2024 jyly aǵymdaǵy shottyń tapshylyǵy munaı baǵasynyń tómendeýine baılanysty, negizinen, sheteldik ınvestorlarǵa tólenetin ınvestısıalyq kiristi (4,8 mıllıard dollarǵa — 23,7 mıllıard dollarǵa deıin) tómendetý arqyly -3,7 mıllıard dollarǵa (2023 jyly -9,4 mıllıard dollardan) deıin qysqarǵan. Alaıda sheteldik ınvestorlarǵa tólenetin kiristiń jalpy tómendeýine qaramastan aksıonerlerge tólenetin dıvıdendter 14,6 mıllıard dollarǵa deıin ósken (+2,1 mıllıard dollar). Bul týraly Qazaqstan qarjygerleri qaýymdastyǵy (QQQ) Taldaý ortalyǵynyń 2024 jyldaǵy syrtqy sektorǵa jasaǵan sholýynda aıtylady, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Bul rette paıyzdyq tólemder — 9,2 mıllıard dollarǵa deıin (+372 mıllıon dollar) artsa, al qaıta ınvestısıalanǵan kirister teris mánge ıe (2023 jylǵy +6,8 mıllıard dollarmen salystyrǵanda -277 mıllıon dollar).
Aıta ketsek, sheteldik ınvestorlar shıkizat sektoryndaǵy iri jobalarǵa qatysyp, dıvıdendter, alynbaǵan paıda (qaıta ınvestısıalaý) jáne sheteldik ınvestorlar bergen qaryzdar boıynsha syıaqy túrinde kiris alady. Ulttyq banktiń rezervtik aktıvteri esebinen aǵymdaǵy shottyń tapshylyǵyn qarjylandyrý aıtarlyqtaı tómendedi: 2024 jyly - 892 mln dollar, 2023 jyly - 5,9 mlrd dollar. Ári ol, negizinen, qarjy shotyndaǵy aqsha aǵynymen jabylyp otyrdy (1,1 mlrd dollar).
"Qateler men olqylyqtar" degen bólimde kórsetilgen syrtqa ketken aqshalar men túsimder arasyndaǵy aıtarlyqtaı alshaqtyq (1,6 mıllıard dollar nemese aǵymdaǵy shot tapshylyǵynyń 44%) statısıkalyq sáıkessizdikterdi, sondaı-aq tirkelmegen valúta aǵyndaryn da baıqatady. Aǵymdaǵy shottyń tapshylyǵyn qarjylandyrý úshin rezervtik aktıvterdi paıdalanýdy qysqartý jáne altyn baǵasynyń aıtarlyqtaı ósýi (+23%) jaǵdaıynda Ulttyq banktiń altyn-valúta rezervteri 2024 jyly 27%-ǵa nemese 46 mıllıard dollarǵa deıin (bir jyl buryn 36 mıllıard dollar) ósti. Alaıda, Ulttyq qordyń aktıvteri dollar kóleminde birshama tómendedi (2%-ǵa, 60 mlrd dollardan 58,8 mlrd dollarǵa deıin), óıtkeni aqsha alýlardyń joǵary kólemi (10,2 mlrd dollar) tolyqtyrýdyń (4,5 mlrd dollar) jáne ınvestısıalyq kiristiń (4,5 mlrd dollar) jıyntyq kóleminen asyp tústi", - deıdi qaýymdastyq sarapshylary.
Kvazımemlekettik sektordyń (KMS) syrtqy qaryzy memlekettik qarjylandyrý kóleminiń ulǵaıýyna qaramastan qalypty ósimdi (+6,7%, 01.01.24/01.10.24 aralyǵynda) kórsetti (teńge túrinde +3,4%, onyń ishinde Ulttyq qordan 238 mlrd teńgege KMS oblıgasıalary satyp alyndy).
"Bul, bálkim operasıalyq jáne ınvestısıalyq qajettilikterdi jabý úshin sektordy syrttan qarjylandyrý tájirıbesiniń jalǵasýyn, sondaı-aq valúta baǵamynyń aýytqýy saldarynan qaryzdyń valútalyq bóligin qaıta baǵalaý jaǵdaıyn tanytýy múmkin. Bul rette QR Qarjy mınıstrligi jańa syrtqy qaryzdardy (2024 jyly 1,3 mlrd dollar) tarta otyryp, syrtqy memlekettik qaryzdyń jalpy kólemin asa ulǵaıtpaı, tek qaıta qarjylandyrý úshin valútalyq táýekelderdi barynsha azaıtady. Osyǵan qaramastan, tólem balansynyń jáne syrtqy boryshtyń aǵymdaǵy dınamıkasy teńge baǵamyna túsetin qysymnyń saqtalýyn,sondaı-aq munaı baǵasynyń tereń quldyraýy jaǵdaıynda qysqa jáne orta merzimdi perspektıvada fıskaldyq turaqtylyqqa qatysty artyp kele jatqan táýekelderdi baıqatady", - deıdi mamandar.
