توقايەۆتىڭ ايتۋىنشا نۇرسۇلتان ءابىشۇلى – ايرىقشا ەرىك-جىگەرىمەن ەرتەڭگى كوكجيەككە باتىل قاراي بىلگەن بىرەگەي رەفورماتور، الەم مويىنداعان مەملەكەت قايراتكەرى! ول – تاۋەلسىز ەلدىڭ ءتول تاريحىن ءوز قولىمەن جاساعان تەگەۋءرىندى تۇلعا!
"مەنىڭ ەلباسىن العاش كورگەنىمە دە 35 جىلدىڭ ءجۇزى بولىپتى. نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى 1985 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە قازاق كسر مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى كەزىندە قىتايعا كەلگەن ەدى. ول كەزدە ەلشىلىكتە جۇمىس ىستەيتىنمىن. سوندا ۇكىمەت باسشىسىنىڭ قىتايلىقتارمەن كەلىسسوزدەر بارىسىندا بايقالعان مول بىلىمىنە، توتاليتاريزم تۇسىندا قالىپتاسقان جايلار جونىندەگى باتىل ويلارىنا، ءسوزىنىڭ جۇيەلىلىگىنە ءبارىءمىز قاتتى رازى بولعانبىز.
ەلشىلىك قىزمەتكەرلەرىمەن باس-اياعى ەكى جارىم ساعاتقا سوزىلعان بەيرەسمي اڭگىمەدەن كەيىن باس قوسقانىمىزدا مەن ارىپتەستەرىمە قاراپ: "تەگىندە، ءبىز قازاقستاننىڭ بولاشاق باسشىسىمەن سويلەسكەن شىعارمىز" دەدىم. ارادا بەس جىل وتكەندە نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ەلىمىزدىڭ باسشىلىعىنا كەلدى"، – دەيدى توقايەۆ.
ونىڭ پىكىرىنشە 90-شى جىلداعى اۋمالى-توكپەلى شاقتا نازاربايەۆتىڭ ۇيىمداستىرۋشىلىق قابىلەتى بارىنشا اشىلعان.
"1989 جىلى ماۋسىم ايىندا ول قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى بولدى، ال 1990 جىلى ءساۋىر ايىندا جوعارعى كەڭەس ونى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ەتىپ سايلادى. وسىلايشا، سول كەزدەگى الەمدىك گەوساياساتتاعى ەڭ ىقپالدى ەلدىڭ ءبىرى سانالاتىن كسرو كولەمىندەگى ەڭ جاس ءارى ىقپالدى باسشى رەتىندە كوزگە ءتۇستى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ كانىگى ساياساتكەر رەتىندە الىپ ەلدىڭ كەتەۋى كەتىپ، شاڭىراعى شايقالىپ تۇرعانىن جاقسى سەزىندى. سوندىقتان دا سول سىندارلى شاقتا وداق باسشىلارى ورتاسىندا ءجۇرىپ جاتقان ويىننان تىس بولىپ، ينتەگراسيالىق ءۇردىستەردىڭ جاقتاۋشىسى رەتىندە كورىندى.
بۇل ۇستانىمى قاھارلى ەلدىڭ قابىرعاسى ءسوگىلگەن كەزدە تمد ۇيىمىن قۇرۋعا نەگىز بولدى. جاڭا مەملەكەتتەردىڭ قۇرىلۋىنا بايلانىستى "يۋگوسلاۆيالىق سەءنارييدىڭ" بولعانىن ەسكەرسەك، بۇل شىن مانىندە ىقتيمال قانتوگىستىڭ الدىن العان سارابدال شەشىم بولاتىن"، – دەيدى ول.
توقايەۆ وسى ارادا توقىراۋ جىلدارىنا توقتالىپ، نازاربايەۆقا تۇرالاعان ەكونوميكا، توقتاعان كاسىپورىندار مەن اۋىل شارۋاشىلىعى، كەدەيشىلىك، جۇمىسسىزدىق ءماسەلەلەرى "مۇراعا" قالعانىن ايتىپتى.
"سونداي-اق سول كەزدەگى كوپتەگەن ساياساتكەرلەر مەن ساراپشىلار ەلىمىزدىڭ بولاشاعىنا ءۇلكەن كۇمانمەن قاراعانى دا شىندىق. ولاردىڭ پايىمىنشا، قازاقستانداعى ەكونوميكالىق، دەموگرافيالىق قيىندىقتار مەن شەكارانىڭ زاڭدى تۇردە بەكىتىلمەۋى ەلدىڭ شىنايى تاۋەلسىزدىگىنە نۇقسان كەلتىرەدى-مىس.
