8 تامىزدا الماتى وبلىسى جامبىل اۋدانى ۇلكەن اۋىلىندا ەلىمىزدەگى العاشقى ءىرى قۋاتتى اتوم ەلەكتر ستانسياسىنىڭ قۇرىلىسىنا ارنالعان ينجەنەرلىك ىزدەستىرۋ جۇمىستارى رەسمي تۇردە باستالدى. “روساتوم” باس ديرەكتورى الەكسەي ءليحاچوۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇل جوبا مىڭداعان جاڭا جۇمىس ورنىن اشىپ، ءوڭىردىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنا قۋاتتى سەرپىن بەرەدى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
“جوبا اياسىندا ستانسيانىڭ وزىندە مىڭداعان، ال وعان قاجەت ينفراقۇرىلىمدا ونداعان مىڭ جاڭا جۇمىس ورنى اشىلۋى مۇمكىن. رەسەي فەدەراسياسىندا بولسىن، ەۋروپا، ازيا، افريكا نەمەسە وڭتۇستىك-شىعىس ازياداعى نىساندارىمىزدا بولسىن، جوبا ىسكە اسقان ساتتەن باستاپ ساناۋلى جىل ىشىندە وڭىرلەردىڭ دامۋىندا وراسان سەرپىلىس بولاتىنىنا كۋا بولىپ كەلەمىز.”، – دەدى ليحاچيەۆ.
ول بۇعان بەلارۋستەگى وستروۆەس، تۇركياداعى اككۋيۋ جانە بانگلادەشتەگى رۋپپۋر قالاسىن مىسال رەتىندە كەلتىردى.
“كوز الدىمىزدا وڭىرلەردىڭ كەلبەتى وزگەرگەنى بايقالادى. ءبىراق بۇل باستىسى ەمەس. ەڭ ماڭىزدىسى ادامدار وزگەرەدى. حالىق بىلىمگە ۇمتىلادى. جاستار مەن ورتا بۋىن وزدەرىن جەتىلدىرىپ، ۇلكەن جۇمىسقا دايىندالا باستايدى. بۇل ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن ارتتىرادى، ءبىلىم دەڭگەيىن كوتەرەدى”، – دەپ اتاپ ءوتتى ول.
ليحاچيەۆتىڭ سوزىنشە، “روساتوم” اەس سالىناتىن ايماقتاردا مەكتەپتەر سالىپ، جەرگىلىكتى جاستاردى اتوم ەنەرگەتيكاسى ماماندىقتارىنا وقىتۋعا مۇددەلى.
“ارينە، ءبىز مەكتەپتەر سالامىز. ءبىز ءۇشىن سول وڭىرلەردىڭ جاستارىن اتوم ەنەرگەتيكاسى ماماندىقتارىنا وقىتۋ ءتيىمدى. سەبەبى ولاردىڭ ءۇيى، وتباسىلارى وسى جەردە، وزدەرىنىڭ تۋعان جەرىندە. ءدال وسىنداي ورتادا بولاشاق اتومشىلار اۋلەتى قالىپتاسادى.”، – دەدى ول.
اەس سالتاناتتى شاراسى قالاي ءوتتى؟
ايتا كەتەيىك، بۇگىن ۇلكەن اۋىلىندا العاشقى اەس قۇرىلىسىنا بايلانىستى سالتاناتتى شارا ءوتتى.
ماقساتى – بولاشاق نىسانعا ەڭ قولايلى الاڭدى انىقتاپ، جوبالىق قۇجاتتامانى ازىرلەۋ.
ءىس-شاراعا قازاقستان رەسپۋبليكاسى اتوم ەنەرگياسى جونىندەگى اگەنتتىگىنىڭ ءتوراعاسى الماسادام ساتقالييەۆ جانە “روساتوم” مەملەكەتتىك كورپوراسياسىنىڭ باس ديرەكتورى الەكسەي ءليحاچوۆ قاتىستى.
“روساتومنىڭ” ينجينيرينگتىك ديۆيزيونىنىڭ ماماندارى العاشقى بارلاۋ ۇڭعىماسىن بۇرعىلاپ، توپىراق سىنامالارىن الۋ جۇمىستارىنا كىرىستى. بۇل زەرتتەۋلەر اۋماقتىڭ سەيسميكالىق تۇراقتىلىعىن، گيدروگەولوگيالىق ەرەكشەلىكتەرىن جانە وزگە دە پارامەترلەرىن باعالاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. مۇنداي باعالاۋ بولاشاق ستانسيانىڭ سەنىمدىلىگى مەن قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ مىندەتتى شارتى بولىپ تابىلادى. وسى كەزەڭدە كەمىندە 50 ۇڭعىما بۇرعىلانىپ، ولاردىڭ تەرەڭدىگى 30-دان 120 مەترگە دەيىن جەتەدى. الىنعان دەرەكتەردىڭ نەگىزىندە اەس-تىڭ ناقتى ورنالاسۋ ورنى ايقىندالادى.
