Burynǵy Ulttyq ekonomıka mınıstri Qýandyq Bıshimbaev áıeli Saltanat Núkenovany óltirdi degen kúdikpen qamaýǵa alynǵan bolatyn. Kóptiń qyzý talqysyna túsken qylmystyq is áli de tergelý ústinde. Alaıda qandy qylmysqa barǵan kúdiktini aqtap shyǵý naýqany qazirgi tańda qarqyndy júrip jatyr. Bul istiń artynda kúdiktiniń ákesi Ýálıhan Bıshimbaev turǵany bárimizge belgili. "Eski Qazaqstan" kezeńinde eks-mınıstr jazadan jaltaryp, túrmeden merziminen buryn bosap shyqqan edi. Al bul joly ádil jazasyn alýy múmkin be?! Bul týraly Dalanews.kz agenttigi saıasattanýshy Dos Kóshimniń jeke pikirin surap kórdi.
Jemqorlyq boıynsha ustalyp, merziminen buryn bosap shyqqan Bıshimbaev
Buǵan deıin Bıshimbaev jemqorlyq jasady degen aıyppen 2018 jyly naýryzda 10 jylǵa túrmege kesilgen bolatyn. Keıin eks-prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń raqymshylyǵyna ilinip, 2019 jyly qazan aıynda shartty jazamen bostandyqqa shyqty. Ol jemqorlyqqa qarsy naýqan aıasynda qylmystyq qýdalaýǵa ilikken mınıstr qyzmetindegi alǵashqy "Bolashaq" túlegi boldy.
Oqıǵa qalaı órbigen edi?
Eks prezıdent Nursultan Nazarbaev Bıshimbaevtyń "Báıterek" holdıńiniń eks-basshysy bolǵan kezde kúmán týdyratyn istermen aınalysqany týraly habarlaǵan. Tergeý materıaldaryna sáıkes, Bıshimbaev holdıń dırektory retinde Qyzylorda qalasyndaǵy shyny zaýytynyń qurylysyna jaýapty bolǵan kezinde merdigerden iri kólemde para aldy jáne "Báıterek" holdıńinen iri kólemde aqsha jymqyrǵan qylmystyq top qurdy degen aıyppen 2017 jyldyń 10 qańtarynda ustalady.
Burynǵy mınıstrge qatysty sot tórt aıdan astam ýaqytqa sozyldy. Alaıda Bıshimbaev sotta barlyq aıypty joqqa shyǵaryp, bul iske qatysty naqty dálel joq ekenin alǵa tartqan edi. Ol sottaǵy sózinde "Nazarbaevtyń senimdi adamy" bolyp qala beretinin jetkizgen.
2018 jyldyń naýryzynda sot eks-mınıstrdi 10 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrady. Al 2019 jyly qyrkúıekte Shymkent qalasy Abaı aýdandyq soty Bıshimbaevtyń merziminen buryn bosaý týraly ótinishin qanaǵattandyryp, qarashada onyń bostandyqqa shyqqany belgili boldy. Qylmystyq-atqarý júıesi komıteti sheneýniktiń qamaýda bolǵan kezde "jaqsy minez-qulyq" kórsetip, sot taǵaıyndaǵan "aryz-talapty ótegenin" habarlaǵan. Osylaısha eks-mınıstr óz merziminiń, ıaǵnı sot taǵaıyndaǵan 10 jyldyń 2 jyl 9 aıyn ǵana túrmede ótep shyqty.
Kúdiktiniń ekinshi ret temir torǵa iligýi
Al keıin, 2023 jyldyń qarashasynda Qýandyq Bıshimbaev Astanadaǵy meıramhanalardyń birinde áıelin uryp óltirdi degen kúdikpen taǵy da qamaýǵa alyndy. Qylmystyq iske Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev ta nazar aýdaryp, isti İİM basshylyǵyna erekshe baqylaýǵa alýdy tapsyrdy.
Kúdiktige qazirgi tańda qylmystyq istiń "Qınaý" jáne "asqan qatygezdikpen kisi óltirý" baptary boıynsha is qozǵalǵan.
Osy tusta saıasattanýshy Dos Kóshim burynǵy jiberilgen qatelik, qazirgi qylmystyń júzege asýyna aıtarlyqtaı jol ashqanyn alǵa tartady. Onyń aıtýynsha, Bıshimbaevtardyń qolynda jazany jeńildetip, ózderin aqtap shyǵýǵa tolyq múmkindik bar.
