ءححى عاسىرداعى يننوۆاسيالىق دامۋ ءبىزدىڭ ءومىرىمىزدىڭ بارلىق سالالارىندا ريەۆوليۋسيالىق عىلىمي وزگەرىستەر جاعدايىندا جۇرەدى. اقپاراتتىق قوعامداستىقتار قارقىندى تۇردە كەڭەيۋدە، اقپاراتتىڭ بارلىق تۇرلەرىنىڭ كولەمى مەن الەۋمەتتىك ماڭىزى بىرنەشە ەسە ارتىپ كەلەدى. ءبىلىم بەرۋ يندۋسترياسى دا جاڭا مارتەبەگە يە بولۋدا. قازىرگى زامانعى ءبىلىم بەرۋ سالاسى يۋنەسكو-نىڭ نەگىزگى باعدارلامالىق قۇجاتتارى مەن جوبالارىندا بەلگىلەنگەن Lifelong Learning سترەتەگياسىن ىسكە اسىرا وتىرىپ، ءارتۇرلى جاستاعى جانە الەۋمەتتىك توپتاعى ادامداردى وقىتۋ ءۇشىن تۇبەگەيلى جاڭا فۋنكسيونالعا يە بولادى.
ءبىلىم بەرۋدى قايتا قالىپتاستىرۋ پروسەسىندە وزەكتى ماماندىقتار مەن بولاشاقتىڭ ءبىلىمىن الۋعا باعىتتالعان پەداگوگ كادرلاردى دايارلاۋ ءبىرىنشى كەزەكتەگى ماڭىزعا يە. اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى (Abai University) - ەل تاريحىنداعى العاشقى جوعارى وقۋ ورنى، وسى جوعارى ميسسيانى 93 جىل بويى دايەكتى تۇردە جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى. جوو قابىرعاسىندا س.اسفەندياروۆ، س.سەيفۋللين، ا.بايتۇرسىنوۆ، ح.دوسمۇحامەدوۆ، ت.جۇرگەنوۆ، ت.قابىلوۆ، كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى م.عابدۋللين جانە ت.ب. كورنەكتى قايراتكەرلەر جۇمىس ىستەدى. ناتيجەسىندە ۋنيۆەرسيتەتتە ەلىمىزگە تانىمال، ەڭ الدىمەن پەداگوگيكا جانە لينگۆيستيكا سالاسىنداعى عىلىمي مەكتەپتەر قۇرىلدى.
بۇگىنگى تاڭدا جوو-نىڭ عىلىمي الەۋەتىن جوعارى بىلىكتى ماماندار قامتاماسىز ەتەدى: 2021 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ پروفەسسور-وقىتۋشىلار قۇرامىنىڭ باستى رەيتينگىنىڭ توپ 50-ىنە ءبىزدىڭ پروفەسسورلار ب.س. احمەتوۆ، ە.ا. بەكتۇروۆ، ۆ.ن. كوسوۆ، ە.ا. بورىبايەۆ، ج.ا. حامزينا، ا.ي. كۋپچيشين كىردى. Elsevier-Scopus الەۋمەتتىك عىلىمدار سالاسىنداعى ق ر ۇزدىك زەرتتەۋشىلەرى بولىپ پروفەسسورلار ە.ا. بورىبايەۆ پەن ج.ا. حامزينا تانىلدى. 2022 جىلعا ارنالعان مەملەكەتتىك عىلىمي ستيپەنديا دوسەنت ت.ت. دالايەۆا مەن پوستدوكتورانت ا.م. باكۋلوۆاعا بەرىلدى. 2021 جىلى ق ر «جوو ۇزدىك وقىتۋشىسى» اتاعىنا ۇ.م. ءابدىعاپباروۆا مەن ل.ش. كاكيموۆا يە بولدى. Scopus/WoS دەرەكقورىنا كىرەتىن الەمدىك قوعامداستىق مويىنداعان عالىمدار، رەدكوللەگيا مۇشەلەرى جانە عىلىمي جۋرنالداردىڭ رەسەنزەنتتەرى ە.ا. بورىبايەۆ، ۆ.ن. كوسوۆ، س.د. ابىشيەۆا، ج.ا. حامزينا، ل.ۆ. سافرونوۆا، م.ش. مۇساتايەۆا جانە ت.ب. بولىپ تابىلادى.
