Esterińizde bolsa, jaqynda SHQO, Tarbaǵataı aýdany, Kókjyra aýylynyń bir top turǵyny áleýmettik jelide Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevqa «Árýaqtardy kúńirentpeıik» degen taqyrypta ashyq hat jazǵan. Ashyq hatta belsendiler osy aýdannyń «Eleke sazy» dep atalatyn jerinde 2017 jyldan beri júrgizilip jatqan arheologıalyq jumystardyń saldarynan, ıaǵnı qabirdegi árýaqtardy mazalaǵandyqtan jergilikti jerde ólim-jitim kóbeıip, keleńsiz jaǵdaılar jıilep ketkenin alǵa tartqan.
Alaıda bul aqparat shyndyqqa janaspaıdy. Osy jaǵdaıǵa baılanysty ǵalymdar, tarıhshylar, arheoologtar jáne din ókilderi ózderiniń pikirin bildirip, jelide taralǵan jelsózge toqtaý aıtty.
– Aýyldaǵy keleńsiz áleýmettik qubylystardyń negizgi sebebin arheologıalyq qazba jumystarynan izdeýdi – belgili bir toptyń óz aram oıyn júzege asyrýdyń quraly dep qaraý kerek.
Qazba jumystary júrgizilgen nysandarda eshqashan adamnyń, maldyń súıekteri shashylmaıdy, kerisinshe, taldap, jınalyp alynady. Sebebi, tarıhı zertteýlerdegi asa qundy derekkóz bolyp tabylatyn materıaldardy arnaıy mamandar – antropologtar, paleogenetıkter jáne paleozoologtar zertteıdi. Máskeýden kelgen adamdar, osy qatardaǵy mamandar.
Nysandardyń barlyǵy qaıtadan jabylady, asa qundy eskertkishter aspan astyndaǵy mýzeılerge aınalady, olardyń jobalary jasalýda, – deıdi belgili arheolog Zeıneolla Samashev.
Qorymdardy qazyp, arheologıalyq zertteý jumystaryn júrgizý sharıǵatqa qaıshy áreket emes ekenin ımamdar da túsindirip berdi.
– Jalpy ejelgi tarıhı oryndarǵa arheologıalyq jumystar burynnan júrgizilip keledi. Onyń ózindik jón-josyǵy, tártibi bolady. Din buǵan qarsy emes. Al endi qabirdi qazyp, máıitti qorlaıtyn bolsa áńgime bólek, ondaıǵa jol berilmeıdi, – deıdi QMDB-nyń Semeı óńiri boıynsha ókil ımamy Asqar Muqanov.
Bul máselege baılanysty aýdan ákimi men jaýapty sala ókilderi aýyl turǵyndarymen sóılesip, jaǵdaıdy túsindirdi. Kókeıdegi saýaldaryna tolyq jaýap alǵan jurtshylyq ózderiniń syrtynan qol qoıǵan adamdardyń áreketin qatań synǵa alyp, yńǵaısyzdyq úshin ǵafý ótindi.
Soǵan qarǵanda bul árekettiń artynda halyqtyń atyn paıdalanyp «Eleke sazyndaǵy» qazba jumystaryna kedergi keltirýdi kózdegen aram pıǵyldy adamdar turǵany aıdan anyq. Sondyqtan aýdan basshylyǵy turǵyndarǵa el ishinde tarap ketken jalǵan qaýesetke erip, arandap qalmaý qajettigin eskertti.