"Munyń bári tergeýdiń qalaı júrgenine baılanysty. Tergeýde biraz nárseni jasaýǵa bolady. Aqtap almasa da, jazany jeńildetý baǵytynda. Bul adamdarda ondaı múmkindik bar dep oılaımyn. Árıne, "aqtap alý naýqany" mindetti túrde júredi. Meniń oıymsha, buǵan kúdikti taraptyń aqshasy da, múmkindikteri de jetedi. Biraq endi "Jańa Qazaqstan" dep otyrǵanda jáne ekinshi ret sottalaıyn dep otyrǵan adamdy jibere qoımaıtyn shyǵar. Degenmen jazanyń óz deńgeıindegi qylmysqa saı jazadan tómen bolýyna alyp kelýi ábden múmkin", - deıdi saıasattanýshy.
Ol Ýálıhan Bıshimbaevtyń balasyn "aqtaý naýqany" burynǵy bıliktiń kúshine tikeleı baılanysty bolatynyn jetkizdi.
"Áńgime onyń bıliktegi qaýqarynda emes. Áńgime bıliktegi adamdardyń ymdasyp-jymdasyp, birine-biri kómektesip, bári bir top esebinde jumys isteýinde. Demek buǵan sot ta jatady. Sol bıliktiń basynda otyrǵan sotqa joǵarydan nusqaý men taǵy basqa máseleler árdaıym keledi. Sondyqtan áńgime bılikte bolǵan kezinde onyń (Ýálıhan Bıshimbaev, red.) qanshama dosy, qanshalyqty týǵan-týysy jáne qanshalyqty oǵan qaryz adamdary qaldy - colarǵa baılanysty bolmaq. Sol sebepti áńgime Bıshimbaevtyń qaýqarynda emes, áńgime sol burynǵy bıliktiń birliginde. Tyrnaqshanyń ishindegi "birliginde", birin-biri bermeýi, birin-biri qylmysqa qımaýy", - dep sózin jalǵady Dos Kóshim.
Saıasattanýshy mundaı qylmystyń oryn alýyna Qýandyq Bıshimbaevty birneshe jyl buryn aqtap shyqqan burynǵy sottyń qatysy bar ekenin jáne olardyń da kúdiktimen birdeı jazaǵa tartylýy kerek ekenin atap ótti.
"Meniń oıymsha, 2017 jyly ustalyp, on jylǵa sottalǵan Bıshimbaevty túrmeden merziminen buryn bosatyp shyǵarǵan sotty da jazalaý kerek. Bıshimbaevqa qansha jyl berse, sotqa da sonsha jyl berilý kerek. Sebebi ony shyǵarmasa, mundaı qylmys, ıaǵnı "jas kelinshek" qaza tappas edi. Sondyqtan burynǵy sot jazalanady dep oılaımyn. Nelikten shyǵardy? Biz bárimiz bilemiz joǵary laýazymdaǵylar 10-12 jylǵa sottalyp jatady. Alaıda 2-3 jyldan keıin premer-mınıstr de shyǵyp ketti. Aqshasyn berip shyqty deıdi. Osy tusta "jazasyn jaqsy óteýshi" retinde Bıshimbaev ta bosap shyqty. Bulardyń bári shyǵyp jatyr jáne ony búkil halyq kórip otyr. Sondyqtan meniń oıymsha, basqalarǵa sabaq bolýy úshin kúdiktini eki jyldan keıin shyǵaryp jibergen sotty mindetti túrde jazalaý kerek. Sebebi onyń osy qylmysqa tikeleı qatysy bar", - dep sózin qorytyndylady Dos Kóshim.
Eske salaıyq, 2017 jyly kúdikke ilingen Bıshimbaevty merziminen buryn bosatý týraly qaýlyny Abaı aýdandyq sotynyń sýdıasy Marat Sháripov shyǵarǵan bolatyn.
Al ekinshi ret temir torǵa qamalǵan kúdiktiniń bul jolǵy qylmystyq isi Astana qalasynyń qylmystyq ister jónindegi mamandandyrylǵan aýdanaralyq sotynyń sýdıasy Aıjan Qulbaevanyń qaraýynda bolady. Qýandyq Bıshimbaevqa qatysty alǵashqy sot otyrysy naýryzdyń 11-ne belgilendi.
Ázirge istiń qalaı órbıtini belgisiz... Alaıda halyq pen jábirlenýshi taraptyń jaqyndary sottan tek ádildik kútedi.
