Keler jyldyń basynda iske kirisetin Eýrazıa ekonomıkalyq odaǵynyń múmkindikteri, úsh eldiń áleýmettik-ekonomıkalyq turmysyn túzeýdegi áleýeti týraly az aıtylyp júrgen joq. Degenmen, sońǵy ýaqytta osynaý odaqqa qatysty «four freedoms» – tórt erkindik termıni ózekti bolyp tur.
«Eýrazıa álemi» pikir-saıys klýbynda dál osy taqyryp talqyǵa salyndy., «Four freedoms» bul taýardyń, kapıtaldyń, jumys kúshi men qyzmettiń erkin aınalymy degendi bildiredi. Dóńgelek ústel qatysýshylary «básekelestikke jol ashatyn osy tórt erkindikti damytýda qandaı da bir kedergiler týyndaýy múmkin be?» degen saýaldyń tóńiregindegi óz oı-pikirlerin ortaǵa saldy. Saıasattanýshy Edýard Poletaevtyń aıtýynsha bul baǵyt boıynsha elimizdiń Ulttyq kásipkerler palatasy belsendi jumys atqarýda. «Atap aıtqanda jańa bıznes jobalar, ınvestısıalyq josparlar qurylýda» dedi óz sózinde saıasattanýshy. Al ekonomıs Aıgúl Omarovanyń pikirinshe bul tarapta túıini tarqatylmaı otyrǵan túıtkilder kóp. «Aıtalyq, ishimdik jáne kondıterlik ónimderdi Reseı naryǵyna tasymaldaýda qıyndyqtar bar. Reseı bul taraptaǵy Qazaqstannyń talabyn eskerip otyrǵan joq» dedi ol.
Óz kezeginde «Almagest» konsaltıńilik kompanıasynyń basshysy Aıdarhan Qusaıynov ázir odaqqa qol qoıǵan úsh eldiń arasynda básekelestik týraly zańnyń jobasy ázirlenip jatqanyn jáne onyń ultaralyq sıpatqa ıe ekenin aıtyp ótti.
Saıasattanýshy Marat Shıbutovtyń pikirinshe atalǵan «tórt erkindikti» tolyqtaı júzege asyrý aýyr. «Reseı shekarasyndaǵy tirkeý prosedýralary áli de bolsa azaıǵan joq. Al bul óz kezeginde kórshi elge baryp eńbek etkisi keletin jumys kúshiniń yntasyna tejeý salyp, eki eldiń arasyndaǵy saýda baılanysyn tómendetedi» dedi. Degenmen, jıynǵa qatysqan birqatar sarapshylar Shıbutovtyń sózine qarsy shyqty. Aıtalyq, saıasattanýshy Anton Morozov qazirgi tańda Qazaqstandaǵy jumys kúshin kórshi elge jiberýdiń esh qajeti joqtyǵyn aıtty. 2013 jylǵy Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrliginiń dereginshe Qazaqstanǵa 30 myńǵa tarta jumys kúshi jetpeıdi. Bul az ba? Menińshe, bul arada bizge naqty strategıa qajet. Aıtalyq, erteń mundaı aqparatty estigen reseılikter, ondaǵy qyrýar jumys kúshi Qazaqstanǵa qonys aýdaryp kelse qaıtpeksiz? Sondyqtan ishki rynokty syrtqy jumys kúshinen qorǵaýdyń jobasyn ázirleý kerek» dedi ol.
Al «Ekspert Qazaqstan» jýrnalynyń sarapshysy Sergeı Domnınniń aıtýynsha úsh eldiń arasyndaǵy erkin taýar almasýda áli kúnge kedergiler kóp. «Buǵan birinshiden Reseıdegi iri saýda júıeleri kedergi keltirip otyr. Al Belorýssıada saýda salasy monopolızasıalanǵan. Ol jaqtaǵy memlekettik monopolıanyń kesirinen táýelsiz taýar óndirýshiler atalǵan naryqqa erkin ene almaıdy» dedi Domnın óz sózinde.
DalaNews.kz
