىپ وتىرسىز. الايدا سۋ تاپشىلىعىن الدىن الۋ جانە ەكولوگيالىق داعدارىستى شەشۋ جولىندا اتالعان مينيسترلىكتەردىڭ ناتيجەسى كوڭىل كونشىتپەيدى”، — دەدى ولار.
وسى تۇستا ولار التاي اينابەك جەتەكشىلىك ەتەتىن "جاساندى جاۋىن" جوباسىنىڭ ۇتىمدىلىعىنا توقتالدى.
“التاي مىرزانىڭ ەڭبەگى مەن جاڭا تەحنولوگيالارى ارقاسىندا جاۋىن-شاشىن مولايىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى كاسىپكەرلەرىنىڭ ەگىندەرى ەكى ەسە كوبەيدى. ونىڭ جوباسى سۋ تاپشىلىعىن شەشۋگە ۇلكەن سەپتىگىن تيگىزدى. ءبىز وسى جوبانىڭ ءارى قاراي دامۋىن جانە التاي مىرزاعا مەملەكەت تاراپىنان قارجىلاي كومەك كورسەتىلۋىن تالاپ ەتەمىز”، – دەلىنگەن ۇندەۋدە.
شارۋالار، ەگەر وسى ۇندەۋلەرىنە جاۋاپ بولماسا، حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن ۇكىمەت زاڭناماسى بويىنشا بەيبىت شەرۋگە شىعاتىنىن دا مالىمدەدى.
“ءبىز، دان-تۇزىمەن قامتاماسىز ەتىپ وتىرعان شارۋالار، سۋ مەن ەكولوگيا ماسەلەلەرىن شەشۋدە ناقتى شارالار قابىلداۋدى جانە ءوز ۇندەۋىمىزدىڭ ورىندالۋىن تالاپ ەتەمىز”، – دەيدى ولار.
ايتا كەتەيىك، قولدان جاڭبىر جاۋعىزىپ جۇرگەن قازاقستاندىق عالىم التاي اينابەك الەمجەلىدە "جاڭبىر ادام"، "قازاقتىڭ توني ستاركى" دەگەن لاقاپ اتتارىمەن تانىلىپ كەلەدى. التاي - كليماتتى وزگەرتۋ تەحنولوگيالارى حالىقارالىق ورتالىعىنىڭ (International Center of Climate Change Technologies) باسشىسى، “جاساندى جاڭبىر جاۋعىزۋ” تەحنولوگياسىنىڭ اۆتورى. بىرنەشە جىل بۇرىن ماڭعىستاۋداعى قۋاڭشىلىق ماسەلەسىن شەشۋگە اتسالىسقان مامان كەيىنگى ۋاقىتتا ارالدىڭ جاي-كۇيىنە دە ەرەكشە نازار اۋدارعان ەدى.
بۇعان دەيىن ول الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىندا اۋقىمدى يدەياسىن جۇزەگە اسىرۋدا جوعارى لاۋازىمدى شەندىلەر مەن بيلىكتەن ەشبىر قولداۋ تاپپاعانىن تىلگە تيەك ەتكەن ەدى.
ايتۋىنشا، بۇل جوبانى ىسكە اسىرۋدا مەملەكەتتەن ارنايى قارجى بولىنبەگەن. ال الداعى ۋاقىتتا ەل تاراپىنان بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە قولداۋ بولماسا، شەتەل اسىپ كەتەتىنىن جاسىرمادى.
"بىزدە ادام بالاسىمىز، قولداۋ بولماسا، ارينە، شەتەلگە كەتەمىن. تۇسىنىكتى عوي، بارلىق ادام ايلىق الادى، شىعارعان ءونىمىن ساتادى. ارالعا قانشاما بيلىك وكىلدەرى، قوعامدىق ۇيىمدار كەلىپ ءجۇر. ولاردىڭ بارلىعى ايلىق الادى ءارى ءىس-ساپارعا كەتكەن شىعىندارىن ءوندىرىپ الادى.
وكىنىشكە قاراي، ناقتى ەشنارسە شەشىلمەي كەلەدى. بىزگە ەشكىم قارجى ءبولىپ جاتقان جوق. ءقازىر ءتىپتى اقش پەن ەو ەلدەرىندە ۇلكەن پروبلەما بار، جەردە قالمايمىز. بىرنەشە مەملەكەتتەرمەن كەلىسىمدەرىمىز دە بار"، - دەيدى عالىم.
تۇتاس ءبىر ەلدىڭ جۇگىن ارقالاۋعا شەشىم قابىلداعان عالىم اتالمىش ءىستىڭ قيىندىقتارىنا دا توقتالىپ ءوتتى.
عالىمنىڭ سوزىنشە، سۋ رەسۋرستارىن ساياسي قۇرال ويىندارى ەتىپ وتىرعان توپتار دا جوق ەمەس.
"ءبىراق ءبىز ساياساتپەن اينالىسپايمىز. بىزگە تەك عىلىمي، تەحنولوگيالىق كۆانتتىق سكاچەك جاساۋ كەرەك ەكەنىن ۇعىندىرعىمىز كەلەدى. سونداي-اق س5 ەلدەرىنىڭ قازىرگى جاھاندىق جىلىنۋ كەزەڭىندە سۋ قاۋىپسىزدىگىن، كليمات، ۇلتتىق جانە ازىق تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە ءوز ۇلەسىمىزدى قوسقىمىز كەلەدى"، - دەدى عالىم.
ەسكە سالايىق، 2021 جىلى قۋانشىلىق سالدارىنان ماڭعىستاۋ وبلىسىندا ءشوپ شىقپاي، شارۋالارعا قيىن سوققان ەدى. وسىدان كەيىن جاساندى جاڭبىر جاۋدىرۋ تۋرالى باستاما كوتەرىلگەن بولاتىن.
سول ماقساتتى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن "گرانت قازاقستان" كورپوراتيۆتىك قورىنىڭ "Central Asian Center of Climate Change Technologies" سەرىكتەستىگى مەن ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اكىمدىگى اراسىندا 3 جاقتى كەلىسىم جاسالدى. وسى تۇستا جوبا جەتەكشىسى التاي اينابەك ورناتقان قوندىرعىلار ناتيجەسىندە ماڭعىستاۋعا جاساندى جاڭبىر جاۋعان ەدى.
ال 2024 جىلدىڭ جازىندا ارال وڭىرىندە جاساندى جاڭبىر جاۋعىزۋ جوباسى قولعا الىندى. قۋاڭشىلىقتان كوز اشپاي، ەكولوگيالىق احۋالدى باستان كەشىپ وتىرعان ارال تۇرعىندارى ءۇشىن بۇل كۇتپەگەن جاڭالىق بولدى.