2024 jyly Qazaqstannyń tólem balansy aıtarlyqtaı jaqsardy: aǵymdaǵy shottyń tapshylyǵy bir jyl burynǵy -9,4 mlrd dollardan -3,7 mlrd dollarǵa deıin qysqardy. Alaıda, bul eksporttyq túsimderdiń ósimi, qazaqstandyq ekonomıkanyń syrtqy kiristeriniń ulǵaıýy esebinen emes, negizinen munaı baǵasynyń tómendeýine baılanysty boldy, bul sheteldik ınvestorlarǵa tólenetin ınvestısıalyq kiristerdi azaıtty. Osyǵan baılanysty osy rettegi tólemderdiń qurylymy ózgerdi: dıvıdendter men paıyzdyq tólemderdiń úlesi artty, al qaıta ınvestısıalanǵan aqshadan túsetin kiris kórsetkishi teris mánge ıe boldy, bul sheteldik ınvestorlardyń ınvestısıalyq strategıasyn túzetýler engizýin talap etýi múmkin.
Tapshylyqty qarjylandyrý QR Ulttyq Bankiniń rezervterine jáne qarjy shotyna kóbirek súıendi. "Qateler men olqylyqtar" degen bólikte kórsetilgen ashyq kórsetilmegen aqsha aǵyndary (+1,6 mlrd.) aǵymdaǵy shot tapshylyǵynyń qalǵan jartysyn teńestirdi. Rezervterdi az paıdalaný jáne altyn baǵasynyń ósimi QRUB altyn-valúta rezervteriniń aıtarlyqtaı artýyna sep boldy (+27%), al Ulttyq qordyń aktıvteri kóp mólsherde aqsha alýlarǵa baılanysty tómendedi (-2%).
"Osylaısha, QR halyqaralyq rezervteri (Ulttyq qordyń jáne QRUB ZVR aktıvteri) 104,7 mlrd dollarǵa (+8,7 mlrd) nemese JİÓ-niń 36,3%-na deıin jetti. Alaıda, 2025 jyldyń ekinshi toqsanynda bastalǵan álemdik munaı baǵasynyń kúrt tómendeýi jaǵdaıynda syrtqy sektordyń osaldyǵy máselesi qaıtadan birinshi orynǵa shyǵýda. Eksporttyq kiristiń tómendeýi Ulttyq qordy tolyqtyrý múmkindikterin shekteıdi (ınvestısıalyq kiristi eseptemegende aktıvter 55,2 mlrd dollarǵa deıin tómendeýi múmkin) jáne tólem balansyna qysymdy arttyrady (rezervterdi paıdalaný qajettiligi artady). Mundaı jaǵdaıda 2025 jyldyń ekinshi jartyjyldyǵynda teńge baǵamy men fıskaldyq turaqtylyq boıynsha táýekelder aıtarlyqtaı artady. Qolaısyz konúnktýra saqtalǵan jaǵdaıda aǵymdaǵy shottyń tapshylyǵy qaıtadan tereńdeı túsýi múmkin, al fıskaldyq qoldaý qajettiligi, ásirese josparlanǵan áleýmettik jáne ınfraqurylymdyq shyǵyndar aıasynda tereńdeı túspek. Osylaısha, aǵymdaǵy jylǵy negizgi syn-qaterler: aǵymdaǵy shot pen memlekettik búdjet tapshylyǵyn qarjylandyrýdyń syrtqy jáne ishki kózderin teńgerimdeý, turaqsyz shıkizat naryǵy jaǵdaıynda makroekonomıkalyq turaqtylyqty qamtamasyz etý, sondaı-aq memlekettik qarajatty paıdalaný tıimdiligin arttyrý bolyp tabylady", - deıdi Qazaqstan qarjygerleri qaýymdastyǵy.
Buǵan deıin saıtymyzda "Sarapshylar ań-tań: Munaı óndirisi artqanyna qaramastan "qara altynnyń" eksporty 21%-ǵa qysqarǵan" degen maqala jarıalanǵan bolatyn.
