«مۋكوۆيسيدوزبەن اۋىراتىن مۇگەدەك بالالار» قب قازاقستاندىق مۋكوۆيسيدوز قاۋىمداستىعى، ۇلىبريتانيانىڭ «Cystic Fibrosis Worldwide» (CFW) دۇنيەجۇزىلىك مۋكوۆيسيدوزحالىقارالىق ۇيىمى، ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى مەن پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى عىلىمي ورتالىعىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن وتكەن كونفەرەنسياعا پەدياتريالىق قىزمەتتىڭ 100-دەن استام دارىگەرلەرى: پۋلمونولوگتار، ديەتولوگتار، گاستروەنتەرولوگتار، سونىمەن قاتار، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ بارلىق ايماقتارىنان سيرەك (ورفاندىق) اۋرۋلار بويىنشا وڭىرلىك ۇيلەستىرۋشىلەر مەن مەديسينالىق جوو ستۋدەنتتەرى قاتىستى. شارانى وتكىزۋدەگى باستى ماقسات – ق ر دارىگەرلەرىنىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ جانە مەديسينالىق قوعامداستىقتى مۋكوۆيسيدوز ماسەلەلەرىنە نازار اۋدارتۋ.
اتالمىش كونفەرەنسيا اياسىندا بۇگىن، 26 ءساۋىر كۇنى شەتەلدىك قوناقتار ق ر دسم پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى عىلىمي ورتالىعىندا بولىپ، ورتالىق جۇمىسىمەن تانىسىپ، №2 قالالىق بالالار ەمحاناسى، ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى وكىلدەرى جانە كلينيكا دارىگەرلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن دوڭگەلەك ۇستەل وتىرىسىنا قاتىستى. ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ ۆيسە-مينيسترى ءلاززات اقتايەۆا تەلەكوپىر ارقىلى بايلانىسقا شىعىپ، ورتاق ماسەلەنى شەشۋدە قولداۋ بىلدىرگەندەرى ءۇشىن شەتەلدىك دارىگەرلەرگە العىسىن ءبىلدىردى جانە ۇسىنىستارى مەن پىكىرلەرىن تىڭداپ، ارىپتەستىككە دايىن ەكەندىگىن جەتكىزدى. باسقوسۋدا بالالارداعى مۋكوۆيسيدوزدى دياگنوستيكالاۋ مەن ەمدەۋ، اۋرۋدى دياگنوستيكالاۋدىڭ مەديسينالىق-گەنەتيكالىق ماسەلەلەرى، ەمدەۋ جانە دارىلىك زاتتارمەن قامتاماسىز ەتۋ، كينەزيتەراپيا جانە ناۋقاستى وڭالتۋ ماسەلەلەرى تالقىلانىپ، وقىتۋ ءدارىسى بويىنشا قورىتىندى شىعارىلدى. كەزدەسۋ بارىسىندا سونداي-اق، قازاقستاندا مۋكوۆيسيدوز ورتالىعىن سالۋ جايى تالقىلاندى.
ءوز كەزەگىندە شەتەلدىك ەكى بىردەي كلينيكانىڭ دارىگەرلەرى تاجىريبەلەرىمەن بولىسۋگە ءازىر ەكەندىكتەرىن ايتىپ، جىلى قابىلداۋعا العىستارىن ءبىلدىردى. ايتا كەتەيىك، ۇلىبريتانيا سيرەك اۋرۋلاردى، ونىڭ ىشىندە مۋكاۆيسيدوزدى ەمدەۋ بويىنشا ەڭ جاقسى كورسەتكىش كورسەتىپ وتىرعان ەل. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، بۇل ەلدە مۋكاۆيسيدوزعا شالدىققان ادامدار ۇزاق ءومىر سۇرەدى.
«CFW دۇنيەجۇزىلىك مۋكوۆيسيدوز حالىقارالىق ۇيىمى – مۋكوۆيسيدوزبەن اۋىراتىن بالالاردى قولداۋ جانە ءومىر ءسۇرۋىن جاقسارتۋ ماقساتىندا قۇرىلعان حالىقارالىق قايىرىمدىلىق ۇيىم. بىزگە الەمنىڭ 72 ەلى مۇشەلىككە ەنگەن. ۇيىم 2001 جىلى قۇرىلعان. ءبىز بۇگىنگى كۇنى بوسنيا، گرۋزيا، پالەستينا، ينديا، برازيليا، ارمەنيا، ساۋد ارابيا، لاتىن امەريكا جانە ت.ب. ەلدەرگە كومەگىمىزدى بەرۋدەمىز. ءبىزدىڭ ۇيىم قايىرىمدىلىق ۇيىم بولعاندىقتان جان-جاقتى كومەكتەسۋگە ءازىر. قۇرال-جابدىقتاردى جاقسارتۋعا، بۇل اۋرۋمەن كۇرەسۋدە كەڭەس بەرۋگە، دارىگەرلەردىڭ بىلىكتىلىكتەرىن ارتتىرۋ مەن پراكتيكالىق داعدىلارىن ءارى قاراي جەتىلدىرۋگە جانە ورتالىق اشۋدا تاجىريبەمىزبەن بولىسۋگە دايىنبىز»، دەدى دۇنيەجۇزىلىك مۋكوۆيسيدوز حالىقارالىق ۇيىمىنىڭ پرەزيدەنتى تەرري ستيۋارت.