ۋنيۆەرسيتەتتە حالىقارالىق جانە مەملەكەتتىك عىلىمي-زەرتتەۋ جوبالارى تابىستى جۇزەگە اسىرىلۋدا. 2021 جىلى جالپى سوماسى 355 ملن.تەڭگەگە 48 عىلىمي جوبا، ونىڭ ىشىندە ق ر بعم گرانتتارى بويىنشا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 14 جوبا جالپى سوماسى 208،8 ملن. تەڭگەگە قارجىلاندىرىلدى. ى. التىنسارين اتىنداعى ۇلتتىق ءبىلىم اكادەمياسىمەن بىرلەسىپ، مەملەكەتتىك بيۋدجەتتىك باعدارلامالىق-نىسانالى قارجىلاندىرۋ شەڭبەرىندە «ءبىلىم جانە عىلىم جۇيەسىن جاڭعىرتۋدىڭ عىلىمي نەگىزدەرى» تاقىرىبىندا «ۇزدىك الەمدىك پراكتيكالارعا سايكەس تجكب جۇيەسىندە پەداگوگيكالىق ءبىلىم بەرۋدى ترانسفورماسيالاۋ بويىنشا زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ جانە ۇسىنىمدار ازىرلەۋ» يننوۆاسيالىق جوباسى جۇزەگە اسىرىلىپ وتىر.
زاماناۋي الەمدىك تەندەنسيالارعا سايكەس ۋنيۆەرسيتەتتە ۇزدىك عىلىمي كوللابوراسيالار قۇرىلۋدا. 2021 جىلى رەسپۋبليكالىق عىلىمي ۇيىمدارمەن بىرلەسىپ 8 ينتەگراسيالىق جوبا، ونىڭ ىشىندە ۆيرۋسولوگيا (ميكروبيولوگيا جانە ۆيرۋسولوگيا عىلىمي ورتالىعىمەن بىرلەسىپ) جانە يادرولىق فيزيكا (الماتى ق. يادرولىق فيزيكا ينستيتۋتىمەن جانە كۋرچاتوۆ ق. ۇلتتىق يادرولىق ورتالىعىمەن بىرلەسىپ) سالاسىنداعى زەرتتەۋلەر سياقتى وزەكتى تاقىرىپتار بويىنشا ىسكە اسىرىلدى. بىرنەشە جىل بويى پەداگوگيكا سالاسىندا «جوعارى ەكونوميكا مەكتەبى» ۇلتتىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىمەن (ەجم، ماسكەۋ ق.، رف) بىرلەسىپ حالىقارالىق دەڭگەيدەگى 5 كوللابوراسيالىق جوبا تابىستى ىسكە اسىرىلۋدا. ماسكەۋ پەداگوگيكالىق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىمەن، ماسكەۋ قالالىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىمەن جانە ۆ. استافيەۆ اتىنداعى كراسنويارسك مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىمەن بىرلەسىپ ءبىلىم بەرۋدى سيفرلاندىرۋ بويىنشا عىلىمي جوبا ءساتتى تۇردە جۇرگىزىلۋدە.
2022 جىلدىڭ باسىندا سيۋريح ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پلاتفورماسىندا «Meidalanscapes of Russian Literature: Text Reading» جوباسى باستالدى، وعان ءبىزدىڭ ۋنيۆەرسيتەتتىڭ پروفەسسورى ل.ۆ. سافرونوۆا قوسالقى وقىتۋشى رەتىندە شاقىرىلدى. جوبا شۆەيساريانىڭ لوزاننا ۋنيۆەرسيتەتىمەن، گەرمانيانىڭ كونستانس ۋنيۆەرسيتەتىمەن، حورۆاتيانىڭ زاگرەب ۋنيۆەرسيتەتىمەن، سانكت-پەتەربۋرگ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىمەن جانە اباي اتىنداعى قازۇپۋ-مەن كوللابوراسيادا MOOK شەڭبەرىندە اشىق ونلاين-كۋرس قۇرۋدى كوزدەيدى.
