Májilis depýtaty Ermurat Bapı Qazaqstannyń sý jańa premer-mınıstri Oljas Bektenovke aǵalyq aqylyn aıtyp, odan qandaı úmit kútetinin jetkizdi, - dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Jýyrda ǵana Toqaev Álıhan Smaıylov basqaratyn Úkimetti otstavkaǵa jibergen edi. Jańa premer-mınıstr - 43 jastaǵy Oljas Bektenov.
"Premerlik postqa Oljas Bektenovtyń kandıdatýrasy bolýy múmkin degen joramal buǵan deıin meniń boljamymda joq edi. Endigi Mınıstrler Kabınetin bolbyr, sylbyr laýazymger basqarmaýy kerek, ol batyl, qajet kezinde ústel toqpaqtap, óz mınıstrlerin bir shybyqpen aıdaıtyn minezdi premer bolýy kerek degen oıda boldym. Biraq Bektenovtyń kandıdatýrasy bul krıterııler tiziminde bolmaǵan.
Tipti, prezıdent Toqaev bul rette Bektenov myrzany úkimet basqarýǵa usynýy múmkin dep, eshbir sarapshy men saıasattanýshy boljam jasaǵan joq. Sondyqtan prezıdent pen "Amanat" partıasy bul joly kútpegen tańdaý jasady. Biraq "Amanat" partıasynyń basy – ekeý, aıaǵy tórteý emes, bul – prezıdent Toqaevtyń tańdaýy ekeni daýsyz. Birden aıtaıyn – men bul tosyn tańdaýdy qoldaımyn.
Nege? Bul tańdaýdyń ózindik ereksheligi nede?
Bul oraıda prezıdent Qasym-Jomart Toqaev úkimettiń búgin ótken keńeıtilgen otyrysynda keń-molynan aıtty. Nyǵyrlap aıtty. Úzildi-kesildi talap turǵysynda aıtty. Osy turǵydan kelgende, Oljas olja salatyn taqyryptar BAQ-ta burqyryp jazylyp jatyr.
Al prezıdenttiń jańa úkimetke talabyn tarazylap tarqatsaq, biz ne aıta alamyz? Bektenovtyń úkimetinen ne úmit kútemiz?
Qoǵamǵa málim – el búdjeti eshkiniń kepken terisi sıaqty, ary-beri sozýǵa kelmeıtin deffısıttik daǵdarys jaǵdaıynda. Bul týlaq dar-dur aıyrylýdyń aldynda. Halyqtyń salyǵy men ábden yńyrshaǵy shyqqan otandyq óndiristen ózge búdjetke túsetin kiristiń basqa kózi tapshy.
Munaıdyń múmkindigi de sala qulash sozatyn rezińke emes, eksportty eseleý múmkindigi shekteýli. Búdjetti toltyrady degen munaı-gaz tasymalynyń basym bóligi Reseıdiń qubyr magıstraldaryna múddeli. Kezkelgen sátteToqaevqa tońteris bola qalýy yqtımal Kreml krandy jap dese, nemese Qara teńiz arqyly ótetin "KTK" qubyrynda áldebir (jasandy) apat bola qalsa, el búdjetine túsetin qarjynyń teń jartysy kúrt toqtaıdy degen sóz...
El ekonomıkasyn sheteldik ınvestısıamen úrleı berý múmkindigi de shekteýli. Investısıa – qaıtarymy bar qarajat. Onyń ústine, ol báleket ústeme paıyzben qaıtýy tıis, eldiń bolashaq búdjetterine qosymsha aýyrlyq túsiretin orasan zor shyǵyn.
Sonda ne qalady? Eldiń áleýmettik-ekonomıkalyq muqtajdyǵyn óteý aýqymyn jańa úkimet qandaı múmkindiktiń esebinen keńeıte alady? Prezıdent Toqaevtyń áleýmettik bastamalaryn qarjymen qamtamasyz etýdiń qandaı qosymsha múmkindigi bolýy múmkin?
Iá, bul oraıdaǵy rezerv – sońǵy 20-25 jyl kóleminde urlanyp-jyrlanǵan aktıvterdi el qazynasyna qaıtarý. Áli kúnge deıin syrtqa toqtaýsyz syrǵyp jatqan aktıvter men qarajattyń aǵysyn toqtatý. Táýelsiz sarapshylardyń pikirine qaraǵanda, ártúrli ádistermen, qıturqy shemalarmen shetke shyǵarylyp jatqan qarajattyń kólemi Nazarbaevtyń "dáýirine" jeteǵabyl kórinedi.
