«تازا قازاقستان» رەسپۋبليكالىق باعدارلاماسى مەن «الماتى – ءبىزدىڭ ورتاق ءۇيىمىز» قالالىق ناۋقانى اياسىندا الماتىدا قوعامدىق كەڭىستىكتەردى كوگالداندىرۋ قارقىندى تۇردە جالعاسىپ كەلەدى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.

كورىكتەندىرۋدىڭ ماڭىزدى كەزەڭدەرىنىڭ ءبىرى قاراسۋ شاعىناۋدانىنداعى سكۆەرگە ءىرى اعاشتار وتىرعىزۋ ەدى. مۇندا بيىكتىگى 6 مەتر بولاتىن 42 قاراعاي ەگىلدى. ءىرى كوشەتتەردىڭ تامىر جۇيەسى جاقسى دامىعان، ءدىڭى بەرىك، ءتاجى قالىڭ، بۇل ولاردىڭ جىلدام بەيىمدەلۋىنە جانە ورنىعىپ كەتۋىنە سەپ. مۇنداي اعاشتاردى وتىرعىزۋ شاعىن اۋداننىڭ ەستەتيكالىق كەلبەتىن جاقسارتۋمەن قاتار، جاسىل ايماقتار قۇرىپ، اۆتوكولىك شىعارىندىلارىنان اۋانىڭ لاستانۋ دەڭگەيىن تومەندەتۋگە جانە ەكولوگيالىق جاعدايدى جاقسارتۋعا ىقپال ەتەدى.

اعاشتاردىڭ ۇزاق مەرزىمدى ساقتالۋى مەن كۇتىمى ءۇشىن زاماناۋي اۆتوماتتى سۋارۋ جۇيەسى قاراستىرىلعان. ءۇش جىل بويى ەگىلگەن كوشەتتەرگە كەپىلدىك مىندەتتەمەلەرى اياسىندا مەردىگەر ۇيىم كۇتىم جاسايدى، سودان كەيىن ولاردى كۇتىپ-ۇستاۋ مىندەتى الاتاۋ اۋدانى اكىمدىگىنە وتەدى.

شاعىناۋدان تۇرعىندارى وڭ وزگەرىستەردى ءقازىردىڭ وزىندە بايقاپ وتىر.

«بۇل تاماشا باستاما، – دەيدى گاۋھار شەرالييەۆا. – بۇرىن بۇل جەردە بوس الاڭ بولاتىن، جازدا قۋراعان ءشوپ ءورت ءقاۋپىن تۋدىراتىن. ەندى سكۆەر جاڭارىپ، جاسىل جەلەككە وراندى: قىلقان جاپىراقتى اعاشتاردىڭ حوش ءيىسى، كولەڭكەلى ورىندار – ءبارى دە جايلى ءارى قولايلى ورتا قالىپتاستىرادى».

«بۇل قاراعايلار وسكەندە وزىندىك ميكروكليمات جاساپ، كولىك قوزعالىسىنان تابيعي جاسىل توسقاۋىل قۇرادى، – دەيدى الەكساندر مەزەنسيەۆ. – وسىنداي اۋادا تىنىستاۋ دەنساۋلىققا پايدالى. ءبىز قاراسۋ تۇرعىندارى، بۇل كورىكتى جەردى ساقتاۋىمىز كەرەك».

اۋدان تۇرعىنى ۆالەنتينا مەزەنسيەۆا دا وڭ وزگەرىسكە جوعارى باعا بەردى.

«ءبىز بۇل جەردە 1994 جىلدان بەرى تۇرامىز. بۇرىن بۇل جەر بوس جاتقان ەدى، ءقازىر ءبارى وزگەردى. جاسىل جەلەك كوبەيدى، قاراعايلار وتىرعىزىلدى. ادەمى، جايلى ورتا قالىپتاستى. جەرگىلىكتى تۇرعىندار سەرۋەندەۋگە ءجيى شىعىپ، بىر-بىرىمەن ارالاسا باستادى، بالالار تازا اۋادا ويناپ ءجۇر»، - دەيدى ول.

ءىرى كولەمدى اعاشتار ق ر ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگىنە قاراستى ورمان شارۋاشىلىعى جانە جانۋارلار الەمى كوميتەتىنىڭ «بوتانيكا جانە فيتوينترودۋكسيا ينستيتۋتى» ماماندارىنىڭ ۇسىنىسىن ەسكەرە وتىرىپ وتىرعىزىلدى. جوبا مەگاپوليستەگى جاسىل ايماقتاردى دامىتۋ جانە قولايلى قالا ورتاسىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان.

ايتا كەتەيىك، بيىل ناۋرىزدا الماتىدا 2000-عا جۋىق ءىرى اعاش وتىرعىزۋ جوسپارلانعان. بيىكتىگى كەمىندە 4 مەتر بولاتىن كوشەتتەر ساين، رىسقۇلوۆ، ساتبايەۆ كوشەلەرىندە، كوكجيەك شاعىناۋدانىندا، گۇلدەر ساياباعىندا جانە باسقا دا قوعامدىق كەڭىستىكتەردە وتىرعىزىلىپ، قالانىڭ كوگالداندىرىلۋىنا جانە ەكولوگيالىق احۋالىن جاقسارتۋعا ۇلەس قوسادى.