اقش-تىڭ Harvard University (گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتى)، فەيربانك قىتايتانۋ ورتالىعىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى ن.كەنجەاحمەت اباي اتىنداعى قازۇپۋ-مەن بىرلەسىپ ابايدىڭ تاريحي توپونيميكا جونىندەگى جوباسىنىڭ جەتەكشىسى بولدى. DAAD جەلىسى بويىنشا FAU ۋنيۆەرسيتەتىمەن (Friedrich-Alexander-Universität Erlangen-Nürnberg) پەداگوگيكا بويىنشا بىرلەسكەن جوبا جۇزەگە اسىرىلۋدا. ءۇشىنشى جىل قاتارىنان قازۇپۋ ساياساتتانۋ جانە الەۋمەتتىك-فيلوسوفيالىق پاندەر كافەدراسىمەن بىرلەسكەن ەدجيساتو-قورىنىڭ (جاپونيا) «ازيالىق كوممۋنيكاسيا» جوباسى، سونداي-اق ءۇش جىلدىق ەراسمۋس+ KAZDUAL جوباسى جالعاسۋدا. 2021ج. وقىتۋشىلاردى دايارلاۋ بويىنشا اقش ۇكىمەتى قارجىلاندىراتىن ساكرامەنتو قالاسىنىڭ كاليفورنيا ۋنيۆەرسيتەتىمەن بىرلەسكەن جوبا اياقتالدى. دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ قارجىلاندىرۋىنىڭ ارقاسىندا ماسكەۋ قالالىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىمەن بىرلەسىپ، اباي اتىنداعى ءقازۇپۋ-نىڭ وقۋ جۇيەسىنە «پەداگوگيكالىق ولشەمدەر» ماگيسترلىك جەلىلىك باعدارلاماسى ەنگىزىلۋدە. اباي اتىنداعى قازۇپۋ ءوز قاراجاتىنان ەسەبىنەن عىلىمي-يننوۆاسيالىق پاركىنىڭ جوبالارىن 39 ملن.تەڭگەدەن استام سوماعا قارجىلاندىرىلدى.
ءبىزدىڭ جوو-دا جاس عالىمداردى قولداۋعا كوپ كوڭىل بولىنەدى. جىل سايىن پروفەسسور-زەرتتەۋشى جانە پوستدوكتورانتۋرا باعدارلامالارىنا ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ءوز قاراجاتى ەسەبىنەن تولەنەتىن اشىق كونكۋرستار وتكىزىلەدى. 2021 جىلى وسى باعدارلامالار بويىنشا 5 پروفەسسور-زەرتتەۋشى جانە 10 پوستدوكتورانت عىلىمي قىزمەتىن جۇزەگە اسىردى، ولاردىڭ 6-ى بوگدە ءبىلىم جانە عىلىم ۇيىمدارىنان قابىلداندى. 2021 جىلى جاس عالىمداردىڭ جوبالارىنا ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ءوز قاراجاتى ەسەبىنەن كونكۋرستىق تارتىپتە 28 500 000 تەڭگە ءبولىندى.
ۋنيۆەرسيتەتتە بولاشاق باعدارلاماسى بويىنشا ءبىلىم الۋشىلار كونتينگەنتى ايتارلىقتاي ءوستى. 2021 جىلدىڭ سوڭىندا اباي اتىنداعى قازۇپۋ-دىڭ 16 قىزمەتكەرى عىلىمي تاعىلىمدامالار كونكۋرسىنىڭ جەڭىمپازدارى بولدى: پوستدوكتورانتتار د.سابيروۆا جانە ا.سەيلحان، پەداگوگيكا جانە پسيحولوگيا ينستيتۋتىنىڭ وقىتۋشىلارى ك.بەكبەنبەتوۆا، س.سايفۋلماليكوۆا، ا.ەرلان قىزى، م.ابساتوۆا، ۆ.قۇرمانبەك، ا.ومىربەكوۆا، ا.جالالوۆا، جاراتىلىستانۋ جانە گەوگرافيا ينستيتۋتىنىڭ وقىتۋشىلارى ت.اقىلبەكوۆا، د.قاسىمبەكوۆا، ك.سىمان. ونەر، مادەنيەت جانە سپورت ينستيتۋتىنان ا. شورابەك، تاريح جانە قۇقىق ينستيتۋتىنان ا. قاسىمبەك، سوربوننا-قازاقستان ينستيتۋتىنان – ق. جۇماش «بولاشاق» بايقاۋىنىڭ جەڭىمپازدارى اتاندى.
