بۇرىنعى ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى قۋاندىق بيشىمبايەۆ ايەلى سالتانات نۇكەنوۆانى ءولتىردى دەگەن كۇدىكپەن قاماۋعا الىنعان بولاتىن. كوپتىڭ قىزۋ تالقىسىنا تۇسكەن قىلمىستىق ءىس ءالى دە تەرگەلۋ ۇستىندە. الايدا قاندى قىلمىسقا بارعان كۇدىكتىنى اقتاپ شىعۋ ناۋقانى قازىرگى تاڭدا قارقىندى ءجۇرىپ جاتىر. بۇل ءىستىڭ ارتىندا كۇدىكتىنىڭ اكەسى ءۋاليحان بيشىمبايەۆ تۇرعانى بارىمىزگە بەلگىلى. "ەسكى قازاقستان" كەزەڭىندە ەكس-مينيستر جازادان جالتارىپ، تۇرمەدەن مەرزىمىنەن بۇرىن بوساپ شىققان ەدى. ال بۇل جولى ءادىل جازاسىن الۋى مۇمكىن بە؟! بۇل تۋرالى Dalanews.kz اگەنتتىگى ساياساتتانۋشى دوس كوشىمنىڭ جەكە پىكىرىن سۇراپ كوردى.
جەمقورلىق بويىنشا ۇستالىپ، مەرزىمىنەن بۇرىن بوساپ شىققان بيشىمبايەۆ
بۇعان دەيىن بيشىمبايەۆ جەمقورلىق جاسادى دەگەن ايىپپەن 2018 جىلى ناۋرىزدا 10 جىلعا تۇرمەگە كەسىلگەن بولاتىن. كەيىن ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ راقىمشىلىعىنا ءىلىنىپ، 2019 جىلى قازان ايىندا شارتتى جازامەن بوستاندىققا شىقتى. ول جەمقورلىققا قارسى ناۋقان اياسىندا قىلمىستىق قۋدالاۋعا ىلىككەن مينيستر قىزمەتىندەگى العاشقى "بولاشاق" تۇلەگى بولدى.
وقيعا قالاي وربىگەن ەدى؟
ەكس پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆ بيشىمبايەۆتىڭ "بايتەرەك" حولدينگىنىڭ ەكس-باسشىسى بولعان كەزدە كۇمان تۋدىراتىن ىستەرمەن اينالىسقانى تۋرالى حابارلاعان. تەرگەۋ ماتەريالدارىنا سايكەس، بيشىمبايەۆ حولدينگ ديرەكتورى رەتىندە قىزىلوردا قالاسىنداعى شىنى زاۋىتىنىڭ قۇرىلىسىنا جاۋاپتى بولعان كەزىندە مەردىگەردەن ءىرى كولەمدە پارا الدى جانە "بايتەرەك" حولدينگىنەن ءىرى كولەمدە اقشا جىمقىرعان قىلمىستىق توپ قۇردى دەگەن ايىپپەن 2017 جىلدىڭ 10 قاڭتارىندا ۇستالادى.
بۇرىنعى مينيسترگە قاتىستى سوت ءتورت ايدان استام ۋاقىتقا سوزىلدى. الايدا بيشىمبايەۆ سوتتا بارلىق ايىپتى جوققا شىعارىپ، بۇل ىسكە قاتىستى ناقتى دالەل جوق ەكەنىن العا تارتقان ەدى. ول سوتتاعى سوزىندە "نازاربايەۆتىڭ سەنىمدى ادامى" بولىپ قالا بەرەتىنىن جەتكىزگەن.
