Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Tuńǵysh prezıdentti týǵan kúnimen quttyqtap, "Egemen Qazaqstanda" kólemi maqala jarıalady. Sanaýly kúnnen keıin 80-ge tolatyn Nazarbaev byltyrǵy jyldyń naýryzynda oryntaǵyn bosatyp, ony Toqaevqa tapsyrǵan edi. Dalanews.kz osy maqalanyń yqshamdalǵan úlgisin oqyrman nazaryna usynady.

Toqaevtyń aıtýynsha Nursultan Ábish­uly – aıryqsha erik-ji­gerimen erteńgi kókjıekke batyl qaraı bilgen biregeı reformator, álem moıyndaǵan memleket qaıratkeri! Ol – táýelsiz eldiń tól tarıhyn óz qolymen jasaǵan tegeý­rindi tulǵa!

"Meniń Elbasyn alǵash kór­genime de 35 jyldyń júzi bolyp­ty. Nursultan Ábishuly 1985 jyl­dyń qyrkúıeginde Qazaq KSR Mı­nıstrler Keńesiniń Tóraǵasy kezinde Qytaıǵa kelgen edi. Ol kezde elshilikte jumys isteıtinmin. Son­da Úkimet basshysynyń qy­taı­lyq­tar­men kelissózder barysynda baı­qalǵan mol bilimine, totalıtarızm tusyn­da qa­lyp­tasqan jaılar jónindegi batyl oılaryna, sóziniń júıeliligine bári­miz qatty razy bolǵanbyz.

Elshilik qyzmet­kerlerimen bas-aıaǵy eki jarym saǵatqa sozylǵan beıresmı áńgimeden keıin bas qos­qanymyzda men áriptesterime qarap: "Te­ginde, biz Qazaqstannyń bolashaq bas­shy­symen sóılesken shyǵarmyz" dedim. Arada bes jyl ótkende Nursultan Nazarbaev elimizdiń bas­­shy­lyǵyna keldi", – deıdi Toqaev.

Onyń pikirinshe 90-shy jyldaǵy aýmaly-tókpeli shaqta Nazarbaevtyń uıymdastyrýshylyq qabileti barynsha ashylǵan.

"1989 jyly maýsym aıynda ol Qazaqstan Kompartıasy Ortalyq Komı­tetiniń birinshi hat­shysy boldy, al 1990 jyly sáýir aıynda Joǵarǵy Keńes ony Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti etip saılady. Osylaısha, sol kez­degi álemdik geosaıasattaǵy eń yqpaldy eldiń biri sanalatyn KSRO kólemindegi eń jas ári yqpaldy basshy retinde kózge tústi.

Nursultan Nazarbaev ká­nigi saıasatker retinde alyp eldiń keteýi ketip, sha­ńyraǵy shaı­qa­lyp turǵanyn jaqsy sezindi. Son­dyqtan da sol syndarly shaq­ta Odaq basshylary ortasynda júrip jatqan oıynnan tys bolyp, ıntegrasıalyq úrdis­terdiń jaqtaýshysy retinde kórindi.

Bul ustanymy qaharly eldiń qabyrǵasy só­gilgen kezde TMD uıy­myn qurýǵa negiz boldy. Ja­ńa memleketterdiń qurylýyna baıla­nysty "ıýgoslavıalyq se­­narııdiń" bolǵanyn eskersek, bul shyn máninde yqtı­mal qantógistiń aldyn alǵan sarabdal sheshim bolatyn", – deıdi ol.

Toqaev osy arada toqyraý jyldaryna toqtalyp, Nazarbaevqa turalaǵan ekonomıka, toqtaǵan kásiporyndar men aýyl sharýa­shylyǵy, kedeı­shilik, jumyssyzdyq má­seleleri "muraǵa" qalǵanyn aıtypty.

"Sondaı-aq sol kezdegi kóptegen saıasatkerler men sarapshylar elimizdiń bolashaǵyna úl­ken kúmánmen qaraǵany da shyndyq. Olardyń paıymynsha, Qazaqstandaǵy eko­nomıkalyq, demografıalyq qıyn­dyqtar men shekaranyń zańdy túrde be­kitilmeýi eldiń shynaıy táýelsizdigine nuq­san keltiredi-mis.

Alaıda Tuńǵysh Prezıdenttiń parasatpen júrgizgen pár­­mendi saıasaty álgindeı senimsizdik ta­nyt­­qan tujyrymdardyń tas-talqanyn shyǵardy. Bir ǵana shekara beldeýin shegendep berýdiń ózi qanshama qajyr-qaıratty qajet etti deseńizshi", – deıdi ol.

Prezıdenttiń aıtýynsha Elbasynyń eń úlken erligi – Semeı ıadrolyq synaq alańyn jabý týraly Jarlyǵy boldy. Tuńǵysh Prezıdenttiń toq­tamyn halyqaralyq qa­ýym­dastyq ta oń qa­byldaǵan eken.

"Aıtalyq Semeı polıgony jabylǵannan keıin Reseıdiń Jańa jerdegi synaq polıgony, AQSH aýmaǵyndaǵy "Nevada" polıgony, fran­sýzdardyń Tynyq muhıttaǵy polıgony jáne Qytaıdyń Lobnor ıadrolyq synaq alańy jumysyn toqtatty. Jer sharynyń kez kelgen núktesine jeterlik bir myń eki júz ıadrolyq oqtumsyǵy bar 110-nan astam balıstıkalyq zymyrandy quraıtyn mólsheri jaǵynan álemdegi tórtinshi ıadrolyq áleýet AQSH jáne Reseımen birlese otyryp, zalalsyzdandyryldy.