ۋنيۆەرسيتەتتە جوعارى جانە جوعارى وقۋ ورنىنان كەيىنگى ءبىلىم بەرۋدىڭ عىلىمي-پەداگوگيكالىق كادرلارىن دايارلاۋ تابىستى جۇزەگە اسىرىلۋدا. 2021/2022 وقۋ جىلىندا ماگيسترانتتار كونتينگەنتى 1424 ادامدى، دوكتورانتتار كونتينگەنتى - 243 ادامدى قۇرادى، بۇل عىلىمي كادرلار رەزەرۆىن تۇراقتى تولىقتىرۋدى قامتاماسىز ەتەدى. ءبىزدىڭ جاس عىلىمي رەزەرۆىمىز وتە بەلسەندى، عىلىم سالاسىندا ءوز بەتىنشە باستامالار بىلدىرەدى. 2021 جىلدىڭ قازان ايىندا جاس عالىمدار كەڭەسى دوكتورانتتارعا ارنالعان «جاراتىلىستانۋ عىلىمدارى جانە پاندەر: وزىق تاجىريبەلەر مەن تەحنولوگيالارعا نەگىزدەلگەن زەرتتەۋلەر» تاقىرىبىندا رەسپۋبليكالىق بىلىكتىلىك اپتالىعىن وتكىزدى.
جاس زەرتتەۋشىلەردىڭ بەلسەندىلىگى مەن باستاماشىلدىعى جوعارى دەڭگەيدەگى ماراپاتتارمەن ماراپاتتالادى. «باستاۋىشتا وقىتۋ پەداگوگيكاسى مەن ادىستەمەسى» ماماندىعىنىڭ 3 كۋرس ستۋدەنتى تولقىن جارىلقاسىنوۆاعا پرەزيدەنتتىك ستيپەنديا تاعايىندالدى. «7م01702-ورىس ءتىلى مەن ادەبيەتى» ماماندىعىنىڭ 2 كۋرس ماگيسترانتى رابيعا جاكەنوۆا ن.ءا. نازاربايەۆتىڭ 2021 جىلعى ستيپەندياسىنىڭ يەگەرى اتاندى. «حيميا» ماماندىعى بويىنشا PhD دوكتورانتۋرا تۇلەگى سۋنناتۋللا كاۋمبايەۆ «الماتى - 2021 جىل ءمۇعالىمى» قالالىق بايقاۋىندا ءۇشىنشى ورىنعا يە بولدى. «7م01702-ورىس ءتىلى مەن ادەبيەتى» ماماندىعىنىڭ 2 كۋرس ماگيسترانتى مەرۋەرت ىزتىلەۋ تاۋەلسىز مەملەكەتتەر دوستاستىعىنىڭ «ۇزدىك جاس عالىم – 2021» مەدالىمەن ماراپاتتالدى. «حالىقارالىق قۇقىق» ماماندىعىنىڭ ماگيسترانتى قارلىعاش جەدەلوۆا «قازاقستاننىڭ ۇزدىك ماگيسترانتى - 2021» رەسپۋبليكالىق بايقاۋىندا جەڭىمپاز اتاندى. PhD دوكتورانت مادينا مولداعالي («ورىس ءتىلى مەن ادەبيەتى» ماماندىعى) «كۆانتيتاتيۆتى فيلولوگيا» جاس عالىمدار مەكتەبى حالىقارالىق جوباسىنىڭ قاتىسۋشىسى بولا وتىرىپ، ميكولوس رومەرۋس ۋنيۆەرسيتەتىندە (ۆيلنيۋس ق.) ليتۆا مەملەكەتتىك باعدارلاماسى (Lithuanian State Scholarship) بويىنشا وقۋ گرانتىن جەڭىپ الدى. اباي اتىنداعى قازۇپۋ فيلولوگيا جانە كوپتىلدى ءبىلىم بەرۋ ينستيتۋتىنىڭ ورىس ءتىلى مەن ادەبيەتى كافەدراسىنىڭ جاس وقىتۋشىسى ايجان نۇسىپبەكوۆا گرانت پەن «جىل ءمۇعالىمى» قۇرمەتتى اتاعىنا يە بولدى (2021 ج.).
