تۇركىستان – ەجەلدەن مۇسىلمان بالاسى ءتاۋ ەتىپ بارىپ، زيارات قىلاتىن قۇتتى، قاسيەتتى مەكەن. «ارىستانباپقا تۇنە، قوجا احمەتتەن تىلە» دەگەن قاناتتى ءسوز سول ەرتە زامانداردان قالعان. بۇل قالا زامانىندا ءۇش عاسىر بويى قازاق حاندارىنىڭ تۇراعى – قازاق حاندىعىنىڭ استاناسى بولعان. مۇندا قازاقتىڭ حاندارى مەملەكەتتىك ىستەردى جۇرگىزگەن. قوجا احمەت ياساۋي مۇراجايىندا ابىلاي، ەسىم حان، ءابىلقايىر حاندار مەن حالقىمىزدىڭ باسقا دا ارداقتى ۇلدارى جەرلەنگەن.
قالانىڭ تاريحى IV عاسىردان باستاۋ الادى. العاش قالا اتاۋى شاۋعار دەگەن اتپەن اراب جازبالارىنداعى دەرەكتەردە كەزدەسەدى. ول – عاسىرلىق تاريحى بار، ورتا ازيا مەن تۇران دالاسىنداعى وزىندىك ورنى ايقىندالعان ەڭ كونە قالا. ورتا عاسىردا ۇلى جىبەك جولىنىڭ ورتالىعىنا اينالعان تۇركىستان شىعىسىندا تاريحي وتىرار قالاسىمەن، باتىسىندا جاڭاقورعان اۋدانىمەن، سولتۇستىگىندە سوزاق اۋدانىمەن جانە كەنتاۋ قالاسىمەن شەكتەسەدى.
تۇركىستان – ەجەلدەن مادەنيەتتىڭ، عىلىم مەن يدەولوگيانىڭ، بۇكىل تۇركى الەمىنىڭ ساياسي ءارى رۋحاني ورتالىعى بولعان.
سان عاسىردان بەرى ءوزىنىڭ مادەني جانە ساياسي قۇندىلىعىن ساقتاپ كەلە جاتقان تۇركىستان قالاسى ءازىربايجاننىڭ شەكي شاھارىندا وتكەن تۇركسوي تۇراقتى كەڭەسىنىڭ 34-وتىرىسىنىڭ شەشىمىمەن 2017 جىلى تۇركى مادەنيەتى دۇنيەسىنىڭ باس قالاسى اتانىپ ەدى.
بۇل مارتەبەگە يە بولۋدىڭ دا وزىندىك سەبەپتەرى بار. وعان سوڭعى جىلدارى تۇركىستاننىڭ الەۋمەتتىك-مادەني تۇرعىدان قارقىندى دامۋى اسەر ەتسە، ەكىنشى جاعىنان قالانىڭ اتاۋى دا ىقپال ەتكەندەي. ويتكەنى، «تۇركىستان» اتاۋى ءتۇبى ءبىر تۇركى ەتنيكالىق تۇتاستىقتىڭ بارىنە بىردەي ۇعىنىقتى بولعاندىقتان، مۇنداعى رۋحاني قۇندىلىقتان اركىم دە ءوزىنىڭ باستاپقى تامىرىنا ورتاق تۇستاردى تابارى انىق. تۇركى مادەنيەتىنىڭ ورتالىعى سانالاتىن شاھار – جەرگىلىكتى حالىق قانا ەمەس، ءتۇبى ءبىر تۇركى جۇرتشىلىعى ءتاۋ ەتەر عۇلاما قوجا احمەت ءياساۋيدىڭ ەلى. بابانىڭ قۇرمەتىنە قويىلعان كەسەنەنىڭ ءبىتىمى بولەك، تاعلىمى زور. مير-ساليح بەكچۋريننىڭ: «ادام قولىمەن سومدالعان عاجايىپ دۇنيە سول زامانداعى شەبەرلەردىڭ دارىندىلىعىن كورسەتۋمەن قاتار قازىرگى كوركەمدىك دۇنيەلەرگە دە ۇلگى بولارلىق دەڭگەيدە...» دەگەن پىكىرىندە ۇلكەن شىندىق بار.
ەندىگى ءوي-تۇيىن بولاشاق تۇركىستاننىڭ ارحيتەكتۋرالىق جانە ۇلتتى ۇيىستىرۋعا ارنالعان رۋحاني كەلبەتىندە بولماق.