ۇلىبريتانيانىڭ بىلىكتى دارىگەرلەرى تۇستەن كەيىن، سيرەك اۋرۋلارعا شالدىققان بالالاردىڭ اتا-انالارىمەن كەزدەسىپ، كوكەيلەرىندە جۇرگەن سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرىپ، كەڭەستەرىن بەردى.
2016 جىلعى 21 ماۋسىمدا CFW دۇنيەجۇزىلىك مۋكوۆيسيدوز ۇيىمىنىڭ ديرەكتورلارى كەڭەسىندە قازاقستاندىق مۋكوۆيسيدوز قاۋىمداستىعىن CFW مۇشەلىگىنە قابىلداۋ تۋرالى، سونداي-اق قازاقستاندى قولداۋ تۋرالى وڭ شەشىم قابىلدانعان بولاتىن. ەكى ەل اراسىنداعى كەلىسىم اياسىندا شەتەلدىك ۇيىم قازاقستاندىق دارىگەرلەردى مۋكوۆيسيدوزدى ەمدەۋدىڭ الەمدىك ستاندارتتارىنا وقىتۋ ءۇشىن مۋكوۆيسيدوزدى ەمدەۋشى ەڭ ۇزدىك ماماندارىن ەلىمىزگە كەلۋى مەن دارىستەر ۇيىمداستىرۋدى ءوز مىندەتىنە العان ەدى. اتالمىش كەلىسىم-شارت اياسىندا قازاقستانعا ۇلىبريتانيانىڭ الدىڭعى قاتارلى گرەيت ورموند-ستريت جانە برومپتون كورولدىق اۋرۋحانالارىنىڭ گەندىك اۋرۋلاردى ەمدەۋ بويىنشا ەڭ مىقتى دەگەن دارىگەرلەرى، اتاپ ايتقاندا يەن بالفۋر-لين، امماني پراساد، سيۋزان مەدج، سيۋزي كەنني جانە دۇنيەجۇزىلىك مۋكوۆيسيدوز ۇيىمىنىڭ پرەزيدەنتى تەرري ستيۋارت مىرزانىڭ ءوزى كەلدى. بۇل سەمينار اتالمىش ۇيىمنىڭ ورتاق ماسەلەنى شەشۋ مەن قولداۋداعى العاشقى قادامى بولىپ تابىلادى.
شەتەلدىك ماماندار ەكى كۇن بويى «الماتى» قوناق ءۇيىنىڭ ءماجىلىس زالىندا (24-25 ءساۋىر) وتكەن شارادا قازاقتاندىق دارىگەرلەرگە وقىتۋ سەمينارىن وتكىزىپ، گەندىك اۋرۋلاردى ەمدەۋ بويىنشا الەمدىك تاجىريبەلەرىمەن ءبولىستى. سونىمەن قاتار، مۋكوۆيسيدوزدى دياگنوستيكالاۋ مەن ەمدەۋدىڭ زاماناۋي جانە يينوۆاسيالىق تاسىلدەرىن ۇسىنىپ، مۋكوۆيسيدوزعا شالدىققان بالالاردى دۇرىس كۇتۋ مەن تاماقتانۋ بويىنشا كەڭەستەرىن بەردى.
دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى سوڭعى جىلدارى مۋكوۆيسيدوز، بىرىنشىلىكتى يمۋنتاپشىلىعى، ءتۋابىتتى قان ۇيۋى بۇزىلىسى، ديۋشەن ميوپاتياسى سىندى سيرەك اۋرۋلارعا ەرەكشە نازار اۋدارىپ، ءمان بەرۋدە. 2017 جىلدان بەرى قازاقستاندا بالالارداعى سيرەك اۋرۋلاردى دياگنوستيكالاۋ مەن ەمدەۋدىڭ جاڭا ستاندارتتارىن ەنگىزۋگە ارنالعان جول كارتاسى ىسكە اسۋدا. جول كارتاسى اياسىندا دياگنوستيكالاۋدىڭ كلينيكالىق حاتتامالارى، ناۋقاستاردىڭ ەمدەلۋ جولدارى قاراستىرىلىپ، ەمدەۋ مەن دياگنوستيكالاۋ جەتىلدىرىلۋدە. ءار وبلىس ورتالىقتارىندا ورفاندىق اۋرۋلار بويىنشا ۇيلەستىرۋشىلەر بار. ولار رەسپۋبليكالىق ورتالىقتارمەن بىرىگە وتىرىپ پاسيەنتتەرگە مەديسينالىق كومەك بەرەدى. ەلىمىزدە مۋكوۆيسيدوزبەن اۋىراتىن بالالار تەگىن ەمدەلەدى. دياگنوستيكالاۋ، اۋرۋدى انىقتاۋ جىلدان-جىلعا جاقسارىپ كەلەدى. بۇگىنگى كۇنى قازاقستاندا رەسمي تۇردە مۋكوۆيسيدوزعا شالدىققان 100 ناۋقاس تىركەلگەن.
«پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى عىلىمي ورتالىعى 2011 جىلدان باستاپ سيرەك كەزدەسەتىن اۋرۋلار بويىنشا ۇيلەستىرۋشى بولىپ بەلگىلەنگەن. سوندىقتان ءدارىگەرلەرءدىڭ ءبىلىمى مەن بىلىكتىلىگىن كوتەرۋ، بۇل اۋرۋلاردى ەرتە انىقتاۋ مەن ەمدەۋ بويىنشا رەسەي، گەرمانيا سىندى ەلدەردىڭ بىلىكتى ماماندارىمەن بايلانىس ورناتىپ، ءتۇرلى سەمينار، دوڭگەلەك ۇستەلدەر، دارىستەر مەن شەبەرلىك سىنىپتار وتكىزىلىپ تۇرادى. سيرەك اۋرۋلارى بار ناۋقاستاردى بارىنشا ەرتە كەزەڭدە انىقتاۋ ۇلكەن ماڭىزعا يە. ويتكەنى، ونىڭ بەلگىلەرى باسقا ءتۇرلى اۋرۋلاردىڭ بەلگىلەرى سياقتى بولۋى ءمۇمكىن. سيرەك اۋرۋلاردى قاراۋ بويىنشا ارنايى زەرتتەۋلەر دە جۇرگىزىلەدى. دياگنوستيكالاۋ جولعا قويىلىپ كەلەدى. بۇل دەرتتى ەمدەۋ مەن دياگنوستيكالاۋ بويىنشا ارنايى 2017-2019 جىلدارعا ارنالعان جول كارتاسى جاسالدى، ءنورماتيۆتى-قۇقىقتىق قۇجاتتار بەكىتىلدى. ەلىمىزدىڭ ءار وبلىسىندا سيرەك اۋرالار بويىنشا ايماقتىق ۇيلەستىرۋشىلەر تاعايىندالدى»، دەيدى پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى عىلىمي ورتالىعىنىڭ پەدياتريا جونىندەگى ديرەكتور ورىنباسارى ءلاززات مانجۋوۆا.
ءبىزدىڭ انىقتاما: سيرەك كەزدەسەتىن ورفاندىق اۋرۋلار – بۇل مۇگەدەكتىككە، ءومىردىڭ قىسقارۋىنا الىپ كەلۋى مۇمكىن سوزىلمالى كۇردەلى نەمەسە ومىرگە ءقاۋىپتى اۋرۋلار. بۇگىنگى كۇنى سيرەك كەزدەسەتىن اۋرۋلاردىڭ 7000-نان استام ءتۇرى بەلگىلى جانە بۇل ءتىزىم ۇنەمى ارتىپ كەلەدى. كوپ جاعدايدا بۇل گەنەتيكالىق اۋرۋ، الايدا سيرەك كەزدەسەتىن اۋرۋلار اراسىندا ينفەكسيالىق، اۋتويممۋندىق نەمەسە ۋىتتى سيپاتتاعى اۋرۋدىڭ تۇرلەرى دە بار. وكىنىشكە وراي، كوپتەگەن سيرەك اۋرۋلاردىڭ پايدا بولۋ سەبەپتەرى بەلگىسىز بولىپ قالۋدا. اۋرۋدىڭ بەلگىلەرى تۋا سالا نەمەسە جۇرە كەلە ءبىلىنۋى مۇمكىن. دەر كەزىندە ناقتى دياگنوز قويۋ دا قيىن. ويتكەنى، سيرەك اۋرۋلاردىڭ كوپشىلىگى باسقا اۋرۋلاردىڭ بەلگىسى ءتۇرىندى بىلىنەدى. قازاقستاندا تارالۋى جاعىنان رەسەيدەگىدەي 10 000 ادامعا شاققاندا 1 جاعدايدان كەزدەسەدى. سيرەك اۋرۋعا جاتاتىن مۋكوۆيسيدوز اۋرۋى - تىنىس الۋ جانە اس قورىتۋ جۇيەلەرىن زاقىمدايتىن، دەنەنى مۋتاسياعا ۇشىراتاتىن اۋىر گەنەتيكالىق اۋرۋ.
ق ر دسم پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى عىلىمي ورتالىعى