ۋنيۆەرسيتەتتىڭ عىلىمي الەۋەتى ساندىق جانە ساپالىق جاعىنان دا ۇدايى ارتىپ كەلەدى. يۋنەسكو جاريالاعان تۇراقتى دامۋ ماقساتتارىن ەسكەرە وتىرىپ، بىزگە ءداستۇرلى وقىتۋشىلىق قىزمەت سالالارىندا ماماندار دايارلاپ قانا قويماي، سونىمەن قاتار قازاقستاننىڭ ءبىلىم بەرۋ بولاشاعىن قالىپتاستىرۋ قاجەت. بۇل ۇدەرىستە عىلىمعا شەشۋشى ءرول بەرىلگەن - ونداعى جەتىستىكتەر، ءبىرىنشى كەزەكتە، اباي اتىنداعى قازۇپۋ-دىڭ الەمدىك ءيميدجىن قالىپتاستىرادى، ۋنيۆەرسيتەتتى حالىقارالىق جانە وتاندىق رەيتينگتەردە الدىڭعى قاتارعا شىعارادى. ۋنيۆەرسيتەت جىل سايىن الەمنىڭ جەتەكشى ۋنيۆەرسيتەتتەرى اراسىندا ءوز پوزيسياسىن جاقسارتىپ كەلەدى. QS World University Rankings-2022 جىلعى الەمدىك رەيتينگىسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا اباي اتىنداعى قازۇپۋ 551-560 پوزيسياسىندا (2021ج.601-650؛ 2020 ج. 561-570) تابان تىرەدى. سايكەسىنشە ق ر جوو اراسىندا Abai University بەسىنشى ورىندى يەمدەنسە، QSEECA-2022 (Emerging Europe & Central Asia) حالىقارالىق رەيتينگىندە ۋنيۆەرسيتەت شىعىس ەۋروپا جانە ورتالىق ازيا ەلدەرى بويىنشا ءوڭىردىڭ 450 جوعارى وقۋ ورنىنىڭ ىشىنەن 70-ورىندى الادى. Abai University rank Pro Worldwide Professional University Rankings ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ جاھاندىق رەيتينگىنىڭ توپ-1000 قاتارىنا كىرىپ، الەمنىڭ تىركەلگەن 2425 جوو-نان 917ء-شى ورىنعا يە بولدى. QS World University Rankings by Subject 2022 قورىتىندىسى بويىنشا اباي اتىنداعى قازۇپۋ العاش رەت پاندىك رەيتينگ بويىنشا الەمنىڭ العاشقى ءجۇز ۋنيۆەرسيتەتتەرى قاتارىندا، «ءبىلىم بەرۋ جانە وقىتۋ» (Education and Training) ماماندىعى بويىنشا «الەۋمەتتىك عىلىمدار جانە مەنەدجمەنت» 71،6 بالل ساناتىندا 62-ورىنعا يە بولدى. بۇل كورسەتكىش رەيتينگتىڭ وسى ساناتىندا ۇسىنىلعان قازاقستاندىق، سونداي-اق ورتالىق-ازيالىق جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ اراسىندا ەڭ ۇزدىك بولىپ تابىلادى. سونىمەن قاتار، ۋنيۆەرسيتەت العاش رەت «ونەر جانە گۋمانيتارلىق عىلىمدار» سالالىق رەيتينگىنە ەنىپ، 297 ورىن الدى، جالپى بالل 64،5. بۇل ساناتتا «لينگۆيستيكا» ماماندىعى الەمدە 201-250 پوزيسياسىندا (رەسپۋبليكانىڭ جوعارى وقۋ ورىندارى اراسىندا 3ء-شى ورىن). 2022 جىلى اباي اتىنداعى قازۇپۋ العاش رەت QS Stars Rating System بەدەلدى حالىقارالىق رەيتينگىسىنە قاتىسىپ، 1000-نان 752 بالل جيناپ، بەس مۇمكىن جۇلدىزدىڭ ىشىنەن «4 جۇلدىز» جوعارى باعاسىنا يە بولدى.
ە.ا. بورىبايەۆ، اباي اتىنداعى قازۇپۋ-دىڭ عىلىمي-زەرتتەۋ قىزمەتى جونىندەگى پرورەكتورى
