Búgin Ortalyq saılaý komısıasynyń basshysy Nurlan Ábdirovtyń tóraǵalyǵymen QR OSK janyndaǵy múgedektigi bar adamdardyń saılaý quqyqtaryn qamtamasyz etý jónindegi jumys tobynyń otyrysy ótti.
Jumys tobynyń otyrysyna Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý vıse-mınıstri Asqarbek Ertaev, jumys tobynyń músheleri, memlekettik organdardyń, ÚEU ókilderi, ártúrli óńirlerden kelgen sarapshylar qatysty.
Otyrysty asha otyryp, QR Ortsaılaýkom Tóraǵasy Nurlan Ábdirov Múgedektigi bar adamdardyń saılaý quqyqtaryn qamtamasyz etý jónindegi jumys toby OSK janynda 2018 jyldan beri jumys istep kele jatqanyn atap ótti. 2022 jyldan bastap ol jańa ereje negizinde jumys isteıdi jáne onyń quramy merzidi túrde jańartylyp otyrady. Búgingi tańda qatysýshylardyń 70%-dan astamy qoǵamdyq birlestikterdiń ókilderi bolyp tabylady, bul jumys tobynyń qoldanbaly baǵytyn kúsheıtedi jáne múgedektigi bar adamdardyń saılaý prosesine naqty qajettilikterin esepke alýǵa yqpal etedi.
Májilistiń partıalyq tizimderinde keminde 30%-y áıelder, jastar jáne múgedektigi bar adamdar quraýy tıis. Memleket basshysy Q.Q.Toqaevtyń aýqymdy konstıtýsıalyq reformasy sheńberinde zańnamada bekitilgen bul kvotanyń mańyzdylyǵyn OSK basshysy atap ótti. Bul norma tizimderdi tirkeý kezinde de, mandattardy bólý kezinde de mindetti bolyp tabylady.
Ol sondaı-aq búkil el boıynsha saılaý komısıalarynyń múgedektigi bar músheleriniń sany 2019 jylǵy 455-ten búgingi kúnge 735-ke deıin ulǵaıǵanyn atap ótti.
«Bul ınklúzıvtiliktiń júıeli saıasatyn birizdi iske asyrýdyń nátıjesi. Degenmen, ári qaraı damý mańyzdy. Biz partıalardyń saılaýaldy baǵdarlamalary múgedektigi bar adamdardyń barlyq sanattaryna – mazmuny jaǵynan ǵana emes, tehnıkalyq jaǵynan da qoljetimdi bolýy tıis dep sanaımyz. Ol úshin biz jumys tobynyń múshelerin saılaýda qoljetimdi ortany keńeıtýge yqpal etetin naqty usynystardy engizýge shaqyramyz», – dedi OSK Tóraǵasy.
Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrliginiń (Eńbekmıni) quzyreti salasynda júrgizilip jatqan qyzmet týraly Asqarbek Ertaev baıandama jasady. Ol saılaý prosesinde qoljetimdi ortany qurý máselelerine nazar aýdardy, sondaı-aq múgedektigi bar adamdar úshin «Qoljetimdiliktiń ınteraktıvti kartasy» portalynyń paıdasy týraly habardar etti.
Otyrystyń mańyzdy sátteriniń biri OSK men Eńbekmıni arasyndaǵy kelisimniń negizinde Jol kartasyn ázirleý týraly ýaǵdalastyq boldy. OSK Tóraǵasy bastamashylyq etken Jol kartasy múgedek adamdardyń saılaý quqyqtaryn iske asyrýdyń biryńǵaı tásilderin ázirleýge jáne saılaý organdary men mınıstrliktiń óńirlik bólimsheleri arasynda saılaý ınfraqurylymyna qoljetimdilikti keńeıtýde tıimdi úılestirýdi qamtamasyz etýge múmkindik beredi.
«Shyraq» QB jáne Parlament Senaty janyndaǵy Inklúzıa jónindegi keńestiń tóraǵasy Lázzat Qaltaeva qatysýshylardy «Shyraq» QB, EQYU-nyń Astanadaǵy baǵdarlamalar ofısi jáne OSK birlesken jobasy sheńberindegi saılaýdy uıymdastyrýshylar úshin múgedek adamdardyń saılaý quqyqtary jónindegi beınekýrsty ázirleý barysy týraly habardar etti. Beınekýrs saılaýdy uıymdastyrýshylarǵa arnalǵan teorıalyq aspektilerdi de, ınteraktıvti tapsyrmalardy da qamtıdy.
Saılaý ýchaskeleriniń qoljetimdiligi monıtorıńiniń qorytyndylary týraly «IteachMe» quzyrettilikti damytý qorynyń dırektory Zahıra Begalıeva aıtyp berdi. Shyǵyp qalǵan máslıhat depýtattarynyń ornyna saılaý barysynda júrgizilgen monıtorıń (2025 jylǵy 30 naýryz) ýchaskelerdiń kópshiligi qol jetimdiliktiń qajetti jaǵdaıymen qamtamasyz etilgenin jáne ákimdikter tarapynan nazar aýdarýdy talap etetin jekelegen máseleler bar ekenin kórsetti. Sonymen qatar, spıker basqa elderde qoldanylatyn tehnologıalar men sheshimder týraly, sonyń ishinde daýystyq sıgnaldary bar qurylǵylardy, mobıldi qosymshalardy jáne t.b. paıdalaný týraly aıtty.
Otyrystyń kún tártibiniń sońǵy taqyryby kórý qabileti buzylǵan adamdar úshin paıdalanýshynyń dybystyq eskertýi bar NVDA baǵdarlamalyq jasaqtamasyn paıdalaný boldy. «Qazaq zaǵıptar qoǵamy» QB «Pavlodar» QQ prezıdenti Snejana Mryl kórý qabileti buzylǵan adamdardyń óz betinshe daýys berýi úshin jaǵdaı jasaýdyń mańyzdylyǵyn atap ótti. Ol zaǵıp saılaýshylarǵa basqa bir tulǵanyń kómeginsiz aqparat alýǵa múmkindik beretin osy baǵdarlamanyń praktıkalyq qoldanylýy týraly aıtty. Onyń pikirinshe, saılaý ýchaskelerinde osyndaı tehnologıalardy engizý saılaý prosesiniń qoljetimdiligin jáne múgedek azamattardyń saılaý belsendiliginiń deńgeıin arttyrady. Nurlan Ábdirov Pavlodarda pılottyq rejımde qoldanylyp júrgen osy baǵdarlamany synaqtan ótkizýdi usyndy. Osy jumystyń nátıjesi boıynsha aýmaqtyq saılaý komısıalary ony saılaý prosesine odan ári engizý múmkindigi týraly usynymdar bere alady.
Otyrys sońynda Ortsaılaýkom basshysy azamattardyń barlyq sanattarynyń saılaý prosesine teń qatysýyn qamtamasyz etý boıynsha júıeli jáne birizdi jumys jalǵasatynyna senim bildirdi. Jumys tobynyń músheleri memlekettik organdarmen birlesip múgedektigi bar adamdardyń saılaý quqyqtarynyń saqtalýyna turaqty monıtorıń júrgizýdi jáne saılaýda qoljetimdi ortany jaqsartýǵa qatysýdy jalǵastyrady.
