سەسسيا بارىسىندا الماتى اكىمى باۋىرجان بايبەك ونوماستيكا كوميسسياسىنىڭ نازارىنا اتاۋى قايتالاناتىن 112 كوشەنىڭ اتاۋىن وزگەرتۋ تۋرالى ۇسىنىس بەرىلەر كەزدە ۇەۇ، قوعامدىق ۇيىمدار، جاستار، زيالى قاۋىم وكىلدەرىنەن فۋرمانوۆ كوشەسىنىڭ اتاۋىن نازاربايەۆ داڭعىلى ەتىپ وزگەرتۋ تۋرالى ءوتىنىش كوپ تۇسكەنىن ايتتى.
«بيىل استانانىڭ 20 جىلدىعىن تويلاپ جاتىرمىز. ەگەر تاريحقا ۇڭىلسەك، ەلباسىنىڭ سول كەزدەگى استانانى كوشىرۋ تۋرالى شەشىمى قانشالىقتى دانا شەشىم بولعانىن تۇسىنەمىز. ەۋرازيا جۇرەگىنە اينالعان استانانىڭ دامۋىنان بولەك، الماتىنىڭ دامۋىنا دا بۇل ۇلكەن سەرپىن بەردى. بۇل تاريحي شەشىمنىڭ ماڭىزى جۇرگىزىلگەن ەكونوميكالىق رەفورمالارمەن ودان ءارى ارتا ءتۇستى. بۇگىندە الماتى - ايماقتىق ماگنيت، ورتالىق ازيانىڭ ءىرى قالالارىنىڭ ءبىرى»، - دەدى باۋىرجان بايبەك.
ونىڭ ايتۋىنشا، ەلباسىنىڭ قولداۋىنىڭ ارقاسىندا جۇرگىزىلگەن جۇيەلى ەكونوميكالىق رەفورمالاردىڭ ناتيجەسىندە قالا ەكونوميكاسى 100 ەسە، شوب سۋبەكتىلەرى سانى 130 ەسە ارتتى.
1990 جىلداردىڭ باسىندا الماتى ءجىو-نىڭ 1/9 بولىگىن قامتاماسىز ەتەتىن. ال ءقازىر بۇل كورسەتكىش 1/5-كە جەتتى.
«مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ الماتىدا كونستيتۋسيا، ۇلتتىق ۆاليۋتا، قارۋلى كۇش جاساعىن قۇرۋ، مەملەكەتتىك رامىزدەردى بەكىتۋ، سەمەي پوليگونىن جابۋ تۋرالى تاريحي شەشىمدەردى قابىلداعانى بەلگىلى. سوندىقتان، مۇنداي ۇسىنىس الماتىدا جاسالعانى تەگىن ەمەس»، - دەدى ول.
ايتا كەتۋ كەرەك، ق ر پرەزيدەنتى ن.ءا.نازاربايەۆتىڭ ەسىمى العاش رەت 10 جىل بۇرىن يوردان كورولدىگىنىڭ اممان قالاسىندا جانە شەشەن رەسپۋبليكاسىنىڭ گروزنىي قالاسىنداعى كوشەگە بەرىلگەن بولاتىن.
سونداي-اق، ەلباسى اتىنداعى كوشەلەر تۇركياداعى بىرنەشە قالادا، تاتارستانداعى قازان قالاسىندا دا بار.
قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتى، «احىسكا» تۇرىك ەتنومادەني بىرلەستىگىنىڭ وكىلى زياتدين قاسانوۆتىڭ پىكىرىنشە، مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ باستامالارىنىڭ ارقاسىندا قازاقستان حالىقارالىق دارەجەدەگى تانىمال ەلگە اينالدى.
«ەلباسى ن.نازاربايەۆتىڭ ابىرويىنىڭ ارقاسىندا قازاقستان حالىقارالىق داعدارىستاردى شەشۋدە باستى ءرول اتقاراتىن ەلگە، سەنىمدى سەرىكتەسكە اينالدى. سونداي-اق، ول كىسى الەمدىك دارەجەدەگى يادرولىق قارۋدان باس تارتۋعا ۇسىنىس جاساعان، الەمدى يادرولىق قارۋدان ارىلتۋعا ەڭبەك ەتكەن بىردەن-بىر تۇلعا. مەن ارىپتەستەرىمنىڭ پىكىرىنە قوسىلامىن. بۇگىنگى فۋرمانوۆ كوشەسىنىڭ اتاۋىن بەرۋ تۋرالى شەشىم - دەر كەزىندە ءارى دۇرىس قابىلدانعان شەشىم»، - دەدى ول.
ءوز كەزەگىندە «الماتى اقشامى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى قالي سارسەنباي مۇنداي تاريحي شەشىمدى قالا جۇرتشىلىعى كوپتەن كۇتكەنىن جەتكىزدى.