الايدا تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ پاراساتپەن جۇرگىزگەن ءپارمەندى ساياساتى الگىندەي سەنىمسىزدىك تانىتقان تۇجىرىمداردىڭ تاس-تالقانىن شىعاردى. ءبىر عانا شەكارا بەلدەۋىن شەگەندەپ بەرۋدىڭ ءوزى قانشاما قاجىر-قايراتتى قاجەت ەتتى دەسەڭىزشى"، – دەيدى ول.
پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا ەلباسىنىڭ ەڭ ۇلكەن ەرلىگى – سەمەي يادرولىق سىناق الاڭىن جابۋ تۋرالى جارلىعى بولدى. تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ توقتامىن حالىقارالىق قاۋىمداستىق تا وڭ قابىلداعان ەكەن.
"ايتالىق سەمەي پوليگونى جابىلعاننان كەيىن رەسەيدىڭ جاڭا جەردەگى سىناق پوليگونى، اقش اۋماعىنداعى "نيەۆادا" پوليگونى، فرانسۋزداردىڭ تىنىق مۇحيتتاعى پوليگونى جانە قىتايدىڭ لوبنور يادرولىق سىناق الاڭى جۇمىسىن توقتاتتى. جەر شارىنىڭ كەز كەلگەن نۇكتەسىنە جەتەرلىك ءبىر مىڭ ەكى ءجۇز يادرولىق وقتۇمسىعى بار 110-نان استام بالليستيكالىق زىمىراندى قۇرايتىن مولشەرى جاعىنان الەمدەگى ءتورتىنشى يادرولىق الەۋەت اقش جانە رەسەيمەن بىرلەسە وتىرىپ، زالالسىزداندىرىلدى.
2006 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە ايماقتاعى وزگە دە ەلدەرمەن بىرگە ورتالىق ازيانى يادروسىز ايماق دەپ جاريالاعان سەمەي كەلىسىمىنە قول قويىلدى. كەلىسىمگە ءقازىردىڭ وزىندە 200-گە جۋىق مەملەكەت قوسىلىپ، 150-دەن استامى راتيفيكاسيالاندى. قازاقستاننىڭ بۇل بەيبىتشىل يدەياسى نەگىزىندە پرەزيدەنت جارلىققا قول قويعان 29 تامىز – دۇنيەجۇزىلىك يادرولىق قارۋعا قارسى ءىس-قيمىل كۇنى رەتىندە اتالىپ وتەدى. وسى بەيبىت باستامانى ءالى دە بەلسەندى جالعاستىرۋىمىز قاجەت"، – دەيدى توقايەۆ.
بۇدان بولەك مەملەكەت باسشىسىنىڭ نازاربايەۆتىڭ جۇمىسىن جوعارى باعالاعان لي كۋان يۋدى مىسالعا كەلتىرىپتى. توقايەۆتىڭ پايىمداۋىنشا نازاربايەۆ الەمدە جان-جاقتى بايلانىستى جۇرگىزە وتىرىپ، كوپۆەكتورلى ساياساتتىڭ نەگىزىن قالاعان ادام.
"بۇل جونىندە "پرەزيدەنت نازاربايەۆ – كەڭەستىك ساياساتتاعى جارىق جۇلدىز، ءتۇرلى رەسپۋبليكالار اراسىنداعى ءىرى تۇلعا. قازاقستان ليدەرى – بەلگىلى دەڭگەيدە قاتال، تاجىريبەلى، جەدەل شەشىم قابىلداي الاتىن ادام. وداقتىڭ باسقا رەسپۋبليكالارىنىڭ ءوزى مويىنداعان جىلى شىرايلى، تالانتتى جانە تاباندى باسشى. نازاربايەۆ ەلدى باسقارىپ تۇرعاندا، قازاقستاننىڭ تابىستارعا جەتۋ مۇمكىندىگى اناعۇرلىم مول بولادى" دەگەن سينگاپۋردىڭ ءبىرىنشى پرەمەر-مينيسترى، كورنەكتى ساياسي تۇلعا لي كۋان يۋدىڭ باعاسى ءادىل بولعانىن تاريحتىڭ ءوزى دالەلدەپ وتىر"، – دەيدى توقايەۆ.
