Balalardy qorǵaýǵa baǵyttalǵan jańa zań jobasy negizinde «Pedofılderdi hımıalyq jolmen kastrasıalaý» tek sot sheshimimen iske asýy tıis. Jańa jyldan bastap kúshine engen zańdy oryndaý úshin tek birneshe saty arqyly atqarylady. Aldymen sot qosymsha psıhıatrıalyq saraptama arqyly qylmyskerdiń «pedofıl» ekeni rastaýy qajet. Búldirshinderdiń balalyq shaǵyn búldirgenderge qarsy qoldanylatyn jaza túrme nemese arnaıy emhanalarda ekpe quıý arqyly júzege asady.
– Onyń áseri jetkilikti. Árıne, uzaq ýaqytqa qoldanylatyn tásilder de bar. Biraq, osy ekpe tıimdirek bolady. Sebebi, kez kelgen naýqas aı-saıyn dáriger baqylaýynda bolady. Iaǵnı, ekpe eki aptada bir ret salynyp otyrady, – dedi QR DSM respýblıkalyq ulttyq psıhıkalyq densaýlyq ortalyǵynyń bólim meńgerýshisi Rınat Muzafarov.
Demek, atalmysh ekpe bir salǵannan áser etpeıdi. Sebebi, dáriniń quramyndaǵy sıproteron, oǵan aıtarlyqtaı kedergi jasaıdy. Osy sebepten, aq halattylardyń ekpeni bir emes, birneshe márte egýine týra keledi. Qyzyq bolǵanda sot saraptama arqyly iske asqan kóp eńbek zaıa ketpek. Sebebi, dáriniń kúshi tek eki apta ǵana saqtalady. Densaýlyq saqtaý ókilderiniń aqparynsha, ekpeniń teris áseri de joq emes.
– Kez kelgen dári-dármektiń teris áseri bar. Dál osy ekpe júrek tamyrlary men baýyrǵa edáýir áser etedi. Ári, sýsamyr dertine shaldyqtyrýy múmkin, – dedi Rınat Muzafarov.
Eń alǵash hımıalyq kastrasıa 1960 jyldary AQSH-ta qoldanylǵany belgili. Atalmysh elde qylmyskerlerdiń ata-jónin barlyq halyq bilgen. Osyǵan oraı, olar mektep, balabaqsha, aıaldama syndy qoǵamdyq oryndar mańyna jolaı almaǵan. Psıhologtardyń sózinshe «búldirshinderge mundaı qıanat jasaý derttiń bir túri. Demek, bul júıke – júıe aýytqýy. Ony emdeý tipti múmkin emes. Sondyqtan, pedofılderdi qoǵamnan alshaqtatý qajet», – deıdi.
– Eger adam bul aýrýmen kúrese almasa jáne is-áreketteri arqyly jaýapqa tartylyp, hımıalyq kastrasıa jasaý sheshimi qabyldansa, onda ol adamdy qoǵamnan oqshaýlaý qajet. Sebebi, ol óz-ózimen kúrese almady. Bul da qylmysker. Sondyqtan, temir torǵa toǵytqan durys. Basqa amal joq, – dedi psıholog Natalá Oberderfer.
Birqatar BAQ-qa kóz júgirtsek, ekpeni álsiretetin antıdottar elimizdegi kez kelgen dárihanada tabylady eken. Sonda munyń tıimdi tusa qaıda? Ádis ózin-ózi qanshalyqty aqtaıdy degen saýaldardy halyqqa qoıyp kórdik. Qoǵamnyń pikiri de joq emes eken.
Kámeletke tolmaǵan balalarǵa jasalǵan qylmys deńgeıi jyldan jylǵa artyp keledi. 2016 jyly pedofıldar qolynan 183-ke jýyq búldirshin zardap shekse, ótken jyly bul kórsetkish 33 paıyzǵa ósken. 2016 jyldyń ózinde osy derek boıynsha 111 qylmysker temir torǵa toǵytylǵan bolatyn. Bıyl kúshine engen zań aıasynda júzege asatyn atalmysh ádistiń tıimdiligine ýaqyt sarapshy. Dese de, memleketten bólingen 10 mln jýyq teńge ysyrap ketpeıme degen kúdikte basym.
Nazym Málikqyzy, Nurlan Ótegenov
https://dalanews.kz/29303
