Qazaqstanda egistik alqaptaryn jappaı jaýlaǵan shegirtkemen kúres aıaqtaldy. Bıyl zıankesterdiń taralý aýmaǵy ótken jylmen salystyrǵanda birshama azaıǵan. Degenmen bul baǵyttaǵy jumys ońaı bolǵan joq.
Boljam men naqty nátıjeniń arasyndaǵy aıyrmashylyq taǵy da qosymsha shyǵynǵa ákep soqty. Sonymen shegirtke máselesi Qazaqstanǵa qanshalyqty aýyr tıdi, salaǵa jaýapty vedomstvo bul jaǵdaıdan qandaı sabaq aldy? Ortalyq komýnıkasıalar qyzmetinde ótken brıfıńte Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi shegirtkemen kúres jumystarynyń qorytyndysyn jarıalady, dep jazady osy tusta Dalanews.kz.
Vedomstvonyń málimetinshe, bıyl 2,7 mln gektar jer óńdelip, zıankesterge qarsy hımıalyq sharalar tolyq aıaqtalǵan.
Ótken jyly shegirtkemen kúreske 4,2 mlrd teńge bólinip, bastapqy boljam boıynsha, 1,5 mln gektar aýmaq óńdelýi tıis edi. Alaıda boljamdar birneshe ret ózgerip, nátıjesinde 3,1 mln gektar jerdi qamtý úshin qosymsha 3,9 mlrd teńge jumsaldy. Sol kezde únemdelgen 800 mln teńge qarajatqa drondar men ózge de arnaıy tehnıka alynǵan bolatyn.
Bıylǵy jyly dál osy jańa qurylǵylardyń kómegimen shalǵaı jáne jetýi qıyn aımaqtarda jumys edáýir jeńildegen.
Degenmen bıylǵy boljamda da qatelikter oryn aldy. Mınıstrlik 2,1 mln gektar jerge qarajat josparlaǵanymen, óńdelgen aýmaq taǵy da boljamnan asyp, 2,7 mln gektarǵa jetken. Biraq osy joly úkimet rezervinen qosymsha qarajat alynǵan joq.
Mınıstrliktiń ósimdikterdi qorǵaý basqarmasynyń basshysy Almat Súleımenovtiń aıtýynsha, shyǵyndar vedomstvonyń ishki búdjetin qaıta bólý arqyly rettelgen.
"Shegirtke tiri organızm. Onyń taralýy kóptegen faktorlarǵa, sonyń ishinde aýa raıy men klımatqa tikeleı baılanysty. Sońǵy jyldardaǵy ystyq pen joǵary ylǵaldylyq zıankesterdiń kóbeıýine qolaıly jaǵdaı jasady. Bıyl kún belsendiliginiń sharyqtaý shegine jetýi de shegirtkeler sanynyń artýyna yqpal etti", – dep túsindirdi Almat Súleımenov.
Mınıstrlik kelesi jylǵa naqty boljam jasaýǵa asyqpaıdy. Memlekettik ınspeksıa komıteti tóraǵasynyń orynbasary Saıat Saqmoldın óńdeletin aýmaq kólemi shamamen 2 mln gektar bolatynyn, alaıda naqty kórsetkish kúzgi monıtorıńten keıin belgili bolatynyn atap ótti.
Sońǵy jyldary Qazaqstanda shegirtkelerdiń asa qaýipti túrleriniń sany kúrt ósken:
- 2020 jyly – 514 myń ga;
- 2021 jyly – 626 myń ga;
- 2022 jyly – 975 myń ga;
- 2023 jyly – 1,6 mln ga;
- 2024 jyly – 3,1 mln ga;
- 2025 jyly – 2,7 mln ga.
Shegirtkeniń kúrt kóbeıip, qaıta azaıýy kún belsendiliginiń 11 jyldyq sıklimen tikeleı baılanysty bolýy múmkin deıdi sarapshylar. Bıylǵy jáne ótken jyldardaǵy kún belsendiliginiń joǵarylaýy zıankesterdiń kóbeıýine áser etken.
Alaıda mınıstrlik ókilderi zıankesterdiń taralýy tek tabıǵat jaǵdaıyna ǵana emes, fermerlerdiń jer óńdeý tásili men agrotehnıkasyna da baılanysty ekenin atap ótti.
"Memleket tek asa qaýipti toptasqan shegirtkelerge qarsy sharalardy qarjylandyrady. Basqa zıankestermen kúres jer ıeleriniń óz mindeti. Eger fermerler bıyl óz aýmaqtaryn durys óńdemese, kelesi jyly zıankesterdiń jańa tolqynyna tap bolýy ábden múmkin", – dedi Almat Súleımenov.
Ótken jylǵy shegirtke máselesi mınıstrlikti drondarmen jáne olardyń operatorlarymen qamtamasyz etse, bıyl vedomstvo turǵyndarmen jedel baılanys ornatýǵa arnalǵan jańa sıfrlyq quraldardy synaqtan ótkizdi. Turǵyndardyń habarlamalaryna tez jaýap berý maqsatynda arnaıy Telegram-bot iske qosyldy. Degenmen, ony tek 30-ǵa jýyq adam ǵana qoldanǵan. Kópshilik áli de telefon arqyly habarlasýdy jón sanaıdy eken.
Bul jaǵdaıdy túsindirý ońaı: Joǵary aýdıtorlyq palatanyń sońǵy esebine sáıkes, byltyr Qazaqstanda 800-den astam aýylǵa ınternet tartý josparlanǵanymen, 2024 jyldyń sońynda birde-bir eldi meken ınternetpen qamtamasyz etilmegen.
