Qazaqstanda 2025 jyly ótetin ulttyq aýyl sharýashylyǵy sanaǵyna daıyndyq qalaı júrgizilip jatqany jóninde Ulttyq statısıka búrosynyń basshysy Maqsat Turlybaev Ortalyq komýnıkasıalar qyzmetinde ótken brıfıńte keńinen málimdedi.
Aýyl sharýashylyǵy sanaǵyna – halyqaralyq standartpen
Maqsat Turlybaevtyń aıtýynsha, aýqymdy sanaqqa 1,5 jyl buryn daıyndyq bastalyp ketken. Úkimet deńgeıinde arnaıy komısıa qurylǵan, barlyq quqyqtyq-normatıvtik qujattar bekitilgen, sondaı-aq aýyl sharýashylyǵy sanaǵy salasyndaǵy aldyńǵy qatarly tájirıbeler zerttelip, Latvıa, AQSH, Polsha, Reseı, Ózbekstan, Ulybrıtanıa, Grýzıa jáne BUU Azyq-túlik jáne aýyl sharýashylyǵy uıymy (FAO) ókilderimen keńester ótken.
– FAO-nyń halyqaralyq usynymdaryna sáıkes, aýyl sharýashylyǵy sanaǵy ár 5–10 jyl saıyn ótýi tıis. Alaıda Qazaqstanda bul sanaq sońǵy ret 2006–2007 jyldary, eki kezeń boıynsha (ósimdik sharýashylyǵy men mal sharýashylyǵy jeke-jeke) júrgizildi. Bul aralyqta úlken úzilis oryn aldy, – dedi Búro basshysy.
Sanaq kimderdi qamtıdy?
2025 jyly ótetin aýyl sharýashylyǵy sanaǵy bir kezeńde, 1 tamyz ben 20 qazan aralyǵynda uıymdastyrylady jáne ol eki formatta – onlaın jáne oflaın túrde ótedi.
Sanaqqa qatysatyndar:
- aýyl sharýashylyǵymen aınalysatyn zańdy tulǵalar;
- jeke kásipkerler, sonyń ishinde sharýa jáne fermer qojalyqtary;
- jeke qosalqy sharýashylyq ıeleri – mal ustaıtyn nemese jeri bar azamattar.
Basty maqsat – eldegi aýyl sharýashylyǵy resýrstarynyń naqty kartasyn jasaý, ónim óndirisiniń qurylymy men kólemin anyqtaý jáne jergilikti sheshimderge negiz bolarlyq statısıkalyq baza qurý.
Sanaq qalaı ótedi?
1 – 30 maýsym, 2025 jyl:
Aldyn ala tizimdeý (lıstıń) kezeńi ótedi. Bul kezde sanaq júrgizýshiler 70 qala men aýdan aýmaǵynda jeke sharýashylyqtardy aralap, olardy naqtylap, negizgi sanaqqa qatysatyn úı sharýashylyqtarynyń tizimin jasaıdy.
– Bul jumys arqyly tizimdegi mekenjaıda shyn máninde turǵyndardyń bar-joǵyn jáne olardyń qosalqy sharýashylyq júrgizip otyrǵanyn anyqtaımyz, – dedi Maqsat Turlybaev.
1 – 31 tamyz, 2025 jyl:
Onlaın-sanaq bastalady. Jeke jáne zańdy tulǵalar sanaq.gov.kz portalynda tirkelip, sanaq paraqtaryn qashyqtan toltyra alady. Qazirgi ýaqytta portal testilik rejımde qoljetimdi.
20 qyrkúıek – 20 qazan, 2025 jyl:
Oflaın sanaq kezeńi ótedi. Onlaın formatty qoldanbaǵan nemese jartylaı ǵana toltyrǵan respondentterge arnaıy ıntervúerler planshetpen kelip, betpe-bet saýalnama júrgizedi. Bul ádis derekterdiń dáldigi men jyldamdyǵyn qamtamasyz etedi.
2 mıllıon úı, 300 myń óndirýshi: tolyq qamtý
Ulttyq statısıka búrosynyń málimetinshe, 2025 jylǵy sanaq shamamen 2 mıllıon úı sharýashylyǵyn jáne 300 myń aýyl sharýashylyǵy óndirýshisin qamtıdy.
Zańǵa sáıkes, sanaqqa qatysýdan bas tartqandar ákimshilik jaýapkershilikke tartylady. Bul – málimetterdiń tolyqtyǵy men naqtylyǵyn qamtamasyz etý úshin qajet shara.
Derekterdiń qupıalyǵy – basty nazarda
Maqsat Turlybaev respondentterdiń málimetteri qatań qupıada saqtalatynyn basa aıtty. Jınalǵan aqparat tek statısıkalyq maqsatta agregattalǵan túrde óńdeledi. Eshbir jeke derek salyq organdaryna nemese basqa memlekettik mekemelerge berilmeıdi.
– Sanaq nátıjesinde alynǵan málimetter azamattardyń aty-jónimen emes, jalpylanǵan kórsetkishter retinde jarıalanady. Bul halyqtyń senimin arttyryp, shynaıy derek qoryn qalyptastyrýǵa jol ashady, – dedi ol.
Nátıjeler qashan jarıalanady?
2025 jylǵy jeltoqsanda – aldyn ala qorytyndylar jarıalanady;
2026 jyly – tolyq statısıkalyq esepter men analıtıkalyq sholýlar Ulttyq statısıka búrosynyń resmı saıtynda ashyq túrde jarıalanady.
Sarapshylar ne deıdi?
Ekonomıka ǵylymdarynyń kandıdaty, agrarlyq salanyń sarapshysy Saıat Jumabekov:
– Bul sanaq – aýyl sharýashylyǵyna qatysty naqty sheshim qabyldaýdyń negizi. Óndiris kólemi, jeke qojalyqtardyń qurylymy, mal men eginniń esebi, barlyq baǵyttaǵy derekter júıelenip, ár oblys pen aýdan boıynsha aýyl saıasatynyń jańǵyrýyna yqpal etedi.
2025 jylǵy aýyl sharýashylyǵy sanaǵy – bul jaı ǵana statısıkalyq naýqan emes, eldiń azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etetin mańyzdy derekterdiń bastaýy. Jaýapty qatysý – ár azamattyń aýyl men memlekettiń bolashaǵyna qosqan úlesi.
