Elimizde tegin zańgerlik qyzmetterdiń birqatary bar. Zań konsýltasıasy túrindegi memleket kepildik bergen zań kómegi kelesi sanattaǵy azamattarǵa kórsetiledi:
- Alıment óndirý, zeınetaqy men járdemaqy taǵaıyndaý, ońaltý, bosqyn nemese kandıdattyq mártebesin alý máseleleri boıynsha jeke tulǵalar, sondaı-aq ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan kámeletke tolmaǵandar;
- Jynystyq zorlyq-zombylyqtyń, adam saýdasynyń, terorızm aktileriniń nemese azaptaýlardyń qurbandary – olardyń quqyqtary men zańdy múddelerin qamtamasyz etý jáne qorǵaý máseleleri boıynsha;
- Asyraýshysynyń qaıtys bolýynan keltirilgen zıandy óteý máseleleri boıynsha jeke tulǵalar;
- Eńbek nemese qylmystyq quqyq buzýshylyq saldarynan densaýlyǵyna keltirilgen zıandy óteý máseleleri boıynsha jeke tulǵalar;
- Uly Otan soǵysynyń qatysýshylary, jeńildikteri boıynsha olarǵa teńestirilgen adamdar, basqa memleketterdiń aýmaǵyndaǵy soǵys qımyldarynyń ardagerleri, merzimdi áskerı qyzmetshiler, birinshi jáne ekinshi toptaǵy múgedekter, jasy boıynsha zeınetkerler – kásipkerlik qyzmetpen baılanysty emes máseleler boıynsha;
- Kóp balaly otbasylar - kásipkerlik qyzmetpen baılanysty emes máseleler boıynsha;
- Jan basyna shaqqandaǵy tabysy turǵylyqty jeri boıynsha belgilengen kedeılik sheginen tómen tabysy az jeke tulǵalar (otbasylar) - kásipkerlik qyzmetpen baılanysty emes máseleler boıynsha.
Sotta tegin qorǵaý jáne ókildik etý
Memleket sondaı-aq sottarda, qylmystyq qýdalaý organdarynda, memlekettik jáne memlekettik emes uıymdarda tegin quqyqtyq qorǵaýdy jáne ókildik etýdi qamtamasyz etedi:
- Ákimshilik jaýapkershilikke tartylǵan adamdar;
- azamattyq sot isin júrgizýdegi talapkerler men jaýapkerler, sondaı-aq ákimshilik sottardaǵy talapker; • qylmystyq ister boıynsha kúdiktiler, aıyptalýshylar, sottalýshylar, sottalǵandar, aqtalǵandar jáne jábirlenýshiler.
Memleket kepildik bergen zań kómegin alýǵa quqyǵy bar azamattar turǵylyqty jerine nemese ornalasqan aımaǵyna qaramastan júgine alady. Olardyń zańdy ókili de quqyqtyq kómek kórsetý týraly ótinish bere alady.
Keıbir sanattaǵy azamattar memlekettik baj tóleýden bosatyldy
Qazaqstan Respýblıkasynyń Salyq kodeksiniń 617-babyna sáıkes, notarıattyq áreketter úshin memlekettik baj tóleýden bosatylǵandar:
- Memleketke múlikti muraǵa qaldyrý nemese syıǵa tartý týraly ósıet rásimdeıtin jeke tulǵalar.
- Memlekettik mekemeler, eger olar memleketke mura quqyǵyn rastaıtyn qujattar alatyn bolsa.
- Belgili bir sanattaǵy muragerler:
- Qazaqstan Respýblıkasyn qorǵaý kezinde nemese memlekettik, qoǵamdyq mindetterdi oryndaý barysynda, sondaı-aq adam ómirin qutqarý, memlekettik múlikti jáne quqyqtyq tártipti saqtaý kezinde qaza tapqan azamattardyń muragerleri.
- Mura qaldyrýshy azamatpen keminde úsh jyl birge turyp, muraǵa qalǵan turǵyn úıde turýyn jalǵastyryp jatqan tulǵalar.
- Saqtandyrý sharttary boıynsha tólemder, memlekettik qaryz oblıgasıalary, eńbek aqy, avtorlyq quqyqtar jáne ónertabystarǵa baılanysty syıaqylardy muraǵa alatyndar.
- Aqtalǵan azamattardyń muragerleri.
- Uly Otan soǵysynyń ardagerleri men múgedekteri, sondaı-aq Keńes Odaǵynyń ordenderi men medaldarymen marapattalǵan tyl eńbekkerleri.
- Múgedekter, sonyń ishinde múmkindigi shekteýli balanyń ata-anasynyń biri.
- Oralmandar, Qazaqstan azamattyǵyn alý máselelerine qatysty.
- Kópbalaly analar, «Altyn alqa», «Kúmis alqa» ıegerleri jáne «Batyr ana» ataǵy barlar.
- Psıhıkalyq aýrýlary bar azamattar, eger olar Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasyna sáıkes qorǵanshylyqta bolsa.
- Jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalar, 18 jasqa tolǵanǵa deıin.
Sonymen qatar, «Qazaqstan múgedekteriniń erikti qoǵamy» odaǵy, «Qazaq sańyraýlar jáne zaǵıptar qoǵamy» jáne olardyń óndiristik kásiporyndary barlyq notarıattyq áreketter úshin memlekettik baj tóleýden bosatylǵan.
Jekemenshik notarıýstar kórsetetin qosymsha jeńildikter
«Notarıat týraly» zańǵa sáıkes, notarıýstar kelesi azamattarǵa quqyqtyq jáne tehnıkalyq qyzmetter úshin tólemnen bosatý múmkindigin beredi:
- Eger jeke nemese zańdy tulǵa notarıaldyq kýálandyrýǵa jatatyn qujat jobasyn ózi daıyndasa.
- Medısınalyq-áleýmettik mekemelerde turatyn qarttar men múgedekter.
- Jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalar.
- 1 jáne 2-toptaǵy múgedekter.
- Zeınet jasyna jetken azamattar.
Advokat Evgenıı Iavorskııdiń aıtýynsha, jeńildikter tek ótinish berýshiniń tikeleı ózine qatysty qujattarǵa ǵana qoldanylady. Eger, mysaly, múgedektigi bar adam notarıýsqa zańdy tulǵanyń qujattaryn kýálandyrý nemese basqa bireýge qatysty qujattardy rásimdeý úshin júginse, bul jeńildikter qoldanylmaıdy.
