Елімізде тегін заңгерлік қызметтердің бірқатары бар. Заң консультациясы түріндегі мемлекет кепілдік берген заң көмегі келесі санаттағы азаматтарға көрсетіледі:
- Алимент өндіру, зейнетақы мен жәрдемақы тағайындау, оңалту, босқын немесе кандидаттық мәртебесін алу мәселелері бойынша жеке тұлғалар, сондай-ақ ата-анасының қамқорлығынсыз қалған кәмелетке толмағандар;
- Жыныстық зорлық-зомбылықтың, адам саудасының, терроризм актілерінің немесе азаптаулардың құрбандары – олардың құқықтары мен заңды мүдделерін қамтамасыз ету және қорғау мәселелері бойынша;
- Асыраушысының қайтыс болуынан келтірілген зиянды өтеу мәселелері бойынша жеке тұлғалар;
- Еңбек немесе қылмыстық құқық бұзушылық салдарынан денсаулығына келтірілген зиянды өтеу мәселелері бойынша жеке тұлғалар;
- Ұлы Отан соғысының қатысушылары, жеңілдіктері бойынша оларға теңестірілген адамдар, басқа мемлекеттердің аумағындағы соғыс қимылдарының ардагерлері, мерзімді әскери қызметшілер, бірінші және екінші топтағы мүгедектер, жасы бойынша зейнеткерлер – кәсіпкерлік қызметпен байланысты емес мәселелер бойынша;
- Көп балалы отбасылар - кәсіпкерлік қызметпен байланысты емес мәселелер бойынша;
- Жан басына шаққандағы табысы тұрғылықты жері бойынша белгіленген кедейлік шегінен төмен табысы аз жеке тұлғалар (отбасылар) - кәсіпкерлік қызметпен байланысты емес мәселелер бойынша.
Сотта тегін қорғау және өкілдік ету
Мемлекет сондай-ақ соттарда, қылмыстық қудалау органдарында, мемлекеттік және мемлекеттік емес ұйымдарда тегін құқықтық қорғауды және өкілдік етуді қамтамасыз етеді:
- Әкімшілік жауапкершілікке тартылған адамдар;
- азаматтық сот ісін жүргізудегі талапкерлер мен жауапкерлер, сондай-ақ әкімшілік соттардағы талапкер; • қылмыстық істер бойынша күдіктілер, айыпталушылар, сотталушылар, сотталғандар, ақталғандар және жәбірленушілер.
Мемлекет кепілдік берген заң көмегін алуға құқығы бар азаматтар тұрғылықты жеріне немесе орналасқан аймағына қарамастан жүгіне алады. Олардың заңды өкілі де құқықтық көмек көрсету туралы өтініш бере алады.
Кейбір санаттағы азаматтар мемлекеттік баж төлеуден босатылды
Қазақстан Республикасының Салық кодексінің 617-бабына сәйкес, нотариаттық әрекеттер үшін мемлекеттік баж төлеуден босатылғандар:
- Мемлекетке мүлікті мұраға қалдыру немесе сыйға тарту туралы өсиет рәсімдейтін жеке тұлғалар.
- Мемлекеттік мекемелер, егер олар мемлекетке мұра құқығын растайтын құжаттар алатын болса.
- Белгілі бір санаттағы мұрагерлер:
- Қазақстан Республикасын қорғау кезінде немесе мемлекеттік, қоғамдық міндеттерді орындау барысында, сондай-ақ адам өмірін құтқару, мемлекеттік мүлікті және құқықтық тәртіпті сақтау кезінде қаза тапқан азаматтардың мұрагерлері.
- Мұра қалдырушы азаматпен кемінде үш жыл бірге тұрып, мұраға қалған тұрғын үйде тұруын жалғастырып жатқан тұлғалар.
- Сақтандыру шарттары бойынша төлемдер, мемлекеттік қарыз облигациялары, еңбек ақы, авторлық құқықтар және өнертабыстарға байланысты сыйақыларды мұраға алатындар.
- Ақталған азаматтардың мұрагерлері.
- Ұлы Отан соғысының ардагерлері мен мүгедектері, сондай-ақ Кеңес Одағының ордендері мен медальдарымен марапатталған тыл еңбеккерлері.
- Мүгедектер, соның ішінде мүмкіндігі шектеулі баланың ата-анасының бірі.
- Оралмандар, Қазақстан азаматтығын алу мәселелеріне қатысты.
- Көпбалалы аналар, «Алтын алқа», «Күміс алқа» иегерлері және «Батыр ана» атағы барлар.
- Психикалық аурулары бар азаматтар, егер олар Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қорғаншылықта болса.
- Жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар, 18 жасқа толғанға дейін.
Сонымен қатар, «Қазақстан мүгедектерінің ерікті қоғамы» одағы, «Қазақ саңыраулар және зағиптар қоғамы» және олардың өндірістік кәсіпорындары барлық нотариаттық әрекеттер үшін мемлекеттік баж төлеуден босатылған.
Жекеменшік нотариустар көрсететін қосымша жеңілдіктер
«Нотариат туралы» заңға сәйкес, нотариустар келесі азаматтарға құқықтық және техникалық қызметтер үшін төлемнен босату мүмкіндігін береді:
- Егер жеке немесе заңды тұлға нотариалдық куәландыруға жататын құжат жобасын өзі дайындаса.
- Медициналық-әлеуметтік мекемелерде тұратын қарттар мен мүгедектер.
- Жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар.
- 1 және 2-топтағы мүгедектер.
- Зейнет жасына жеткен азаматтар.
Адвокат Евгений Яворскийдің айтуынша, жеңілдіктер тек өтініш берушінің тікелей өзіне қатысты құжаттарға ғана қолданылады. Егер, мысалы, мүгедектігі бар адам нотариусқа заңды тұлғаның құжаттарын куәландыру немесе басқа біреуге қатысты құжаттарды рәсімдеу үшін жүгінсе, бұл жеңілдіктер қолданылмайды.