2018 جىلدىڭ ناۋرىزىندا سوت ەكس-مينيستردى 10 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرادى. ال 2019 جىلى قىركۇيەكتە شىمكەنت قالاسى اباي اۋداندىق سوتى بيشىمبايەۆتىڭ مەرزىمىنەن بۇرىن بوساۋ تۋرالى ءوتىنىشىن قاناعاتتاندىرىپ، قاراشادا ونىڭ بوستاندىققا شىققانى بەلگىلى بولدى. قىلمىستىق-اتقارۋ جۇيەسى كوميتەتى شەنەۋنىكتىڭ قاماۋدا بولعان كەزدە "جاقسى مىنەز-قۇلىق" كورسەتىپ، سوت تاعايىنداعان "ارىز-تالاپتى وتەگەنىن" حابارلاعان. وسىلايشا ەكس-مينيستر ءوز مەرزىمىنىڭ، ياعني سوت تاعايىنداعان 10 جىلدىڭ 2 جىل 9 ايىن عانا تۇرمەدە وتەپ شىقتى.
كۇدىكتىنىڭ ەكىنشى رەت تەمىر تورعا ىلىگۋى
ال كەيىن، 2023 جىلدىڭ قاراشاسىندا قۋاندىق بيشىمبايەۆ استاناداعى مەيرامحانالاردىڭ بىرىندە ايەلىن ۇرىپ ءولتىردى دەگەن كۇدىكپەن تاعى دا قاماۋعا الىندى. قىلمىستىق ىسكە پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ تا نازار اۋدارىپ، ءىستى ءىىم باسشىلىعىنا ەرەكشە باقىلاۋعا الۋدى تاپسىردى.
كۇدىكتىگە قازىرگى تاڭدا قىلمىستىق ءىستىڭ "قيناۋ" جانە "اسقان قاتىگەزدىكپەن كىسى ءولتىرۋ" باپتارى بويىنشا ءىس قوزعالعان.
وسى تۇستا ساياساتتانۋشى دوس كوشىم بۇرىنعى جىبەرىلگەن قاتەلىك، قازىرگى قىلمىستىڭ جۇزەگە اسۋىنا ايتارلىقتاي جول اشقانىن العا تارتادى. ونىڭ ايتۋىنشا، بيشىمبايەۆتاردىڭ قولىندا جازانى جەڭىلدەتىپ، وزدەرىن اقتاپ شىعۋعا تولىق مۇمكىندىك بار.
"مۇنىڭ ءبارى تەرگەۋدىڭ قالاي جۇرگەنىنە بايلانىستى. تەرگەۋدە ءبىراز نارسەنى جاساۋعا بولادى. اقتاپ الماسا دا، جازانى جەڭىلدەتۋ باعىتىندا. بۇل ادامداردا ونداي مۇمكىندىك بار دەپ ويلايمىن. ارينە، "اقتاپ الۋ ناۋقانى" مىندەتتى تۇردە جۇرەدى. مەنىڭ ويىمشا، بۇعان كۇدىكتى تاراپتىڭ اقشاسى دا، مۇمكىندىكتەرى دە جەتەدى. ءبىراق ەندى "جاڭا قازاقستان" دەپ وتىرعاندا جانە ەكىنشى رەت سوتتالايىن دەپ وتىرعان ادامدى جىبەرە قويمايتىن شىعار. دەگەنمەن جازانىڭ ءوز دەڭگەيىندەگى قىلمىسقا ساي جازادان تومەن بولۋىنا الىپ كەلۋى ابدەن مۇمكىن"، - دەيدى ساياساتتانۋشى.
ول ءۋاليحان بيشىمبايەۆتىڭ بالاسىن "اقتاۋ ناۋقانى" بۇرىنعى بيلىكتىڭ كۇشىنە تىكەلەي بايلانىستى بولاتىنىن جەتكىزدى.