ماسەلەن، الماتى – زيالىلىق پەن عىلىمدى، استانا – ساياسي شەشىمدەر مەن ۇلتتىق بىرەگەيلىكتى ۇشتاستىرعان الىپ قالالار. ال، مەنىڭ ويىمداعى بولاشاق تۇركىستان رۋحاني قۇندىلىقتان ءنار الىپ، عىلىم مەن ءبىلىم ىزدەگەن جاستاردىڭ ارمانىن ۇشتاستىرعان ساۋلەتتى قالا بولۋى ءتيىس. ولاي دەيتىنىم، بۇل ءوڭىر – جاھان كەزىپ ءبىلىم ىزدەگەن تۇلعالاردىڭ تۋىپ-وسكەن مەكەنى.
سول تەكتىلىكتەن ءنار العان، جۇرەكتەن تۋىپ، سانامەن جازىلعان ۇلى دالا فيلوسوفياسىمەن سۋسىنداعان ەلباسى ن.نازاربايەۆتىڭ تۇركىستان قالاسىن وبلىس ورتالىعى ەتىپ، 2019 جىلدى «جاستار جىلى» دەپ جاريالاۋى جارقىن بولاشاقتى باعدارلاعان شەشىمى دەر ەدىم.
«ءاربىر حالىق، ءاربىر تاۋەلسىز مەملەكەت ءوزىنىڭ رۋحاني ورتالىعىن ناقتىلاپ الۋى كەرەك. قازاقستاننىڭ رۋحاني ورتالىعى – تۇركىستان» دەگەن پرەزيدەنت تۇركىستان قالاسىنا وبلىس ورتالىعى مارتەبەسىن بەرۋ تۋرالى جارلىققا قول قويۋ ارقىلى تۇركىستاندىقتارعا ۇلكەن سەنىم ارتۋمەن قاتار، ۇرپاق الدىندا ماڭىزدى جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەدى.
بۇگىنگى تۇركىستان الەم وركەنيەتىندە مىنا تۇستارىمەن تانىمال بولىپ وتىر.
بىرىنشىدەن، تۇركىستان – تاريحى تەرەڭگە تارتقان كوشپەلى وركەنيەتتە تاريحي قۇندىلىقتاردى بويىنا سىڭىرگەن كونە قالا.
ەكىنشىدەن، تۇركىستان – عۇلاما قوجا احمەت ءياساۋيدىڭ ەسىمىمەن بايلانىسقان ويشىلدار قالاسى.
ۇشىنشىدەن، تۇركىستان – «تۇركىستان ەكى دۇنيە ەسىگى عوي، تۇركىستان ەر تۇرىكتىڭ بەسىگى عوي» دەپ جىرلاعان الاش زيالىلارىنىڭ ۇران قالاسى.
تورتىنشىدەن، تۇركىستان – جاستار ىزەتتىلىگىمەن ءىز العان، يماندىلىقتى قۇرمەت تۇتقان، ءبىلىم مەن عىلىمدى ۇشتاستىرعان دانالىقتىڭ قالاسى.
بەسىنشىدەن، تۇركىستان – تاريحي قۇندىلىقتاردى بويىنا سىڭىرگەن قالا ءھام رۋحاني استانا.
التىنشىدان، تۇركىستان – جولاۋشىلار باسىن بۇرىپ تاعزىم ەتپەي كەتپەيتىن ۇلى دالاداعى قاسيەتتى قالا.
جەتىنشىدەن، تۇركىستان – الەمدىك جاھاندانۋداعى قازاقستاننىڭ يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردى جەدەلدەتۋ ۇردىسىندە كوشباسشىعا اينالۋداعى تىڭ جوبالاردى ىسكە اسىرۋشى جالىندى ۇرپاقتىڭ قالاسى.
الداعى ۋاقىتتا تاجىريبەلى باسشىلار مەن كاسىبي ماماندار ىسكەرلىك تانىتسا، ءوندىرىس پەن عىلىم ۇشتاسسا، عاسىرداعى الەمنىڭ بايگەسى قازاقستاننىڭ ەنشىسىندە بولارى اقيقات.
تۇركىستاننىڭ دامىعانى – قازاقستاننىڭ رۋحاني-مادەني دامىعانى. ال، قازاقستاننىڭ دامىعانى – تۇركى الەمىنىڭ جاڭعىرعانى.
جانات جۇنىسبەكوۆا، ايماقتىق الەۋمەتتىك-يننوۆاسيالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوسەنتى، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، رەسەي جاراتىلىستانۋ عىلىم اكادەمياسىنىڭ پروفەسسورى.