"ەگەمەندە" جاريالاعان ماقالاسىندا قازاقستاننىڭ قازىرگى پرەزيدەنتى ەلباسىنىڭ ەل استاناسىن ارقا توسىنە كوشىرۋ تۋرالى يدەياسى قازاقستاننىڭ دامۋىنداعى ماڭىزى زور تاريحي بەتبۇرىس بولعانىن ايتىپتى.
"استانانى كوشىرۋ يدەياسى ەلدى بىرىكتىرۋشى فاكتورعا اينالدى. بۇگىندە ەلوردامىز – حالقىمىزدىڭ ماقتانىشى ءھام سۇيىكتى شاھارى. بىلتىر مەن استانا اۆتورىنىڭ ەلوردانى سالىپ، دامىتۋعا قوسقان وراسان زور ۇلەسىن ءادىل باعالاي وتىرىپ، قالاعا نۇر-سۇلتان اتاۋىن بەرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادىم. بۇل دۇرىس شەشىم بولعانىنا ەش كۇمان جوق. بۇل قادام قازاقستاننىڭ جاڭا تاريحى مەن ەلباسى ەسىمىنىڭ ءبىرتۇتاس ۇعىمعا اينالعانىن بىلدىرەدى.
"ەلۋ جىلدا ەل جاڭا، ءجۇز جىلدا – قازان" دەيدى حالقىمىز. نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ەلىمىزدىڭ بيلىگىن قولعا العان 30 جىلدىڭ ىشىندە جاڭا مەملەكەت قۇرۋدىڭ بارلىق قيىندىعىن باستان وتكەردى. ەڭسەلى مۇراتتاردى ەڭسەرىپ، تولاعاي تابىسقا قول جەتكىزدى. قازاق جۇرتىن تورتكۇل دۇنيەگە تانىتىپ، بارشا الەمگە مويىنداتا ءبىلدى"، – دەيدى ول.
ماقالانىڭ توق ەتەرىن توقايەۆ "ەلباسىنان كوپ نارسە ۇيرەندىم، ومىرلىك ونەگە الدىم" دەپ تۇيىندەپتى.
"بىلتىر ەلىمىزدىڭ تاريحىندا ۇلكەن بەتبۇرىس بولدى. تۇڭعىش پرەزيدەنت بيلىكتىڭ اۋىسۋى بارىسىندا ماعان ولشەۋسىز سەنىم ارتتى. بۇل تاعى دا ەلباسى ەل مۇددەسى جولىندا كەز كەلگەن شەشىمگە بارا الاتىن ەرەكشە باتىلدىعىن بايقاتتى. ەڭ باستىسى، ءبىز بيلىكتىڭ اۋىسۋىن تۇراقتىلىق جاعدايىندا وتكىزە بىلدىك. بۇل – ەلباسىنىڭ پاراساتى مەن كورەگەندىلىگىن كورسەتكەن تاريحي وقيعا. بىلتىرعى پرەزيدەنت سايلاۋىندا حالىق ەلباسىنىڭ ستراتەگيالىق باعدارىن قولداپ داۋىس بەردى. سوندىقتان بۇل جەڭىس – حالقىمىزدىڭ جەڭىسى!
ىندەتپەن كۇرەس شارالارى ءالى جالعاسادى. ەلباسى وسى سىندارلى كەزەڭدە دە ەلىمەن ەتەنە ەكەنىن ءبىلدىرىپ، ءوزى جەتەكشىلىك ەتەتىن Nur Otan پارتياسىنىڭ جالپىحالىقتىق "ءبىز بىرگەمىز!" اكسياسىن جاريالادى. ۇندەۋ تاستاپ، ۇنەمى بىر-بىرىمىزگە قولداۋ كورسەتۋگە شاقىردى. كۇللى ەل ەلباسىنىڭ ىزگىلىككە شاقىرۋىن قابىل الىپ، كۇردەلى كەزەڭدە بەرەكە-بىرلىكتىڭ ۇلگىسىن كورسەتۋدە. بۇل يگى باستاما نۇرسۇلتان ءابىش ۇلىنىڭ حالىقتى مەملەكەتتىك مۇددەگە جۇمىلدىرۋشى تۇلعا ەكەنىن تاعى دا ايقىن تانىتتى.
ول – شىن مانىندە جاھان جۇرتىنا كەڭ تانىمال، حالىقارالىق قاۋىمداستىقتا ايرىقشا بەدەلدى، الەمدىك دەڭگەيدەگى ساياسات ساردارى"، – دەيدى توقايەۆ.
دەرەككوز: egemen.kz
