Мұнан соң ел Президенті Атырау облысында жұртшылықпен кездескенде «синтетика» мәселесіне тағы да тоқталды. Бір айдан кейін Қасым-Жомарт Тоқаев ҚР Ішкі істер министрін қабылдады. Ол нашақорлық пен есірткі бизнесіне қарсы күрестің үш жылға арналған кешенді жоспарын әзірлеп жатқанын айтты. Бұл ретте ол 2022 жылдың он айында заңсыз айналымнан 12 тоннаға жуық есірткі, оның ішінде 212 келі синтетикалық есірткі заттары тәркіленгенін айтты. 36 дәрілік зертхана мен 43 дәрі арнасы жойылып, дәрі-дәрмек жарнамасы бар 1900 сайт бұғатталған.
Өткен жылдың мамыр айында және ҚР ІІМ Есірткі қылмысына қарсы күрес департаментінің бастығы Асхат Мұхаметқалиев брифингте Қазақстанда есірткі қылмысына қарсы күрес және нашақорлықтың алдын алу шараларын жетілдіру бойынша 2022-2023 жылдарға арналған жол картасы қабылданғанын айтты.
Құжат ойын-сауық мекемелерін, сауда орындарын, сондай-ақ, дәрі-дәрмек айналымын тексеруді қарастырады. Сонымен қатар, халықаралық айналымдағы дәрі-дәрмектің жаңа түрлерін анықтау үшін мониторингтік ведомствоаралық топ құрылуда. Банктер мен төлем ұйымдарының күдікті қаржылық операциялары тексеріліп, күдікті электрондық әмияндардың иелері бақылауға алынбақ. Интернеттегі жарнаманы, граффитті суреттерін және QR-кодтарды болдырмау үшін қоғамдық топтар, студенттер мен жастар арасында алдын алу бойынша үгіт-насихат топтарын құру жоспарланған.
Жалпы, «синтетика» туралы былтыр көктемінен бастап айтыла бастады. Бұрын 2011 жылы әзірленген Стратегияда химиядағы инновациялардың әсерінен дәрі-дәрмектің қолжетімділігіне қауіп төніп тұрғаны туралы айтылғанымен, ол еленбей қалатын.
Былтыр қараша айында есірткі қылмысына қарсы күрес басқармасының басшысы Бақытжан Әмірханов брифингте есірткі бизнесіне қарсы күреске арналған «Қарасора-2022» жедел-профилактикалық іс-шарасының қорытындысын шығарды. Онда ол анықталған дәрілік зертханалар саны төрт жылда 3-тен 55-ке дейін өскенін айтты.
Ведомствоның мәліметінше, елде тәркіленген есірткінің 90 пайызына жуығын каннабис тобына жататын есірткілер құрайды. Әңгіме Шу алқабында жабайы өсетін қарасора туралы ғана емес, сонымен қатар, еліміздің орталық және оңтүстік өңірлеріндегі қарасораны ұйымдасқан түрде өсіру туралы болып отыр.
Ресми мәліметтер бойынша, биыл Қазақстан экспортқа сегіз тоннадан астам морфин, 18 тонна тримеридин шығаруды жоспарлап отыр.
Жалпы, елімізде есірткіге қарсы күрес, оны заңсыз айналымнан шығару бойынша заңнамалық және тәжірибелік жұмыстар әуел бастан жүргізіліп келеді. Мысалы, 1997-1998 жылдарға арналған «Есірткілерді теріс пайдалану мен заңсыз таратуға қарсы күрес жөніндегі кешенді шаралар» бірінші болып әзірленді. 1997 жылдан бастап Біріккен Ұлттар Ұйымының агенттіктері «Қазақстанда есірткі бизнесіне қарсы күрес шараларын институционалдық нығайту және жетілдіру» бағдарламасын жүзеге асыру аясында құқық қорғау органдарына құрал-жабдықтар, компьютерлер мен көліктер берілді.
1998-1999 жылдары Біріккен Ұлттар Ұйымының Есірткіге қарсы күрес және қылмыстың алдын алу жөніндегі басқармасының аймақтық жобасы аясында Қазақстан, Қырғызстан және Тәжікстандағы есірткі заттары бар өсімдіктердің, Қазақстанның оңтүстік, орталық және шығыс облыстарында жабайы өсетін қарасора мен эфедра өсетін аумақтарының компьютерлік карталары алынды.
1998 жылдың шілдесінде нашақорлық пен есірткі бизнесіне қарсы күрестің кейінгі стратегиясында айтылған тиісті заң қабылданды – оның негізінде бағдарламалар, стратегиялар, жол картасы жасалды.
Есірткі бизнесімен күрес алаңында бірнеше бағыт бар. Бұл халықаралық транзит – Қазақстан арқылы Орталық Азиядан, атап айтқанда Ауғанстаннан Ресейге және одан әрі Еуропаға есірткі жеткізудің «солтүстік жолы» өтеді.
Шанхай ынтымақтастық ұйымы есірткіге қарсы стратегиялық бағдарламны жүзеге асыруда. Мысалы, 2019 жылы қатысушы елдер Web операциясын жүзеге асырды. Оның мақсаты ШЫҰ-ға мүше мемлекеттердің аумағында есірткіні, ең алдымен синтетикалық текті және жаңа психоактивті заттарды жеткізу мен таратуды бұзу, есірткі бизнесінде интернет-ресурстар мен виртуалды төлем жүйелерін пайдалануды болдырмау, тиімділігін арттыру болды.
Әрине, Қазақстан есірткінің заңсыз айналымына қарсы күресте көптеген мемлекетаралық бағдарламаларға ынтымақтасады және қатысады. Бірақ есірткіден азат аумаққа айналуға тек бір жағдайда ғана – күштеу шараларын жүзеге асырғанда қол жеткіземіз. Бұл ретте мемлекет басшысын да, осы шараларға қатысатын көптеген адамдарды да қорғауды қамтамасыз ету керектігін түсінуіміз қажет. Әзірге есірткі бизнесі қоғамдық мағынада бір елде де, трансұлттық деңгейде де биліктің жоғары эшелонындағы патронатпен байланысты.
