Mádenıet jáne sport mınıstri Arystanbek Muhamedıuly iri laýazymǵa jaıǵasqaly beri basy daýdan arylmaı keledi. Ol bul laýazymǵa barǵanda-aq jurt ártúrli pikir órbitip, onyń biliktiligi men qoǵamdyq bedeline kúmánmen qaraǵan...

Arystanbek Muhamedıuly týraly daýly másele sońǵy kezde tipti kúsheıe tústi. Ózgeler emes, elge bedeldi akterler men rejıserler birinen keıin biri onyń isin synǵa alyp, «sybaılas jemqorlyqqa» qatysy bar dep aıyptap álek.

 

Jabyq jınalystaǵy «ashyq áńgime»

[caption id="attachment_20591" align="alignright" width="354"] A. Muhamedıuly[/caption]

Osydan bir jyl buryn «Qazaqfılm» kınostýdıasynyń basshylarymen jabyq keńes kezinde aıtqan Muhamedıulynyń «ashyq áńgimesi» ǵalamtordy dúr silkintken bolatyn. Onda mınıstr «kıno mamandaryna» jumsalǵan qarjynyń esebin jabý men aldaǵy qarjyny qalaı jumsaý kerektigin ózi «túsindirgen». Muhamedıuly onda mıllıondaǵan qarjyny «ońdy jaratýdyń» jolyn úıretip, qarjynyń smetalyq qunyn da ózi eseptep bergen. Kınomamandarynyń aıtqan usynystaryna shamyrqanǵan ol: «Tyńdańdar! Sizder eshkim emessizder! Bizge óz sharttaryńdy nege tyqpalaı beresińder? Biz bul máseleni qaıta qarastyrmaımyz», – dep dúrse qoıa bergen. Munan syrt, kóp daý týǵyzǵan «Qazaq eli» serıalyna da toqtalyp, «qylmystyq is» qozǵaýǵa múmkindigi bar ekenin eskertedi.

Bul aýdıojazba jarıalanysymen, áleýmettik jelilerde túrli pikir týyndaǵan. «Mınıstrdiń ózi mundaı «ashyq áńgime» aıtsa, ózgeler ne istemeı jatyr?» degen suraqtar kóptep qoıylyp, zań organdary muny tekseretin shyǵar dep te úmittengen. Biraq eshqandaı tekserý bolǵan joq.

Mınıstrdiń ózi keıinirek jýrnalıserge:

«Ol jerde ashyq áńgime boldy. Bastysy, bizge túsirilimdi jalǵastyrý qajet edi. Ózderińiz bilesizder, oǵan deıin qarjy jumsalyp ketti, fılm toqtap qalýy múmkin dep habarlandy. Shyn máninde, sizder kýá bolǵandaı, aqsha kedergimen jiberilip otyrdy. Men, kerisinshe, tehnıkalyq kedergi bolmaýyn, munyń sebebi nede ekendigin anyqtaýǵa tyrystym. Biz osy suraqty sheshtik», – dep jaýap berdi.

Aýdıojazbany muqıat tyńdaǵan adamdar onda tek qana bir fılm týraly emes, kóptegen túıtkildi máseleler aıtylǵanyn, belgisiz suraqtardyń áli de kóp ekenin jetkizedi.

 

[caption id="attachment_20594" align="alignleft" width="271"] T. Jánibekov[/caption]

«Fenıkstiń» kúli...

Osy jyly jaz mólsherinde «Fenıks» atty fılm túsirýdi qolǵa alǵan rejıser Talǵat Jánibekov Arystanbek Muhamedıulyn fılmdi ýaqtyly aıaqtaýǵa kesirin tıgizip otyr ári «para surady» dep arnaıy vıdeomálimdeme jasady.

«Biz «Fenıks» fılmin Ǵaryshkerler kúnine jaqyn aıaqtaımyz dep josparlaǵan bolatynbyz. Alaıda, Arystanbek Muhamedıuly Mádenıet jáne sport mınıstri bolǵaly beri josparymyz iske aspaı qaldy. Jańa basshylyq bizdiń kartınany zańsyz qysyp tastady. Endi biz ári qaraı jyljı alar emespiz.

Arystanbek Muhamedıuly halyqty kúldirip, talaı bylyqqa kirdi. Bul jaı kúlki emes, kúıinishke toly kúlki bolyp otyr. Kózimizge jas alyp kúlýimizge týra kelip otyr. Ondaı adam mádenıet salasyn basqarǵannan keıin búkil álem biz týraly ne oılaıdy?», - dep ashynǵan rejıser, budan ary «Qazaqfılmniń» urlyqqa qatysy barlar arasynda akter, prodúser, «Qazaqfılm» prodúserlik ortalyǵynyń vıse-prezıdenti Serik Jubandyqov jáne mınıstr Arystanbek Muhamedıuly da bar ekenin aıtady. «Muhamedıulynyń adamdary maǵan múldem kelisimimdi bere almaıtyn suraqtarmen keldi. «Joq» degennen keıin jobamyzdy toqtatyp tastady», - deıdi Jánibekov.

Bul da biraz daýǵa ulasty. Tipti, Arystanbek Muhamedıulynyń rejıserdi sotqa beretinin málimdep, keıinnen ol raıynan qaıtqanyn advokaty arqyly uqtyq. Bul jóninde mınıstrdiń advokaty: «Talǵat Jánibekovtiń málimdemesi boıynsha, tergeý jumystary júrgizildi, onyń aıtqan derekteri tekserildi. Degenmen, mınıstr tarapynan, mınıstrliktiń qyzmetkerleri tarapynan eshqandaı zań buzýshylyqtar bolmaǵany anyqtaldy», - degen bolatyn.