ينجەنەرلىك ىزدەستىرۋلەردىڭ باستالۋى – اەس جوباسىنىڭ قاۋىپسىزدىگىنە، سەنىمدىلىگىنە جانە ەكونوميكالىق تيىمدىلىگىنە تىكەلەي اسەر ەتەتىن ماڭىزدى كەزەڭ. ءدال وسى جۇمىستا اۋماقتىڭ گەولوگيالىق، سەيسميكالىق، گيدرولوگيالىق جانە ەكولوگيالىق سيپاتتامالارى كەشەندى تۇردە زەرتتەلەدى. زەرتتەۋ ناتيجەلەرى ستانسيانى ورنالاستىرۋ جونىندەگى تۇپكىلىكتى شەشىم قابىلداۋعا نەگىز بولادى. بۇل ىزدەستىرۋلەر جوبانىڭ حالىقارالىق جانە ۇلتتىق ستاندارتتارعا سايكەستىگىن قامتاماسىز ەتىپ، ەكولوگيالىق جانە تەحنوگەندىك قاۋىپتەردى ازايتۋعا، بولاشاق اتوم ەلەكتر ستانسياسىن ءتيىمدى جوبالاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
“ۇلكەندەگى ينجەنەرلىك ىزدەستىرۋلەردىڭ باستالۋى – قازاقستاننىڭ زاماناۋي تاريحىنداعى العاشقى ءىرى قۋاتتى اتوم ەلەكتر ستانسياسىنا باستايتىن جولدىڭ العاشقى قادامى. بۇل كەزەڭدە ءبىز الاڭنىڭ بولاشاق اتوم ستانسياسى ءۇشىن تولىق قولايلى ەكەنىنە سەنىمدى بولۋ ماقساتىندا مۇقيات زەرتتەۋگە باسا نازار اۋدارامىز. “روساتوم” قازاقستاننىڭ دامۋى ءۇشىن ستراتەگيالىق ماڭىزى زور وسى جوبانى جۇزەگە اسىرۋعا بار تاجىريبەسىن قولدانۋعا دايىن”، – دەدى “روساتوم” مەملەكەتتىك كورپوراسياسىنىڭ باس ديرەكتورى الەكسەي ءليحاچوۆ.
الماسادام ساتقالييەۆ تە بۇل ءساتتىڭ تاريحي مانىنە توقتالدى.
“بۇگىنگى كۇن – تەك العاشقى قادام. ءبىراق ءدال وسى ارەكەت قازاقستاننىڭ ەكونوميكاسىندا جاڭا جوعارى تەحنولوگيالىق سالانى قالىپتاستىرۋ جولىن ايقىندايدى. ءبىز اەس قۇرىلىسى زاماناۋي ينفراقۇرىلىمنان باستاپ جاڭا مەكتەپتەر، بالاباقشالار مەن الەۋمەتتىك نىساندارعا دەيىن ءوڭىردىڭ دامۋىنا قۋاتتى سەرپىن بەرەدى دەپ سەنەمىز. بۇل جوبا – قازاقستاننىڭ ستراتەگيالىق تاڭداۋى، ءوڭىر مەن ەلدىڭ ۇزاق مەرزىمدى ەكونوميكالىق ءوسىمىنىڭ درايۆەرى”، — دەپ اتاپ ءوتتى.
بولاشاق ستانسيانىڭ نەگىزىندە ەلەكتر قۋاتى 1200 مۆت بولاتىن III+ بۋىننىڭ زاماناۋي ۆۆەر-1200 سۋ-سۋ ەنەرگەتيكالىق رەاكتورلارى ورناتىلادى. بۇل تەحنولوگيا ەڭ قاتاڭ حالىقارالىق قاۋىپسىزدىك تالاپتارىنا ساي جانە قازىرگى ۋاقىتتا رەسەي، بەلارۋس، تۇركيا، بانگلادەش، مىسىر جانە قىتايداعى قولدانىستاعى ءارى سالىنىپ جاتقان نىسانداردا تابىستى پايدالانىلىپ كەلەدى. رەاكتوردىڭ قىزمەت ەتۋ مەرزىمى – 60 جىل، قوسىمشا 20 جىلعا ۇزارتۋ مۇمكىندىگى بار.
ەسكە سالا كەتەيىك، 2025 جىلعى ماۋسىمدا “روساتوم” قازاقستانداعى اەس قۇرىلىسى جونىندەگى حالىقارالىق كونسورسيۋمنىڭ جەتەكشىسى بولىپ ايقىندالدى.