"اڭگىمە ونىڭ بيلىكتەگى قاۋقارىندا ەمەس. اڭگىمە بيلىكتەگى ادامداردىڭ ىمداسىپ-جىمداسىپ، بىرىنە-بىرى كومەكتەسىپ، ءبارى ءبىر توپ ەسەبىندە جۇمىس ىستەۋىندە. دەمەك بۇعان سوت تا جاتادى. سول بيلىكتىڭ باسىندا وتىرعان سوتقا جوعارىدان نۇسقاۋ مەن تاعى باسقا ماسەلەلەر ءاردايىم كەلەدى. سوندىقتان اڭگىمە بيلىكتە بولعان كەزىندە ونىڭ (ءۋاليحان بيشىمبايەۆ، رەد.) قانشاما دوسى، قانشالىقتى تۋعان-تۋىسى جانە قانشالىقتى وعان قارىز ادامدارى قالدى - cولارعا بايلانىستى بولماق. سول سەبەپتى اڭگىمە بيشىمبايەۆتىڭ قاۋقارىندا ەمەس، اڭگىمە سول بۇرىنعى بيلىكتىڭ بىرلىگىندە. تىرناقشانىڭ ىشىندەگى "بىرلىگىندە"، ءبىرىن-بىرى بەرمەۋى، ءبىرىن-بىرى قىلمىسقا قيماۋى"، - دەپ ءسوزىن جالعادى دوس كوشىم.
ساياساتتانۋشى مۇنداي قىلمىستىڭ ورىن الۋىنا قۋاندىق بيشىمبايەۆتى بىرنەشە جىل بۇرىن اقتاپ شىققان بۇرىنعى سوتتىڭ قاتىسى بار ەكەنىن جانە ولاردىڭ دا كۇدىكتىمەن بىردەي جازاعا تارتىلۋى كەرەك ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
"مەنىڭ ويىمشا، 2017 جىلى ۇستالىپ، ون جىلعا سوتتالعان بيشىمبايەۆتى تۇرمەدەن مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتىپ شىعارعان سوتتى دا جازالاۋ كەرەك. بيشىمبايەۆقا قانشا جىل بەرسە، سوتقا دا سونشا جىل بەرىلۋ كەرەك. سەبەبى ونى شىعارماسا، مۇنداي قىلمىس، ياعني "جاس كەلىنشەك" قازا تاپپاس ەدى. سوندىقتان بۇرىنعى سوت جازالانادى دەپ ويلايمىن. نەلىكتەن شىعاردى؟ ءبىز ءبارىمىز بىلەمىز جوعارى لاۋازىمداعىلار 10-12 جىلعا سوتتالىپ جاتادى. الايدا 2-3 جىلدان كەيىن پرەمەر-مينيستر دە شىعىپ كەتتى. اقشاسىن بەرىپ شىقتى دەيدى. وسى تۇستا "جازاسىن جاقسى وتەۋشى" رەتىندە بيشىمبايەۆ تا بوساپ شىقتى. بۇلاردىڭ ءبارى شىعىپ جاتىر جانە ونى بۇكىل حالىق كورىپ وتىر. سوندىقتان مەنىڭ ويىمشا، باسقالارعا ساباق بولۋى ءۇشىن كۇدىكتىنى ەكى جىلدان كەيىن شىعارىپ جىبەرگەن سوتتى مىندەتتى تۇردە جازالاۋ كەرەك. سەبەبى ونىڭ وسى قىلمىسقا تىكەلەي قاتىسى بار"، - دەپ ءسوزىن قورىتىندىلادى دوس كوشىم.
ەسكە سالايىق، 2017 جىلى كۇدىككە ىلىنگەن بيشىمبايەۆتى مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتۋ تۋرالى قاۋلىنى اباي اۋداندىق سوتىنىڭ سۋدياسى مارات ءشارىپوۆ شىعارعان بولاتىن.
ال ەكىنشى رەت تەمىر تورعا قامالعان كۇدىكتىنىڭ بۇل جولعى قىلمىستىق ءىسى استانا قالاسىنىڭ قىلمىستىق ىستەر جونىندەگى مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق سوتىنىڭ سۋدياسى ايجان قۇلبايەۆانىڭ قاراۋىندا بولادى. قۋاندىق بيشىمبايەۆقا قاتىستى العاشقى سوت وتىرىسى ناۋرىزدىڭ 11-نە بەلگىلەندى.
ازىرگە ءىستىڭ قالاي ءوربيتىنى بەلگىسىز... الايدا حالىق پەن جابىرلەنۋشى تاراپتىڭ جاقىندارى سوتتان تەك ادىلدىك كۇتەدى.