[caption id="attachment_20595" align="alignright" width="382"] Ǵ. Myrzashev[/caption]

Osy daý órship turǵanda anımasıalyq kıno qaýymdastyǵynyń prezıdenti Ǵalı Myrzashev te kınoındýstrıasy salasynda jemqorlyqtyń órship turǵanyn aıtyp, jalpaq jurtty taǵy da Muhamedıulyna burǵan. Onyń pikirinshe, elimizde kıno salasy damýy úshin áýeli paraqorlyqtan arylýymyz kerek. Búgingiler odan arylmaq túgil, tipti belshesinen batyp barady.

Keıin osy daý jóninde belgili óner qaıratkeri, QR Halyq artısi Tuńǵyshbaı Jamanqulov ta mınıstrdiń 150 myń dollar kóleminde aqsha suraǵanyn málimdep, mundaı zańsyzdyqtarǵa tózý qıyn ekenin jetkizgen.

Tuńǵyshbaı Jamanqulovtyń aıtýynsha, «Fenıks» qazir orta jolda toqtap tur. Munyń bárine osy sala basshylarynyń «qulqyn» esepteri kináli...

 

Jamanqulov taǵy bir qupıany jarıalady

[caption id="attachment_20596" align="alignleft" width="238"] T. Jamanqulov[/caption]

Jýyrda taǵy da Jamanqulov belgili saıttardyń birine suhbat berdi. Onda ol óz ústinen jazylǵan aryz týraly aıta kelip, Mádenıet mınıstri Arystanbek Muhamedıulymen eregesi ol Almatydaǵy T. Júrgenov atyndaǵy Óner akademıasynda rektor bolyp turǵan kezde bastalǵanyn áńgimeleıdi. Akterdiń sózine sensek, Muhamedıuly sol kezde memleketten bólingen granttarǵa óziniń tizimindegi talapkerlerdi qabyldaýyn talap etken.

«Bizdiń mınıstrmen teketiresimiz ol rektor bolyp turǵan kezde bastalǵan. Men Júrgenovte sabaq beremin. Ol – rektor. Bar bolǵany Úkimetten 12 grant bólinedi, sol kezde. Arystanbek myrza barlyq 12 grantty óziniń tizimimen jasaýǵa tyrysty. Bul osydan 4 jyl buryn bolǵan áńgime. Men bul tizimdi oryndaı almaıtynymdy ashyq aıttym. Sol jerden bizdiń aıqas bastalǵan. Ol kisi maǵan doq kórsetti. «Sen meniń kim ekenimdi bilmeıdi ekensiń, men seni jumystan shyǵaryp jiberemin» degen sózder aıtylǵan soń, ekeýimiz shekisip qaldyq. Sol teketires mınıstrdiń kóńilinde saqtalyp qalǵan eken. Sodan ol kisi mınıstr bola sala, myna bizdiń odaqtyń sezdin ótkizińder dep buıryq soqty», – deıdi belgili akter.

Ázirge bul suhbat týraly mınıstr tarapynan eshqandaı jaýap bolǵan joq. Bul suhbatty saıt oqyrmandary ár saqqa júgirtip jatyr. Biri mınıstrdi aqtasa, ekinshileri akterdi jaqtaıdy...

 

[caption id="attachment_20601" align="alignleft" width="184"] S. Jubandyqov[/caption]

Serik Jubandyqov kim?

Mádenıet mınıstri týraly daýdyń kóbinde aty qosaqtalyp júretin Serik Jubandyqov degen «Qazaqfılmniń» vıse-prezıdenti bar. Mınıstr týraly ár jolǵy málimdemeler men shýlarda onyń esimi qosa júredi. Belgili akter ári prodúser Jubandyqov Arystanbek Muhamedıulynyń jerlesi ári senimdi serigi degen sóz bar. Ómirbaıanyna qaraǵanda uzaq jyldardan beri «Qazaqfılmde» basshylyq qyzmet atqaryp keledi. Rejıserlerdiń kóbi kıno salasyndaǵy «qarjylyq qoıylymdar» osy kisiniń aralasýymen iske asatynyn aıtyp júr. Sebebi, ol sonaý 1980 jyldardan beri kıno salasynyń negizgi tetigin qolǵa ustap otyrǵandardyń biri kórinedi.

 

Erjanov nege renjýli?

[caption id="attachment_20597" align="alignright" width="360"] Á. Erjanov[/caption]

Ótken aptanyń ishinde elimizde «Eýrazıa» kınofestıvali ótkeni belgili. Osy kezde belgili rejıser, fılmderi halyqaralyq festıválderde júlde alyp júrgen talant ıesi Ádilhan Erjanov oqys minez tanytty. Onyń pikirinshe, Serik Jubandyqov fılmdi túsirý jumystaryna bólinetin 100 mıllıon teńgeniń 80 mıllıonyn «qaıtaryp berýdi» suraıtyn kórinedi. Rejıser mundaı bylyqqa ózge rejıserler kónse de, ózi kóne almaıtynyn jetkizip otyr.

Erjanovtyń málimdemesi týraly áli eshqandaı túsinikteme berilgen joq.

P.S. Biz eshkimdi qaralaýdan aýlaqpyz. Aıtqymyz kelgeni, mádenıet salasyndaǵy mundaı daý-damaıdyń buǵan deıin bolmaǵany... Mınıstrdiń aınalasynda órbigen áńgime tek kıno salasymen shektelmeıdi. Ózge sala mamandarynyń da aıtar ýájderi jeterlik. Biz tek bir salanyń aınalasyndaǵy daý-shardy ǵana shetjaǵalaı tizip shyqtyq.

Maqala qazaq saıttarynda jarıalanǵan materıaldar negizinde ázirlendi.  

Farıda MURATOVA