«ءبىز ەل ءۇشىن، جەر ءۇشىن جانىن قيعان اتا-بابالارىمىزدى ءبىر ءسات ەستەن شىعارمايمىز. ال، قازىرگى زاماندا قازاقستان تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن كۇرەسىپ كەلە جاتقان، مەملەكەتىمىزدىڭ نەگىزىن قالاۋشى، وتانىمىزدى شەتەلدىك ارەنادا تانىتىپ كەلە جاتقان تۇلعا - نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ. بۇل كىسىنىڭ ەرەن ەڭبەگىن ماڭگىلىك ەتۋ تۋرالى ۇسىنىس مەنىڭ عانا پىكىرىم ەمەس، قالىڭ وقىرماننىڭ ويى»، - دەدى قالي سارسەنباي.
ءماسليحات دەپۋتاتى، «يلداش» تاتار گۋمانيتارلىق دامۋ ورتالىعىنىڭ ءتورايىمى نۋريا نيازوۆا ەل جەتىستىگىنىڭ نەگىزىندە ۇلتتار مەن ەتنوستار اراسىنداعى دوستىق پەن بىرلىك جاتقانىن ايتتى.
«وسىناۋ ومىرلىك جەتىستىكتەرگە ءبىزدىڭ مەملەكەت باسشىسىنىڭ ساليقالى ىشكى جانە سىرتقى ساياساتى ارقاسىندا قول جەتكىزدىك. بەيبىتشىلىك، كەلىسىم، بىرلىك ارقاسىندا ەلىمىز دامىدى، حالىقتىڭ تۇرمىسى جاقساردى. بۇل تۋرالى پرەزيدەنت ۇنەمى ايتىپ كەلەدى. ءبىزدىڭ قالامىز ەتنوسارالىق كەلىسىم بويىنشا ەلباسى مودەلىنىڭ جارقىن ۇلگىسى. تاتۋمىز، بىرگە تۇرىپ، بىرگە جۇمىس ىستەيمىز. سونىڭ ارقاسىندا قالامىز تارتىمدى بولىپ، ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرى مەن ءارتۇرلى ءدىني سەنىمدەگى جاندار قالامىزعا كەلۋدە، ءبىلىم الۋدا، ەڭبەك ەتۋدە. ولار وزدەرىن بارىنشا جايلى سەزىنىپ، بولاشاقتارىنا باتىل قادام جاساۋدا. سوندىقتان كوشە اتاۋىن وزگەرتۋدى دۇرىس شەشىم دەپ ەسەپتەيمىن»، - دەدى ن.نيازوۆا.
وسىلايشا، الماتى قالاسى ءماسليحاتى دەپۋتاتتارىنىڭ ءبىراۋىزدان قابىلدانعان شەشىمىمەن فۋرمانوۆ كوشەسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ اتىنداعى داڭعىل دەپ اتالدى.
ەسكە سالساق، الماتىدا بۇرىن قايتالاناتىن 100 كوشە اتاۋى وزگەرگەن بولاتىن. قالاعا قوسىلعان ەلدى مەكەندەردى ەسەپتەگەندە مەگاپوليستە 12 اباي، 3 اۋەزوۆ، 13 جامبىل جابايەۆ، 6 قۇرمانعازى، 5 تولە بي، 3 قازىبەك بي، 3 ايتەكە بي، 8 رايىمبەك باتىر كوشەسى، 4 ناۋرىزباي باتىر، 8 قاراساي باتىر، 4 بايتۇرسىنوۆ، 5 سەيفۋللين، 6 مولداعۇلوۆا اتىنداعى كوشە، 6 مانشۇك مامەتوۆا اتىنداعى كوشە بار بولاتىن.
الماتىدا 42 كوشە ەلىمىزدىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسقان قايراتكەرلەر ەسىمىن يەلەنسە، قالعاندارى گەوگرافيالىق اتاۋعا، قازاقستاننىڭ تاريحى مەن مادەنيەتىنە، داستۇرىنە وراي اتالعان ەكەن.
مىسالى، ش.ايتماتوۆ، گ.بەلگەر، ت.بيگەلدينوۆ، ە.سەركەبايەۆ، ق.كەنجەتايەۆ، س.كالمىكوۆ، ق.مىرزالييەۆ، الماتى اپورتىنىڭ «اتاسى» اتانعان ە.رەدكو جانە باسقالاردىڭ ەسىمدەرىن العان كوشەلەر پايدا بولادى.
مامانداردىڭ ايتۋىنشا، كوشە اتاۋىنىڭ وزگەرۋى قالالىقتارعا ەش جايسىزدىق تۋعىزبايدى. مەملەكەتتىك ورگاندار بازادا كوشە اتاۋى وزگەرتكەن سوڭ بارلىق انىقتامالاردى ەسق-نى پايدالانىپ، ەلەكتروندى ۇكىمەت پورتالى ارقىلى نەمەسە حقكو-دان بىرنەشە مينۋت ىشىندە الۋعا بولادى.