2006 jyldyń qyrkúıeginde aımaqtaǵy ózge de eldermen birge Ortalyq Azıany ıadrosyz aımaq dep jarıalaǵan Semeı kelisimine qol qoıyldy. Kelisimge qazirdiń ózinde 200-ge jýyq memleket qosylyp, 150-den astamy ratıfıkasıalandy. Qazaqstannyń bul beıbitshil ıdeıa­sy negizinde Prezıdent Jarlyqqa qol qoıǵan 29 tamyz – Dúnıejúzilik ıadrolyq qarýǵa qarsy is-qımyl kúni retinde atalyp ótedi. Osy beıbit bastamany áli de belsendi jalǵastyrýymyz qajet", – deıdi Toqaev.

Budan bólek Memleket basshysynyń Nazarbaevtyń jumysyn joǵary baǵalaǵan Lı Kýan Iýdy mysalǵa keltiripti. Toqaevtyń paıymdaýynsha Nazarbaev álemde jan-jaqty baılanysty júrgize otyryp, kópvektorly saıasattyń negizin qalaǵan adam. 

"Bul jóninde "Prezıdent Nazarbaev – keńestik saıasattaǵy jaryq juldyz, túrli respýb­lıkalar arasyndaǵy iri tulǵa. Qazaqstan lıderi – belgili deńgeıde qatal, tájirıbeli, jedel sheshim qabyldaı alatyn adam. Odaqtyń basqa respýblıkalarynyń ózi moıyndaǵan jyly shyraıly, talantty jáne tabandy basshy. Nazarbaev eldi basqaryp turǵanda, Qazaqstannyń tabystarǵa jetý múmkindigi anaǵurlym mol bolady" degen Sıngapýrdyń birinshi Premer-mınıstri, kórnekti saıası tulǵa Lı Kýan Iýdyń baǵasy ádil bolǵanyn tarıh­tyń ózi dáleldep otyr", – deıdi Toqaev.

"Egemende" jarıalaǵan maqalasynda Qazaqstannyń qazirgi prezıdenti Elbasynyń el astanasyn Arqa tósine kóshirý týraly ıdeıasy Qazaqstannyń damýyndaǵy mańyzy zor tarıhı betburys bolǵanyn aıtypty.

"Astanany kóshirý ıdeıasy eldi biriktirýshi faktorǵa aınaldy. Búginde elordamyz – halqymyzdyń maqtanyshy hám súıikti shahary. Byltyr men astana avtorynyń elordany salyp, damytýǵa qosqan orasan zor úlesin ádil baǵalaı otyryp, qalaǵa Nur-Sultan ataýyn berý týraly sheshim qabyldadym. Bul durys sheshim bolǵanyna esh kúmán joq. Bul qadam Qazaqstannyń jańa tarıhy men Elbasy esiminiń birtutas uǵymǵa aınalǵanyn bildiredi.

 

"Elý jylda el jańa, júz jylda – qazan" deıdi halqymyz. Nursultan Nazarbaev elimizdiń bıligin qolǵa alǵan 30 jyldyń ishinde jańa memleket qurýdyń barlyq qıyndyǵyn bastan ótkerdi. Eńseli murattardy eńserip, tolaǵaı tabysqa qol jetkizdi. Qazaq jurtyn tórtkúl dúnıege tanytyp, barsha álemge moıyndata bildi", – deıdi ol.

Maqalanyń toq eterin Toqaev "Elbasynan kóp nárse úırendim, ómirlik ónege aldym" dep túıindepti.

"Byltyr elimizdiń tarıhynda úlken betburys boldy. Tuńǵysh Prezıdent bıliktiń aýysýy barysynda maǵan ólsheýsiz senim artty. Bul taǵy da Elbasy el múddesi jolynda kez kelgen sheshimge bara alatyn erekshe batyldyǵyn baıqatty. Eń bas­tysy, biz bıliktiń aýysýyn turaqtylyq jaǵdaıynda ótkize bildik. Bul – Elbasynyń parasaty men kóregendiligin kórsetken tarıhı oqıǵa. Byltyrǵy Prezıdent saılaýynda halyq Elbasynyń strategıalyq baǵdaryn qoldap daýys berdi. Sondyqtan bul jeńis – halqymyzdyń jeńisi!

İndetpen kúres sharalary áli jal­ǵasady. Elbasy osy syndarly kezeńde de elimen etene ekenin bildirip, ózi je­tekshilik etetin Nur Otan partıasynyń jalpyhalyqtyq "Biz birgemiz!" aksıa­syn jarıalady. Úndeý tastap, únemi bir-birimizge qoldaý kórsetýge shaqyrdy. Kúlli el Elbasynyń izgilikke shaqyrýyn qabyl alyp, kúrdeli kezeńde bereke-birliktiń úlgisin kórsetýde. Bul ıgi bas­tama Nursultan Ábishulynyń halyqty memlekettik múddege jumyldyrýshy tulǵa ekenin taǵy da aıqyn tanytty.

Ol – shyn máninde jahan jurtyna keń tanymal, halyqaralyq qaýymdastyqta aıryqsha bedeldi, álemdik deńgeıdegi saıasat sardary", – deıdi Toqaev.

Derekkóz: egemen.kz