Qaıta qaralǵan bıylǵy búdjet jobasynda Reseı "Baıqońyr" kesheni úshin osy jyly 52 mlrd 143,5 mln teńge jáne áskerı polıgondarǵa – 9 mlrd 217,9 mln teńge jaldaý aqysyn tóleýge tıis bolady.
Vıse-premer – Qarjy mınıstri Erulan Jamaýbaevtyń aıtýynsha, bul ózgeris "teńge baǵamynyń AQSH dollaryna shaqqanda naqty ózgerýine baılanysty" eken. Eki el arasyndaǵy mámile boıynsha ǵarysh aılaǵy keshenin qoldanǵany úshin Máskeý jyl saıyn respýblıkamyzǵa 115 mln dollar tólep turady.
Ótken jylǵy jeltoqsanda bıylǵy búdjetti qabyldaý barysynda 1 dollar = 425 teńge degen baǵam qoldanylypty. Endi búdjet jobasyn qaıta qaraǵan kezde 1 dollar 453 teńgege teń dep alynady.
Bıylǵy 9 naýryzda amerıkalyq valúta 510 teńgege deıin qymbattaǵany málim. Eger jyl sońyna deıin baǵam sol shamaǵa barsa, "Baıqońyr" Kremlge 58 mlrd 650 mln teńgege túspek.
Birqatar sarapshylardyń dereginshe, Máskeý kosmodromdy jaldaý aqysyn da dollardan rúblge kóshirýdi qalaıtyn kórinedi. Qazaqstan bolsa, dollardy qoldap, soǵan tabandaýy kerek. Bul bizge qolaıly.
Qazaq jerindegi ǵarysh aılaǵy 1994 jyly Reseıge 20 jylǵa arendaǵa berilgen bolatyn. Keıin, 2004 jyly eki el kelisimdi uzartýǵa ýaǵdalasty. Nátıjesinde, Qazaqstan "Baıqońyr" keshenin qalamen jáne onyń aımaǵyndaǵy jerimen birge 2050 jylǵa deıin Reseıge jalǵa berdi.
– Negizi, "Baıqońyr" keshenin jalǵa berý sheshimi 1994 jyly qabyldandy, sol kezde aýyr ekonomıkalyq jaǵdaıǵa baılanysty Qazaqstannyń ony ustap turýǵa jáne paıdalanýǵa múmkindigi bolmady. Bekitilgen kelisimge sáıkes, Reseı Baıqońyr qalasyn jáne kosmodromdy ustap turý jóninde ózine mindetteme aldy. "Baıqońyr" saqtaldy jáne jumys istep tur. Respýblıkalyq búdjetke jyl saıyn 115 mln dollar jaldaý tólemi túsip turady. Keıingi 27 jyl ishinde keshendi jalǵa berýden Qazaqstan 3 mlrd dollardan astam tabys tapty, – deıdi Sıfrlyq damý, ınovasıalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstri Baǵdat Mýsın.
Ekonomıkalyq turǵydan ǵarysh keshenin jalǵa berý paıdaly bolǵanymen, qazaqstandyq qoǵam, sarapshylar munyń ózge qyrlaryna alańdaýshylyq bildirip júr. Mysaly, ekologıany buzady. Baıqońyr qalasyndaǵy 12 mekteptiń tek beseýi ǵana qazaqstandyq standartpen oqytady, qalǵany Reseıge baǵynady. Olarda qazaqstandyq balalar "Prezıdentim Pýtın, astanam Máskeý" dep oqytylatyn kórinedi, qazaq tili, qazaq ádebıeti men Qazaqstan tarıhyn pánin oqymaıdy.
Qaladaǵy balabaqshalardyń jaǵdaıy da solaı. 2020 jyly qazaqstandyq bilim berý standartyna negizdelgen 2 jeke balabaqsha ǵana ashylypty. Reseılikter bul qalany óz jerindeı sezinedi.
Ótkende "Roskosmos" basshysy Dmıtrıı Rogozın Qazaqstannyń Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstri Asqar Omarovty ultjandylyǵy úshin unatpaı, qazaq mınıstriniń qazaq jerindegi "Baıqońyrǵa barýyna tyıym salatynyn" málimdegeni bar. Reseı Baıqońyrǵa áskerı, saýytty tehnıkalaryn engizip jáne keri qaıtaryp, eldiń záresin ushyratyny da jasyryn emes...
