قازاقستاندا ەگىستىك القاپتارىن جاپپاي جاۋلاعان شەگىرتكەمەن كۇرەس اياقتالدى. بيىل زيانكەستەردىڭ تارالۋ اۋماعى وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا ءبىرشاما ازايعان. دەگەنمەن بۇل باعىتتاعى جۇمىس وڭاي بولعان جوق.
بولجام مەن ناقتى ناتيجەنىڭ اراسىنداعى ايىرماشىلىق تاعى دا قوسىمشا شىعىنعا اكەپ سوقتى. سونىمەن شەگىرتكە ماسەلەسى قازاقستانعا قانشالىقتى اۋىر ءتيدى، سالاعا جاۋاپتى ۆەدومستۆو بۇل جاعدايدان قانداي ساباق الدى؟ ورتالىق كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىندە وتكەن بريفينگتە اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى شەگىرتكەمەن كۇرەس جۇمىستارىنىڭ قورىتىندىسىن جاريالادى، دەپ جازادى وسى تۇستا Dalanews.kz.
ۆەدومستۆونىڭ مالىمەتىنشە، بيىل 2،7 ملن گەكتار جەر وڭدەلىپ، زيانكەستەرگە قارسى حيميالىق شارالار تولىق اياقتالعان.
وتكەن جىلى شەگىرتكەمەن كۇرەسكە 4،2 ملرد تەڭگە ءبولىنىپ، باستاپقى بولجام بويىنشا، 1،5 ملن گەكتار اۋماق وڭدەلۋى ءتيىس ەدى. الايدا بولجامدار بىرنەشە رەت وزگەرىپ، ناتيجەسىندە 3،1 ملن گەكتار جەردى قامتۋ ءۇشىن قوسىمشا 3،9 ملرد تەڭگە جۇمسالدى. سول كەزدە ۇنەمدەلگەن 800 ملن تەڭگە قاراجاتقا دروندار مەن وزگە دە ارنايى تەحنيكا الىنعان بولاتىن.
بيىلعى جىلى ءدال وسى جاڭا قۇرىلعىلاردىڭ كومەگىمەن شالعاي جانە جەتۋى قيىن ايماقتاردا جۇمىس ەداۋىر جەڭىلدەگەن.
دەگەنمەن بيىلعى بولجامدا دا قاتەلىكتەر ورىن الدى. مينيسترلىك 2،1 ملن گەكتار جەرگە قاراجات جوسپارلاعانىمەن، وڭدەلگەن اۋماق تاعى دا بولجامنان اسىپ، 2،7 ملن گەكتارعا جەتكەن. ءبىراق وسى جولى ۇكىمەت رەزەرۆىنەن قوسىمشا قاراجات الىنعان جوق.
مينيسترلىكتىڭ وسىمدىكتەردى قورعاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى المات سۇلەيمەنوۆتىڭ ايتۋىنشا، شىعىندار ۆەدومستۆونىڭ ىشكى بيۋدجەتىن قايتا ءبولۋ ارقىلى رەتتەلگەن.
"شەگىرتكە ءتىرى ورگانيزم. ونىڭ تارالۋى كوپتەگەن فاكتورلارعا، سونىڭ ىشىندە اۋا رايى مەن كليماتقا تىكەلەي بايلانىستى. سوڭعى جىلدارداعى ىستىق پەن جوعارى ىلعالدىلىق زيانكەستەردىڭ كوبەيۋىنە قولايلى جاعداي جاسادى. بيىل كۇن بەلسەندىلىگىنىڭ شارىقتاۋ شەگىنە جەتۋى دە شەگىرتكەلەر سانىنىڭ ارتۋىنا ىقپال ەتتى"، – دەپ ءتۇسىندىردى المات سۇلەيمەنوۆ.
مينيسترلىك كەلەسى جىلعا ناقتى بولجام جاساۋعا اسىقپايدى. مەملەكەتتىك ينسپەكسيا كوميتەتى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى سايات ساقمولدين وڭدەلەتىن اۋماق كولەمى شامامەن 2 ملن گەكتار بولاتىنىن، الايدا ناقتى كورسەتكىش كۇزگى مونيتورينگتەن كەيىن بەلگىلى بولاتىنىن اتاپ ءوتتى.
سوڭعى جىلدارى قازاقستاندا شەگىرتكەلەردىڭ اسا ءقاۋىپتى تۇرلەرىنىڭ سانى كۇرت وسكەن:
- 2020 جىلى – 514 مىڭ گا؛
- 2021 جىلى – 626 مىڭ گا؛
- 2022 جىلى – 975 مىڭ گا؛
- 2023 جىلى – 1،6 ملن گا؛
- 2024 جىلى – 3،1 ملن گا؛
- 2025 جىلى – 2،7 ملن گا.
شەگىرتكەنىڭ كۇرت كوبەيىپ، قايتا ازايۋى كۇن بەلسەندىلىگىنىڭ 11 جىلدىق سيكلىمەن تىكەلەي بايلانىستى بولۋى مۇمكىن دەيدى ساراپشىلار. بيىلعى جانە وتكەن جىلدارداعى كۇن بەلسەندىلىگىنىڭ جوعارىلاۋى زيانكەستەردىڭ كوبەيۋىنە اسەر ەتكەن.
الايدا مينيسترلىك وكىلدەرى زيانكەستەردىڭ تارالۋى تەك تابيعات جاعدايىنا عانا ەمەس، فەرمەرلەردىڭ جەر وڭدەۋ ءتاسىلى مەن اگروتەحنيكاسىنا دا بايلانىستى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
"مەملەكەت تەك اسا ءقاۋىپتى توپتاسقان شەگىرتكەلەرگە قارسى شارالاردى قارجىلاندىرادى. باسقا زيانكەستەرمەن كۇرەس جەر يەلەرىنىڭ ءوز مىندەتى. ەگەر فەرمەرلەر بيىل ءوز اۋماقتارىن دۇرىس وڭدەمەسە، كەلەسى جىلى زيانكەستەردىڭ جاڭا تولقىنىنا تاپ بولۋى ابدەن مۇمكىن"، – دەدى المات سۇلەيمەنوۆ.
وتكەن جىلعى شەگىرتكە ماسەلەسى مينيسترلىكتى دروندارمەن جانە ولاردىڭ وپەراتورلارىمەن قامتاماسىز ەتسە، بيىل ۆەدومستۆو تۇرعىندارمەن جەدەل بايلانىس ورناتۋعا ارنالعان جاڭا سيفرلىق قۇرالداردى سىناقتان وتكىزدى. تۇرعىنداردىڭ حابارلامالارىنا تەز جاۋاپ بەرۋ ماقساتىندا ارنايى Telegram-بوت ىسكە قوسىلدى. دەگەنمەن، ونى تەك 30-عا جۋىق ادام عانا قولدانعان. كوپشىلىك ءالى دە تەلەفون ارقىلى حابارلاسۋدى ءجون سانايدى ەكەن.
بۇل جاعدايدى ءتۇسىندىرۋ وڭاي: جوعارى اۋديتورلىق پالاتانىڭ سوڭعى ەسەبىنە سايكەس، بىلتىر قازاقستاندا 800-دەن استام اۋىلعا ينتەرنەت تارتۋ جوسپارلانعانىمەن، 2024 جىلدىڭ سوڭىندا بىردە-بىر ەلدى مەكەن ينتەرنەتپەن قامتاماسىز ەتىلمەگەن.
