Parlament Senatynyń Tóraǵasy Máýlen Áshimbaev óz sózinde jalpyulttyq referendým arqyly Konstıtýsıaǵa engizý úshin usynylyp otyrǵan túzetýler Jańa Qazaqstannyń negizgi qundylyqtary – ashyqtyq pen demokratıaǵa taban tireıtinin jetkizdi.
– Konstıtýsıalyq reforma Ata Zańǵa túzetýler engizýmen shektelmeıdi. Aldaǵy ýaqytta Parlament birqatar jańa zań qabyldap, qoldanystaǵy keıbir zańnamalarǵa ózgerister men tolyqtyrýlar engizedi. Bul jumys jyl sońyna deıin jalǵasady. Jańǵyrýdyń maqsaty – ashyq, teńgerimdi, demokratıalyq saıası júıe jáne básekege qabiletti, ádil, sybaılas jemqorlyqsyz ekonomıkalyq orta qurý. Sondyqtan azamattarymyzdyń 5 maýsym kúni referendýmge belsendi qatysyp, Jańa Qazaqstan úshin daýys berýi asa mańyzdy, – dedi Senat spıkeri.
Óz kezeginde «AMANAT» partıasynyń Atqarýshy hatshysy Ashat Oralov usynylǵan túzetýlerge daýys bere otyryp, qazaqstandyqtar «Ekinshi Respýblıka» úshin quqyqtyq negiz qamtamasyz etetinin atap ótti.
– Konstıtýsıalyq reforma jáne búkilhalyqtyq referendým ótkizý Qazaqstannyń ádildik ornaǵan el bolýǵa betburǵanyna azamattardyń senimin oıatty. Bizdiń partıamyz – Memleket basshysynyń qoǵamdyq tiregi. Sondyqtan amanattyqtar búkil el aýmaǵynda konstıtýsıalyq túzetýlerdi túsindirý jumystaryna belsendi qatysty. Óńirlerde halyqpen kezdese otyryp, biz qazaqstandyqtardyń áleýmettik-ekonomıkalyq qana emes, qoǵamdyq-saıası salalardaǵy ózgeristerge de úlken suranysy bar ekenine taǵy da kóz jetkizdik, – dep atap ótti Ashat Oralov.
Parlament Senatynyń depýtaty Lázzat Qaltaevanyń pikirinshe, referendýmnyń basty maqsaty – el bolashaǵyna qatysty máselelerdi sheshýge árbir azamattyń atsalysýyna múmkindik berý.
– Men – kez kelgen ózgerister men reformalardyń synshysy bolatyn azamattyq sektordyń ókilimin. Biraq qazir azamattyq qoǵam adam quqyqtary jónindegi ýákil ınstıtýtyn kúsheıtý, jergilikti ózin-ózi basqarýdy damytý, Konstıtýsıalyq sot qurý bóligindegi túzetýlerdi tolyq qoldaıdy. Biz halyqpen kezdesýlerde mindetti túrde óz quqyn paıdalanyp, referendýmǵa qatysý kerek ekenin aıtamyz, – dedi Lázzat Qaltaeva.
QR Joǵarǵy Soty janyndaǵy Sot tóreligi akademıasynyń rektory, Konstıtýsıaǵa ózgerister men tolyqtyrýlar engizý jónindegi jumys tobynyń múshesi Záýresh Baımoldınanyń aıtýynsha, usynylyp otyrǵan túzetýler saıası júıeni tereń ózgertýge, qoǵamdaǵy ekonomıkalyq, áleýmettik jáne mádenı qatynastardy jańartýǵa baǵyttalǵan.
– İs júzinde bul túzetýler kesheni Qazaqstanda qoǵamnyń jańa modelin qurýǵa múmkindik beredi. Azamattardyń quqyqtary men bostandyqtaryn qorǵaýdy qamtamasyz etý úshin qýatty tetikter jasalady. Bul elimizdiń búkil halqynyń qalaýy dep oılaımyn, – dedi Záýresh Baımoldına.
«QAZAQSTAN» Ulttyq telearnasynyń bas prodúseri Maqsat Tolyqbaı áleýmettik ádiletti memleket urandarǵa negizdele almaıtynyn, ony zań júzinde bekitý kerek ekenin atap ótti.
– Bárimiz ózgeristi qalaımyz, biraq árkim ózinen bastaý kerek. Alǵashynda túzetýlerdiń mánin bári birdeı túsinbedi. Biraq aýqymdy túsindirý jumystary júrgizildi. Endi óz eli, balalarynyń bolashaǵy úshin alańdaıtyn árbir adam mindetti túrde saılaý ýchaskesine baryp, óz daýysyn beredi, – dep esepteıdi jýrnalıs.
Qoldanbaly etnosaıası zertteýler ınstıtýtynyń dırektory Talǵat Qalıevtiń pikirinshe, referendým – bul saılaý mádenıeti men azamattyq jaýapkershilik deńgeıi turǵysynan búkil qoǵamymyz úshin jaqsy synaq ári sabaq.
– Degenmen eń bastysy, ózgerister birjaqty tártipte tek bılikten bolmaıdy. Tıisinshe, halyq úderisterge belsendi aralasýy kerek. Óıtkeni eldiń ómirin bir jaǵynan ǵana jaqsartý múmkin emes, bul – árbir azamatqa qatysty is, –dep atap ótti Talǵat Qalıev.
L.N.Gýmılev atyndaǵy EUÝ Qazaqstan halyq Assambleıasy kafedrasynyń meńgerýshisi Natalá Kalashnıkova «TALQYLAU» dıalog alańy óte ózekti ekenin jáne ol konstıtýsıalyq normalardy qoǵamnyń qalaı qabyldaıtynyn túsinýge kómektesetinin aıtty.
– Men alǵashqy referendýmǵa qatystym. Ol kezde elimiz endi ǵana táýelsizdikke qol jetkizip, qoǵam jańa Konstıtýsıany oń qabyldady. Qazirgi reformalar búgingi jaǵdaılarǵa jedel jaýap berý kerek ekenin kórsetti jáne halyq onyń mańyzdylyǵyn túsinedi dep oılaımyn, – dedi Natalá Kalashnıkova.
Óz kezeginde Májilis depýtaty, «TALQYLAU» alańynyń moderatory Saıasat Nurbek, «halyqtyń jartysynan kóbi – táýelsiz Qazaqstanda dúnıege kelgen, qundylyqtary múldem basqa urpaq. Biraq dál qazir bárimiz birigip, ortaq bolashaq úshin referendýmdy qoldap, konstıtýsıalyq ózgerister úshin daýys berýimiz kerek», degendi aıtty.
Eske sala keteıik, «TALQYLAU» dıalog alańyn qurý bastamasy «AMANAT» partıasynyń 1 naýryzda ótken kezekten tys Sezinde partıalyq transformasıa baǵdarlamasy tarmaqtarynyń biri retinde kóterilgen bolatyn. Alańda sarapshylar, depýtattar, memlekettik organdar men ÚEU ókilderi azamattardy tolǵandyratyn ózekti máselelerdi sheshý jónide usynystar ázirleý úshin turaqty túrde kezdesip otyrady.
