Soltústik Aral teńizine ótken jylmen salystyrǵanda 12,5 ese artyq sý kelip jatyr. Bul habarmen 18 shiledede QR Sý resýrstary jáne ırrıgasıa mınıstrligi bólisti, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Vedomstvonyń aqparatynsha, Sý resýrstary jáne ırrıgasıa mınıstri Nurjan Nurjigitov "Áıtek" sý torabyn aralap, Soltústik Aral teńizine sý jiberý jumystarymen tanysty.
Qazirgi ýaqytta Soltústik Aralǵa sekýndyna 75 tekshe metrge deıin sý jiberilýde. Byltyr sekýndyna 6 tekshe metr sý kelgen bolatyn.
Mınıstrdiń aıtýynsha, búginde Syrdarıa ózeni arqyly Qyzylorda oblysyna sekýndyna 650 tekshe metr sý kelip jatqandyqtan osyndaı nátıjege qol jetkizildi.
Sondaı-aq, Ózbekstan jáne Qyrǵyzstanmen birlesken jumys júrgizildi.
"Atap aıtqanda, sý jiberý kesteleri bekitilip, qazirgi tańda kelisimge saı sý kelip jatyr", -dedi Nurjan Nurjigitov.
Aıta keteıik, "Qoldan jańbyr jaýǵyzyp júrgen" Altaı Aınabek esimdi qazaq ǵalymy álemjelide "jańbyr adam", "qazaqtyń Tonı Stárki" degen laqap attarymen tanylyp keledi. Altaı - Klımatty ózgertý tehnologıalary halyqaralyq ortalyǵynyń (International Center of Climate Change Technologies) basshysy, “Jasandy jańbyr jaýǵyzý” tehnologıasynyń avtory. Birneshe jyl buryn Mańǵystaýdaǵy qýańshylyq máselesin sheshýge atsalysqan maman qazirgi tańda Araldyń jaı-kúıine erekshe nazar aýdarýda.
Maman "Aral óńirine jańbyr jaýǵyzamyn" degen oıyn ortaǵa salǵan edi.
Sońǵy kúnderi elimizdiń ońtústik óńirlerinde jańbyr jaýý kórsetkishi jıilep ketti. Al "qyryq kúndik shildeniń" aptap ystyǵyna eti úırenip qalǵan halyq jazdyń qaq ortasynda nóserlep tókken jaýynǵa ań-tań. Tabıǵı qubylystyń tosynnan kelgen syıyna daıyn bolmaǵan jurt bul "Qudaıdyń emes, Altaıdyń jańbyry" degen alyp-qashpa áńgimelerdi alǵa tartýda.
Jeldeı esip jatqan atalmysh aqparattardy ǵalym joqqa shyǵarmaıdy. Aıtýynsha, Aralǵa jasalyp jatqan tájirıbe atalǵan óńirlerge áser etýi ábden múmkin.
"Biz Qazaqstanda jumys jasaǵan merzimder: 2021 jyldyń qazan aıy, 2022 jyldyń naýryz , sáýir, mamyr aılary jáne 2023 jyldyń tamyz aıy. Sonymen qatar 2024 jyldyń 18 maýsymynan bastap jumysty jalǵastyryp jatyrmyz. Osy kezderdiń barlyǵyna ortaq bir qubylys bar – Almaty, Jambyl, Túrkistan, Qyzylorda oblystarynda jaýyn-shashyn deńgeıi kóp bolǵan.
Atmosfera – statıkalyq emes. Barlyq nárse aınalyp turady. Ekvatordyń soltústiginde atmosfera qozǵalysy batystan shyǵysqa júredi. Sondyqtan Aralǵa jasalyp jatqan tájirıbeniń Almatyǵa áseri bolýy zańdylyq. Jáne biz sıklondardy tehnologıa kómegimen uzaq ýaqytqa ustap turýǵa yqpal etip jatyrmyz. Biraq bolashaqta, úkimet qoldap, materıaldyq tehnıkalyq bazamyz kúsheıgende Araldyń tarıhı tabanynyń ústine jaýynnyń birshama bóligin lokalızasıa jasaımyz", - deıdi ol.
Ǵalym "Araldy sýǵa toltyrýdyń" alǵashqy kezeńderin eńserip jatqanyn atap ótti. Onyń sózinshe, bul proses biraz ýaqytty talap etedi.
"Birinshi kezeń – klımatty úıretý. Jalpy, Araldyń klımaty ǵasyrlar boıy qalyptasqan. Onyń ústine Aral tartylǵan soń múlde basqa klımat ornyqqan. Biz sony ózgertýdemiz. Qazir temperatýra birshama túsip, jaýyn edáýir artty. Klımat úırene kele, "oblaka vertıkalnogo razvıtıa" jasaý jeńildene túsedi. Joǵaryda aıtqandaı materıaldyq tehnıkalyq baza kúsheıgende basty etap "jaýynnyń Araldyń tarıhı tabanyna lokalızasıa prosesinde" sý tipten kóbeıedi", - deıdi ol.