Mine, prezıdent Toqaevtyń ekonomıkalyq saıasatynda Bektenovtyń premerlik postqa qajettiligi osy problemalarǵa baılanysty týyndap otyr dep boljaımyn. Eger jańa premer-mınıstr ózine el ekonomıkasynyń kúngeıin egjeı-tegjeıli meńgergen bilikti orynbasarlar tańdap alatyn bolsa, makroekonomıkalyq kórsetkishterdi qalypty deńgeıde ustap turýǵa jáne ekonomıkalyq ındıkatorlardy áldeqaıda jaqsartýǵa bolady.
Al qazirgi jaǵdaıdaǵy kúrdeli másele – el ekonomıkasynyń teriskeı, kóleńkeli jaǵynda bolyp tur. Bul teriskeıdiń qyrsaýy sógilmeı, áli kúnge siresip jatyr.
Al Bektenov myrza sońǵy 10 jyldan astam osy kóleńkeli ekonomıkamen aınalysqan maman dep bilem.
Sondyqtan ol prezıdent júktegen mindetterdi joǵary jaýapkershilikpen túısinýi tıis. Otandy talan-tarajǵa salýdy úzildi-kesildi toqtatý kerek!
Bektenov – táýelsizdik jyldarynda premerlikke quqyq qorǵaý – kúshtik qurylym salasynan kelgen birinshi laýazymger. Sondyqtan jańa premer ekonomıkanyń teriskeıin túzeýge birinshi kezekte múddeli tulǵa dep sanaımyn. Bir úmit – osy.
Iá, áleýmettik jelilerde Oljas Bektenov – "ment-premer" degen san-saqqa alypqashpa pikirler aıtylyp jatyr. Qoǵamnyń aýzyna qaqpaq bola almaısyń. Másele "mentte" emes, memlekettik mentalızmde! Minez memlekettik múdde turǵysynda bolsa, sol mentaldyq eldi jaılaǵan jemqorlyqtyń qas jaýyna aınalsa, premerdiń paıymyndaǵy basty krıterııdiń biri osy bolǵany.
Elge jalpaǵynan jaıylǵan jemqorlyqpen naqty kúresti "ment-premer" bastaıdy dep senemin. Eger, birinshi kezekte, jemqorlyq joıylmasa, el ekonomıkasynda eshqashan bereke de, ońdy ózgeris te bolmaıdy. Ondaıda Bektenov myrza el prezıdenti men parlament depýtattarynyń aldynda: "Ekonomıkalyq reformalar júzege asatyn bolady!" dep, saltanatty syńaıda sert bergeni beker bolǵany.
Eń bastysy, urlanyp-jyrlanyp, elden jylystatylǵan ishki-syrtqy aktıvterdi Qazaqstanǵa qaıtarý – bul el prezıdentiniń ózine qabyldaǵan programmalyq mindeti. Ekinshi qaıyra taqqa otyrǵan kezde halyqqa bergen ýádesi – elde áleýmettik ádilettilik ornatý. Jeti jylǵy prezıdenttik quziretinde ózine júktep alǵan osy mindetti oryndap shyqsa, Toqaev myrza prezıdenttik qana emes, sonymen birge perzenttik paryzyn da oryndaǵany.
Al ol ádilettiliktiń basty aspektisi – halyqtyń aýzynan jyryp, kleptokrat-urylar alyp ketken orasan zor qarjyny qazynaǵa qaıtarý. Jańa premer osy prezıdenttik-programmalyq paıymnyń iske asýyna barlyq kúsh-qarymymen búkil úkimet pen Bas prokýratýraǵa generasıa berýi tıis.
Iá, Oljas Bektenov buǵan deıin úlken ekonomıkamen etene aınalyspaǵan adam. Iá, ol tipti memlekettik deńgeıdegi sharýashylyqty mınıstrlik dárejede basqarmaǵan laýazymger. Memlekettik basqarý isindegi tájirıbesi de kendeleý bolýy yqtımal.
Biraq jas ambısıasy asqaqtap turǵan jańa memlekettik menejer retinde óz Kabınetin prezıdent júktegen mindetterge jumyldyra alady degen úmitim zor. Onyń aldynda keminde 20-25 jyldyq belsendi saıası ómir bar. Sonymen birge oǵan prezıdent teńdesiz shans berip otyr. Ol bul múmkindikti taza nıetimen, memleket aldyndaǵy azamattyq paryzymenu paıdalana bilýi kerek. Bul – meniń aǵalyq aqylym", - deıdi depýtat.
